Duurzaamheid (nog langer)

Fri Dec 24 15:45:14 CET 1999

Bij de ruim over de honderd bijdragen ( ! Heeft iedereen nu al vakantie?) in mijn inbak, waren er nog een stuk of tien over duurzaamheid, Doembo, etc. Het lijkt erop dat de discussie verpietert. Dan heeft/krijgt Erik vdMb (wiens bijdragen ik met plezier heb gelezen) gelijk. Ik wil echter niet degene zijn die het licht uitdoet en daarom toch nog wat reacties en op het eind van dit verhaal een voorstel/conclusie. Reacties in chronologische volgorde:
1) de inbreng van Buma van 19/12 (te ingewikkeld, te simpel, zegt hij, hardop denkend) is me te theoretisch en te vaag. We zitten in Nederland en in de wereld met een volstrekt concreet probleem, nl. vervuiling in vele vormen. CO2 is daar een van. Duurzaamheid gaat overigens over meer dan dat en over voor ieder waarneembare zaken. Bijvoorbeeld, in Jakarta, Tokyo, Mexico lopen mensen met stofmaskers op op straat; hier in de polder hebben we meer dan 1000 verdachte locaties van afvalstortingen; het water wordt tot drab in de zomer, Nederland verdroogt. Ga zo maar door. Dat zijn geen problemen die je met je 'buik' oplost. Daar komt het hoofd en verantwoordelijkheidsgevoel bij kijken. En verantwoordelijkheidsgevoel is ook een WAARDE (daar moet het volgens Buma om gaan; ben ik met hem eens), verantwoordelijkheid voor onze kinderen en voor de minder bedeelden. Daar gaat wat mij betreft duurzaamheid over. En ook over 'echte welvaart' (Buma), die wat mij betreft aan het afnemen is. Daarom mijn verzoek Buma, blijf er nog even bij, met het hoofd.
2) William Oosterwijk (20/12) wil het terrein van duurzaamheid "stap voor stap'' verkennen, te beginnen bij PV ?). Het hangt mijns inziens af van wat we willen. Als we een min of meer afgerond stuk willen dat een bijdrage kan leveren aan het D66 programma (zoals ik een week geleden voor mogelijk hield), dan is een top-down benadering te  verkiezen. Eerst een 'helicopter-view' (een hoofdstuk indeling, zeg maar), en daarna de invulling. Als we willen discussieren over elementen van duurzaamheid, dan kan dat natuurlijk, maar het zal m.i niet leiden tot een samenhangend geheel. Ik geef er de voorkeur aan om te beginnen met het masterplan, dat wel in William's hoofd zit ( 20/12). Dat past m.i. ook beter in het 'systeem denken' ( door anderen wel verward met 'zweverige holistische benaderingen') dat hij (en ik) voorstaat.
3) Max Kok heeft mij niet begrepen toen ik het over heffingen had. Het gaat mij niet om het heffen 'per se', maar om een systeem waarbij de externe kosten, ook wel sociale kosten genoemd, in de prijzen tot uiting komen. Heffingen doen mensen (ook de armeren) minder van die vervuilende producten consumeren en geeft de heffende instantie de mogelijkheid de nadelige gevolgen van vervuilende productie te compenseren. Het bekende tweesnijdende zwaard. Of ze "sociaal scheef" uitwerken valt overigens zeer te bezien.( Het zijn vaak juist luxe goederen die vervuilend worden geproduceerd en gebruikt (auto's, vliegtuigen, biefstukken, etc.)). Maar daar gaat het niet om. Sociale politiek moet je via een goed inkomensbeleid vorm geven, niet via de prijzen. Ik had het over zaken als vermeld door Veltman (21/12), die Henderson ten tonele voert (groen belastingstelsel, belasting op vervuiling, etc.). 
4) Fluks (20/12) mist uitgangspunten in de discussie. Die zijn inderdaad tot nu toe wat impliciet gebleven. Mijn uitgangspunt is dat de mens, voorzover hij daartoe de middelen heeft, een leefbare aarde moet achterlaten aan opvolgende generaties (het begrip duurzaamheid). Waarom dat idealisme? Simpel, ik heb kinderen en nog wat  irrationele gevoelens, die mij opwekken niet lijdzaam te wachten op wat gaat gebeuren. Een verder uitgangspunt is, dat ik zie, constateer dat we op vele manieren de aarde uitputten. Mogelijk dat de technologische ontwikkeling ons op tijd voor rampen behoedt, maar ik ben daar niet zeker van. Duurzaamheid (zorg voor volgende generaties) is dus inderdaad uitgangspunt, en geen gevolg.
5) Erik van den Muijzenberg (20/12) spreekt wijze woorden. Hij is niet zeker over de basis van de discussie (is er een door de mens veroorzaakt broeikas effect en is dat erg?).  Wat mij betreft is dat voldoende behandeld. Niemand is 100% zeker, maar er zijn sterke aanwijzingen en het VOORZORGSBEGINSEL noopt tot handelen omdat we hoogstwaarschijnlijk te maken hebben met onomkeerbare processen. Verder geeft hij aan waarom zijns inziens het schrijf experiment geDOEMd is te mislukken. Hij zal wel gelijk hebben. Ik heb daar niet zo'n moeite mee: "Ook het pogen is schoon" en iets (al is het klein) zal toch wel resulteren. Verder bevalt mij dit discussieren beter dan vrijblijvend 'chatten'. Een groot gedeelte van de discussie die zich ontspon tussen Erik vdMb en Buma had ook bilateraal gekund.
6) Theo Veltman (21/12) heeft voor ons een boek gelezen: Henderson's "Creating Alternative Futures". Het 'incalculeren van sociale kosten in de meetlat voor de welvaart' is een onderwerp door mij aangestipt in mijn bijdrage van 19/12 (zie bij Roefie Huetink, onze eigen Nederlandse kampioen op dat gebied; hij promoveerde al op het idee van een groen BNP in 1969). Ik ken geen enkele econoom die niet vindt dat er een "groen BNP" zou moeten zijn als een juist kompas voor ons (economisch) handelen. Landen die denken dat ze groeien en hoge groeicijfers rapporteren (zoals Indonesie enige jaren terug), hebben in feite een negatieve groei als je de VERKOOP VAN KAPITAAL (zoals exporten van eindige grondstoffen, ja ons gas uit SloCHteren) aftrekt van het BNP (in plaats van erbij optelt!) en je rekening houdt met verlies van "kapitaal" (verzilting van gronden, verwoestijning, verzuring, erosie, etc.). Het IVN studeert op het Nederlandse 'groene BNP' (te beantwoorden vraag: Hoe groot zou het inkomen (BNP) zijn als slechts duurzame productie was toegestaan? Hanteert daarbij de 'sterke duurzaamheid's definitie, voor de ingewijden). De eerste resultaten zijn redelijk beklemmend: een reductie van zo'n 50%! , hetgeen ons qua inkomen zou terugwerpen op het (bekende) jaar 1984 of daaromtrent. Voorzover mij bekend is er weinig paars-politieke belangstelling voor de door EZ gefinancierde studie. Veltman somt 6 punten op als concept uitgangspunten voor D66. a. "belasting heffen op vervuiling" staat vast wel in het huidige programma. Hoeveel en in welk tempo wellicht minder duidelijk. Het probleem is het in de pas lopen met andere landen, m.n. die van de EU. b. "milieubelasting apart houden en frquent laten zien waaraan het wordt uitgegeven" is voor mij nieuw. Het lijkt me zeker de moeite waard dit uit te werken. Voor de duidelijkheid van de discussie: het gaat hier om kosten die niet in de prijzen tot uiting komen. Niet te verwarren met belastingen zoals BTW en IB. Daarom m.i. beter spreken van milieuHEFFING. c."mobiliseren van groepen burgers die verantwoordelijk worden voor hun gebied". Een soort milieuwacht voor de buurt dus. Ik ben daar (nog) niet voor; lijkt me overheidstaak. Is een gekozen milieu-inspecteur iets voor D66, misschien?? :-). d) "Milieu-effectieve producten vrijstellen van BTW". Prima idee (om de zaak te bespoedigen), maar wel tijdelijk en voor zolang de belasting op vervuilende productie nog onvoldoende is. Bedoeling: zo snel mogelijk een 'level playing field' cre-eren. e. begrijp ik niet. Is dat niet hetzelfde als een 'groen BNP'?. f. is een oude 'klacht' van nadenkende economen. We kunnen het cijfer van het nationaal inkomen flink doen toekomen door bij de buren te gaan afwassen, en zij bij ons, tegen betaling. Grappig dat Veltman "ene" Ismail Serageldin noemt. Hij is 1 van de twee vice-presidents van de Wereldbank. Een van zijn (vele) publikaties staat in mijn kast: "Making Development Sustainable". Een aanrader! Het idee van Veltman de burger meer taken toe te delen zou verder uitgewerkt moeten worden. Persoonlijk heb ik geen zin om het verkeer te gaan regelen, het milieu te gaan inspecteren, 's nachts wacht te gaan lopen, etc. Met andere woorden: een zinvolle werkverdeling gaarne in stand houden. De overheid en het land als eenheid, zijn niet voor niets uitgevonden. Daar hadden ze al diepe gedachten over in de tijd van Locke, las ik gisteravond.
7) Anderhalf uur na zijn eerste epistel heeft Veltman zijn tweede af. Het is een beetje een herhaling van zetten, dus kan ik kort zijn. Definitie van duurzaamheid: Waarom een andere dan de algemeen gehanteerde? (Brundtland). Internationaal gemaakte afspraken: Ja, aan houden (open deur). Gezeur over het wad ?? Dat is tegen mijn zere teen. Het (huur)leger inzetten? Nee, hebben een andere taak en opleiding. 
8) Na een kwartier komt er nog een 'afterthought': we hebben een context nodig. Zeker. Oosterwijk heeft er een in het hoofd en ik moet bekennen dat ik ook een geheime agenda had. Zie verder mijn conclusie.
9) Van den Muijzenberg (23/12)  analyseert (weer) waarom het schrijf experiment zal mislukken. Jammer dat zijn betoog zo in een samenspraak met Buma is gegoten. Dat maakt het moeilijk te volgen. Zoals ik al zei geloof ik dat hij gelijk heeft en dat we op deze weg voortgaand ons einddoel (nog in ieders hoofd) niet bereiken. Hij zegt dat de convergerende fase er zelden komt en dat er een gespreksleider/voorzitter is. Dat laatste heb ik eerder gesteld, waarna onmiddellijk een gele kaart van Kok volgde. Maar ik denk - nogmaals - dat het waar is.
CONCLUSIE:
Er zijn m.i. twee manieren om deze discussie (weer) op het spoor te krijgen. 1 is: we stellen ons een einddoel binnen een bepaalde periode (bijv. 5 pagina's tekst per eind juni). We beginnen met het vaststellen van een hoofdstuk indeling en verdelen de taken. We doen de discussie met een beperkt aantal mensen (niet allemaal gelijkdenkenden!) en buiten deze lijst. Tussen resultaten worden de lijst toegezonden voor commentaar (met verzoek het beleefd te houden). Een tweede manier is de betreffende paragrafen uit het huidige D66 partijprogramma als uitgangspunt te nemen. Een eerste ronde discussie gaat over wat er NIET in staat en de tweede betreft commentaar op wat er wel in staat. Eindresultaat: amendementen op het programma. Ik ben voor het laatste. Waar is Scheffer trouwens gebleven? 
Tot slot twee aanhalingen uit een stuk wat ik er eerder bij had moeten pakken (!): "Op wereldschaal en de langere termijn gezien, is er nauwelijks een hogere prioriteit denkbaar dan duurzame ontwikkeling." en ""Pas als aan het gebruik van grondstoffen, energie, lucht, water, grond en ruimte een kostprijs wordt toegekend die gebaseerd is op duurzame ontwikkeling, en als die kostprijs ook tot uiting komt in de prijs van alle goederen en diensten, ontstaat een gezonde basis voor fundamentele keuzen op sociaal-economisch terrein". Bron?? Juist! D66 Concept Programma 94-98. Ik had het zelf kunnen schrijven! Mijn 'afterthought': "wat is eigenlijk het bindend element van onze lijstdeelnemers?" en "waarin verschilt D66 van een gezelligheidsvereniging? 

Ik wens ieder een groene Kerst!

Henk Bosch
-------------- next part --------------
An HTML attachment was scrubbed...
URL: <http://www.tuxtown.net/pipermail/d66/attachments/19991224/3575abd1/attachment.html>