kernpunten maatschappijvisie??

[Theo Veltman]

Lester Brown: "Shoot for the moon. Even if you miss, you will land among the
stars" (directeur World Watch Instituut). Lijkt een goed uitgangspunt,
evenals: "Alles nu wat gij wilt, dat de mensen u doen, doet gij hun ook
aldus" (Mattheus 7 vers 12) Lijken goede uitgangspunten voor het denken over
maatschappij en duurzaamheid. Ik kom daar ook op na een eerste snelle en dus
selectieve lezing van Hazel Hendersons boek 'creating alternative futures'
(eerste druk 1978; gelezen die van 1996), waarin zij aangeeft een
verandering te verwachten in de economische beginselen die als norm worden
gehanteerd.

Voor de stimulatoren van het 'new-economy'-denken voorwaar geen nieuwe stuff
natuurlijk. Niettemin de moeite waard. Ik noem enkele punten.

Henderson pleit al lang voor het incalculeren van sociale kosten in de
meetlat voor de welvaart. In feite dus het integreren van de waarde(ring)
van welvaart, welzijn en een gezonde wereld in de meetlatten die wij
gebruiken om te zien hoe goed of hoe slecht het met onze maatschappij gaat.
In de concept uitgangspunten van D66 wordt overigens aangegeven dat een
goede balans tussen wereld, welvaart en welzijn essentieel is. Wat ontbreekt
is een goede, concrete en hanteerbare/herkenbare invulling van dat
uitgangspunt. Dat is voer voor een verkiezingsprogramma en fraaie
aansprekende uitspraken van politici en andere belangrijke figuren in D66
wellicht.......

Waarom bijvoorbeeld niet denken aan;
a. belasting heffen op vervuiling of de bijdrage aan vervuiling ipv
belasting op inkomen?
b. milieubelasting zichtbaar apart houden en frequent laten zien (WEBsite)
waar die aan wordt uit gegeven en met welke resultaten tbv een betere
milieueffectiviteit voor producten; milieubalans;
c. mobiliseren van kleine groepen burgers die verantwoordelijkheid iwllen
nemen voor een bepaald gebied en hen ook de nodige financien te geven voor
beheer?
d. milieu-effectieve producten vrij stellen van omzetbeasting gedurende de
eerste 4 jaar (of id) opdat R&D-investeringen wkunnen worden terug verdiend
en bedijven voorts blijvend worden aangespoord om te blijevn innoveren?
e. te bezien of we in staat zijn om een meetlat aan te passen op het volgen
van positieve en negatieve sociale kosten (voer voor onze economen); In een
presentatie van Henderson in oktober 1999 in Leiden heeft zij overigens een
aanzet gegeven tot criteria zo je wilt.
f. vrijwilligerswerk en huishoudelijk werk te waarderen in economische
termen wellicht?
g. .......

Henderson stelt dat onbetaald werk; milieukosten ed ofwel: 'social
cooperative & love economy' steunen de private en de publieke sector worden
gesteund, materieel en immaterieel (zie de cake op blz 0). Zij geeft aan dat
de thans aanwezige economische variabelen voorbij gaan aan  kosten die te
maken hebben met een goede distributie van welvaart en welzijn (uitgangspunt
van marktdenkers is wellicht de ongelijke verdeling).

Zij haalt oa Burns aan (blz 388), die aangeeft dat BNP niet is ingericht op
de waarde die gezinnen toevoegen; maar mn op de kosten wanneer het een gezin
niet goed gaat (gezondheidszorg, sociale voorzieningen, maatschappelijke
werk etc), terwijl de productiemiddelen (naaimachines, ovens, ijskast etc)
niet kunnen worden afgeschreven (die van bedrijven wel). Kennelijk heeft een
Ismail Siragelding in 1965 een onderzoek gedaan in USA en aangegeven dat
gezinnen toen ca $300 biljoen dollar aan waarde producere (goederen en
diensten). Dat is sindsdien toegenomen.

Kortom: uitgangspunten van het denken over programma's wellicht:
a. familie als basis-productie-unit. Daar het belastingstelsel op inrichten
en de relatieve bevoordeling van grote bedrijven verminderen;
b. de burger als regulator van gelden, daartoe in staat gesteld door
toewijzing van gelden door de overheid. Bijvoorbeeld Canada waar burgers
geld krijgen om een assesment te kunnen (laten) maken van het nut van een
project (voorbeeld: een groep burgers in NL, bewoners in het 'getroffen'
gebied, die een assesment (laten) maken van het nut van een goederenspoor
onafhankelijk van hetgeen de overheid laat doen/heeft laten doen). De gelden
zijn gerelateerd aan projecten, waardoor goed georganiseerde belangengroepen
een kleine(re) voorsprong hebben op min of meer toevallig gevormde groepen
van burgers bij de verwerving van gelden.
Henderson haalt Gunnar Myrdel aan (Beyond the welfare state, blz 300) die
stelt dat de burger als regulator aanzienlijk efficienter is dan een
centraal gereguleerde omdat burgers en consumenten, indien voorzien van
adequate financien, veel beter in staat zijn om hun belangen op verstandige
wijze in te vullen dan bureaucraten die betaald worden om dat voor hen te
doen.
Daar zit wat in. Het denken in D66 om burgers een budget te geven voor
gezondheidszorg en hen daar zelf te beslissen over gebruik (met evt een
steekproefgewijze check) past daar wonderwel in. Niet in het minst indien de
huisarts een rol kan hebben als onafhankelijk deskundige raadgever en
vertrouwensman waardoor een burger ook goed  advies kan krijgen.
De opmerking van Gerard Bos dat we moeten zorgen dat het geen open einde
systeem is, is correct. Echter: vertrouwen in onze medemens mag ook deel
zijn van een systeem van, om het laat-modieus te zeggen, civil-empowerment.
tenslotte: wat heb ik er aan te winnen om allerlei onderzoeken te laten
uitvoeren (in een ziekenhuis waar meer ziektekiemen rond zwerven dan in een
gemiddeld huishouden in NL) dan nodig om preventie en reparatie te
ondersteunen?

....................De menselijke maat als uitgangspunt....................

Hendersons boek is wellicht wat gedateerd tav de genoemde feiten; het denken
is nog actueel. Sterker, enkele van de door haar aangegeven trends zijn
zichtbaar aan het worden. Denk bv aan een kennelijk toenemend aantal
Nederlanders dat kiest voor minder werk en meer sociaal leven; werk dichtbij
huis ed. In haar boek haal zij cijfers uit USA aan (blz 395) van een
onderzoek van Harris uit 1977. De resultaten ondersteunde de idee dat er
verandering zou zijn in de waarden. Enkele voorbeelden: 79% gericht op leren
om meer plezier te hebben van en met 'basic essentials'  dan op het
verwerven van meer goederen en diensten; 82% op het verbeteren van bestaande
reismethoden ipv ontwikkelen van nog snellere (11%); 66% (tegen 22%) kiest
voor een kleinere schaal (de menselijke maat?); 64% wil meer gericht op het
vinden van persoonlijke beloning dan op meer arbeidsproductiviteit.

Het Stanford Research Instituut wordt aangehaald (1976), waarin wordt
geschat dat ca 4-5 miljoen amerikanen gekozen hebben voor minder inkomen en
dat zij hun leven anders hebben ingericht dan dominant op consumeren; meer
gericht op 'vrijwillige simpelheid (vrije vertaling van 'voluntary
simplicity'); inhoudende een verantwoorde consumptie; ecologisch verantwoord
handelen en gerichtheid op persoonlijke innerlijke groei.
De vraag is natuurlijk of dit zich heeft doorgezet (zoals toen verwacht) en
of dit in NL zichtbaar is/aan de orde is. Er zijn signalen die daar op
lijken te wijzen, zij het dat het jammer is dat sabaticals ed het niet
helemaal hebben gehaald (Verstand).

Heeft dit belang voor D66? Als dergelijke trends nog actueel zijn (en dat
denk ik) en als deze zich ook in NL voordoen (die indruk heb ik), dan zou
het zo kunnen zijn dat D66 er voor kiest om in haar verkiezingsprogramma
nadrukkelijk neer te zetten dat zij de menselijke maat, de familie als
basisproductie-eenheid; de balans tussen de drie W's kernpunten zijn van een
maatschappijvisie waar de mens centraal staat, in alle opzichten, maar niet
alleen. Ander leven is ook waardevol en dient behouden te blijven in een zo
groot mogelijke diversiteit en met mogelijkheden om zich verder te
ontwikkelen.

groet,

Theo

Theo Veltman; den Texstraat 32 II; 1017 ZB Amsterdam
0654904456; 020-6206244 (prive); 020-6201219; 020-6207710 (fax).

**********
Dit bericht is verzonden via de informele D66 discussielijst.
Aanmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SUBSCRIBE D66
Afmelden: stuur een email naar LISTSERV at nic.surfnet.nl met in het tekstveld alleen: SIGNOFF D66
Het on-line archief is te vinden op: http://listserv.surfnet.nl/archives/d66.html
**********