Duurzaamheid (redelijk lang)

Sun Dec 19 18:21:06 CET 1999

Mijn voorstel om door te gaan met de Doembo discussie lijkt op steun te
kunnen rekenen. Aanzetten zijn al gegeven door Michiel Scheffer (13/12, waar
hij al een stel practische punten geeft), door William Oosterwijk (17/12) en
sommige anderen. Het lijkt me een interessant expiriment om via dit medium
te komen tot een 'schets van een beleid' (meer dan dat lijkt niet haalbaar),
waar Scheffer hopelijk wat aan heeft als hij het partijprogramma moet
opschrijven. Eerst een paar prealabele zaken:
1. Ik kan niet iedere dag email lezen en beantwoorden en ik ben zo nu en dan
ook wel eens een poosje weg uit Nederland. De discussie zal wat mij betreft
zo nu en dan wel eens 'stokken'.
2. Ik denk dat we het onderwerp strikt moeten beperken. Zijwegen, hoe
interessant ook, moeten we zien te vermijden. Mijn voorstel is te praten
over DUURZAAMHEID, en dat met het oog op de politieke invulling van dat
begrip in het D66 programma. Overigens is daarbij een beperking tot het
eigen territorium (Oosterwijk) m.i. niet mogelijk. Zie vervolg.
3. Dat onderwerp houdt al een erkenning in dat onze maatschappij in veel
opzichten een niet-duurzame weg gaat. Of dat al of niet zo is zou ik niet
ter discussie willen stellen. Uiteindelijk is duurzame ontwikkeling
kabinetsbeleid, en niet voor niets. Zo vermijden we genoemde zijwegen, die
uiteindelijk leiden tot gesleep met melkflessen, etc.
4. Voor het gemak, en ook omdat ik het ermee eens ben, zou ik de Brundtland
definitie van duurzame ontwikkeling willen gebruiken: Een ontwikkeling welke
"meets the needs of the present generation without compromising the needs of
future generations". Dat is anders dan een terugkeer naar het jaar 1500,
zoals Stolp mij interpreteerde (17/12: "Maar het is natuurlijk onzin om er
een element, zoals b.v. de CO2 produktie uit te halen en te eisen dat het
CO2 gehalte in de atmosfeer wordt teruggedrongen tot het niveau van het jaar
1500 terwijl alle
andere veranderingen wel doorgaan."). Op zich ben ik het met hem eens dat je
er niet 1 doelstelling moet uithalen.

Eerder heb ik gesteld te willen discussieren op basis van de punten van
Scheffer. Hij schreef op 13/12:
"Het stabiliseren en reduceren van CO2 emissies blijft een uitgangspunt
voor concrete maatregelen, i.h.b. op het terrein van de prijs van
energie (D66 heeft al een aanzienlijke verhoging van de ecotax in de
doorrekenening van het VP98 door het RIVM meegenomen).
- Het bevorderen van duurzame landbouw en het sturen op een reductie van
emissies - concrete doelstelling in 2015.
- Het bevorderen van duurzame/alternatieven energiebronnen.
- Het bevorderen van selectieve economische groei door een verdere
vergroening van het belastingstelsel (een idee van D66 en niet van
Niet-NIX).
- Het continueren van onderzoek naar doorbraaktechnologieen (o.a. door
middel van het EET programma)

Dit zijn maar enkele maar niet alle punten"

In een later bericht bood hij een digitale copie aan van zijn artikel in
NRC. Ik zou dat graag ontvangen. Ook overigens lijkt me dat onze discussie
niet 'from scratch' moet beginnen en in ieder geval de relevante stukken uit
het bestaande partijprogramma in beschouwing moet nemen. (Bestaat daarvan
een digitale versie?)
 Een paar reacties op de punten van Scheffer: 1) CO2 stabiliseren? M.i.
zitten we vast aan Kyoto, en
is de doelstelling dus (ook voor D66) een reductie met 6% ten opzichte van
1990 te bereiken in de meetperriode 2008-2012. Eens met instrument
(verhoging ecotax). Kom daar nog op terug. 2) Vergroening van het
belastingstelsel (ja!) zal leiden tot selectieve groei en tot nieuwe
technologieen (de andere genoemde punten).
In zijn excuusbrief van 15/12 legt Scheffer de zaak nog wat verder uit,
waarna ik hem niet meer kon volgen(!).  Hij zei: Mijn oproep bestaat er uit
om naast een aantal macro-economische criteria (overigens vaak statistische
ficties maar dit terzijde) die gebruikt worden voor het orienteren van het
beleid zoals: economische groei, tekort op de begroting, inflatie, rente,
werkloosheid een aantal
ecologische waarden een gelijk gewicht te geven. Daarmee moet uitgegaan
worden van een aantal aannames hetgeen van sommige ecologische variabelen
ook fictieve constructies maakt (de economie en de ecologie doen niet voor
elkaar onder waar het gaat om de wetenschappelijke kracht)'." Zonder nog die
ecologische criteria (die elk een gelijk gewicht zouden dienen te krijgen of
een gelijk gewicht aan die economische grootheden??) te weten, ben ik tegen.
Ik kan me dat niet voorstellen (Co2 doelstelling = idem verdroging = idem
schoon water, etc). Gaarne uitleg.
Verder zegt hij tegen een "groen BNP" te zijn, omdat je dan een mix aan
variabelen reduceert tot een indicator. Ook hier kan ik me niet in vinden.
Het BNP (of de groei van het BNP) wordt in de politiek gehanteerd als het
belangrijkste "kompas". Het BNP begrip wat wij nu gebruiken rammelt aan alle
kanten, o.a. omdat de zogenaamde 'externe kosten' er niet in zijn
verdisconteerd
en we geen rekening houden met niet-eindigheid van grondstoffen. In de
ideale situatie zou het principe "de vervuiler betaalt" consequent worden
doorgevoerd en zo onderdeel van de (kost)prijs worden. De prijs zou dan het
juiste signaal geven en we zouden zo minder benzine verbruiken, minder mest
strooien, minder op fossiele brandstoffen gebaseerde electricteit gebruiken,
etc. etc. Duurzame energie bronnen (wind, bio, zon) zouden relatief
goedkoper worden en zo de strijd beter aankunnen. Ook zouden we de export
van gas uit Slogteren niet bijtellen bij het BNP, maar eerder aftrekken!
Kortom: een "groen GDP" is een pracht concept. Er wordt druk op gestudeerd,
overigens, op basis van de
idee-en van Roefie Huetink. Practische problemen zijn de waardering op geld
van de "externe kosten". Daar heeft overigens het alternatief van een groen
BNP (nl. vergroening van het belastingstelsel) ook mee te kampen. Om dat nl.
goed te doen moeten de heffingen zoveel mogelijk gelijk zijn aan die
'externe kosten'. Een (1) kompas is trouwens handiger dan twee (zoals
economische groei en een duurzaamheidsbalans, wat dat ook is). Conclusie:
Scheffer draaagt goede punten aan. Met zijn 'nadere uitleg' ben ik het
oneens.

Oosterwijk (17/12) vindt dat heffingen niets oplossen, omdat de heffende
autoriteit belanghebbende wordt. Uit het bovenstaande zal duidelijk zijn dat
ik er anders over denk. Heffingen zijn een manier om de vervuiler te laten
betalen voor de vervuiling. Convenanten schijnen goed te werken, maar ik heb
altijd een flink wantrouwen tegen dat systeem gehad. In de praktijk wordt
vaak gekozen voor een mengsel van heffingen en 'kwantitatieve maatregelen'.
Het klopt dat die overheid belang krijgt in het geval van heffingen. Maar
die heffingen mogen ook niet naar de algemene middelen. Ze zouden opzij
dienen te worden gezet om diegenen te compenseren die nadeel hebben
ondervonden van de vervuiling. Ook kan je je voorstellen dat met de fondsen
uit heffingen duurzame ontwikkeling wordt gesubsidieerd. Oosterwijk wil
verder de oplossingen binnen het eigen territoor vinden. Daar ben ik het mee
eens als het gaat om de export van onze vervuiling (kernafval, chemisch
afval), maar daar houdt het eigenlijk mee op. Maatregelen (heffingen en
wettelijke beperkingen), die je aleen in eigen land neemt, verstoren de
concurrentie positie. Die moeten dus op z'n minst op EU schaal en liever nog
op wereldschaal. Daar moeten we althans naar streven. Anderzijds zijn we
hier rijk genoeg om op dit punt wat voor de muziek uit te lopen. Ook kan je
mondiale problemen (zoals de CO2 uitstoot, waar we het over hebben gehad)
niet nationaal oplossen. Nederland (en de EU) gaat ook (vastgesteld beleid)
50% (of minder) van de in Kyoto afgesproken reductie in het buitenland
realiseren. Die flexibiliteit leidt tot een kosteneffectievere aanpak van
het probleem dan wanneer elk land de gehele verplichting in eigen land zou
moeten bewerkstelligen. Dat brengt dan de doelstelling (klimaatverandering
tegengaan) dichterbij. Het percentage van 50% is natuurlijk arbitrair.
Echter, zolang we niet weten waar ter wereld en tegen welke kosten CO2
besparingen zijn te realiseren, is het moeilijk een percentage te verzinnen
wat recht doet aan het streven dat alle landen ZELF een bijdrage dienen te
leveren en aan de kosten effectiviteit.
Ik vind Oosterwijks idee van PV systemen in Drenthe in plaats van windmolens
begrijpbaar, sympathiek en inventief. Het zou m.i. ook beter zijn als
"Pronk" zich buiten de keus tussen wind en zon hield, maar Drenthe
(provincies) een
aandeel in de opwekking van duurzame energie (met wat voor techniek dan ook)
oplegde. Of de keus dan op (alleen) PV zou vallen, waag ik te betwijfelen.
Wat betreft kosten is wind al goedkoper en de vooruitzichten voor wind zijn
beter. Over 'pilot' gesproken; Greenpeace heeft zo'n pilot, niet op
provinciaal, maar op het niveau van de individuele consument. Dan is 11 km2
wel veel: Als iedere Drent 4 m2 voor z'n rekening neemt (dat is het plan van
Greenpeace) , dan moeten 2.75 miljoen huizen met het plan meedoen. (Hoeveel
huizen zijn er in Drenthe?).
Teneinde verlies aan 'focus' van de discussie te vermijden, kan ik meegaan
met het idee van Oosterwijk de Kyoto discussie 'navolgend' te doen. We
moeten wel bedenken dat als we het over klimaat hebben (zeer belangrijk in
de duurzaamheidsdiscussie) je je eigenlijk niet kunt afsluiten van
internationale verdragen. Voorstel: Laten we dan uitgaan van de genoemde
50%.

Met bovenstaande heb ik ook mijn visie gegeven op de bijdrages van Stolp
(17/12) door een werkdefinitie van duurzaamheid voor te stellen (anders dan
CO2 terug te brengen tot die van het jaar 1500) en Veltman (ik schaar me in
grote lijnen achter zijn betoog). Ik hoop dat Kok, Buma en Giebels
(afgehaakt?) (en  vele anderen!) met deze discussie meedoen (binnen het
onderwerp zoals ik heb voorgesteld).

Vriendelijke Groet,

Henk Bosch