Doembo Platform 1999-4 de zon breekt door

[William Oosterwijk]

Na een week van afwezigheid stel ik met vreugde vast dat de discussie op
een meer constructief niveau wordt voortgezet. Met name bijdragen in de
afgelopen week -in volgorde van binnenkomst- van Michiel Scheffer
(met een knipoog van Bo Buma), Arjen Stoffels, Max Kok, Henk Vreekamp,
Henk Bosch vormen een ware bron van inspiratie.

De gedachten dat (1) oplossingen vooral niet (primair) BUITEN ons eigen
territorium moet worden gezocht, dat (2) duurzaamheid uitgangspunt is, en
dat (3) oplossingen geen nieuwe problemen mogen introduceren spreken aan.

Deze extreem lange bijdrage bestaat uit een korte inleiding, gevolgd door
een gedachte -over een pilot- aan 'duurzame energie'


maar eerst even een terzijde:
--------- --------- ---------
Heffingen lossen niets op, integendeel (ter verduidelijking: ik bedoel
hier heffingen die geïntroduceerd zijn als "probleemoplosser", de ECOTAX-
achtigen). Dat soort heffingen generen een (nieuwe) bron van inkomsten
voor de overheid en worden daarmee een schijnoplossing. Immers de heffende
autoriteit wordt belanghebbende (bij instandhouding van het oorspronkelijk
op te lossen probleem). Schijnoplossing (lees: /tussenoplossing/ad hoc
besluit/verlegenheidskeuze/tijdelijke maatregel etc.) kan, *KAN*
-ook onbewust- een meer fundamentele benadering in de weg staan.
Een pleidooi derhalve voor het maken van, denken over, stimuleren van:
(de) fundamentele keuze als beleidsprincipe.
--------- --------- ---------

ad1  (~ oplossingen niet buiten eigen territorium te zoeken)
Het Sahara scenario van Cees de Groot lijkt een verleidelijke gedachte,
maar brengt niet alleen het door Max Kok ingebrachte bezwaar met zich
(bijzondere biotoop) maar ook is de waterstof technologie nog lang niet
gebruiksklaar. Bovendien ligt het voorstel geheel buiten bereik van de
Nederlandse (en Europese) politiek. Het moet hier in principe gaan over
haalbare/denkbare MOGELIJKHEDEN.

ad2  (~ Duurzaamheid uitgangspunt)
Een algemeen aanvaarde definitie van duurzaamheid ontbreekt. Zolang er
nog moet worden gewerkt aan duurzaamheid kan beter (want duidelijker)
worden gesproken van "het ontwikkelen van duurzaamheid" in plaats van
duurzame ontwikkeling. (Wapentechnologie is ook (in) duurzame
ontwikkeling, maar dat bedoelen we duidelijk niet)

om de gedachte te bepalen:
--------- --------- ---------
duurzaamheid: "handelen binnen systeem eigen grenzen -ook in de tijd-
van zelfherstellend vermogen van (eco(sub))systemen"
--------- --------- ---------

ad3  (~ oplossingen ... geen nieuwe problemen introduceren)
Te vaak wordt beleid gemaakt op (grond van) een (te) beperkt aantal
parameters, waardoor consequenties over het hoofd worden gezien **)

-/-


Duurzame energie
Over sommige bronnen van z.g. duurzame energie, zoals ECN dat noemt
( http://www.ecn.nl ) heb ik sterke twijfels (zie kader duurzaam).
De gedachte dat CO2 uitstoot, waar mogelijk, moet worden vermeden stuurt
het denken in de richting van CO2 vrije, dus primaire bronnen van energie.
Zon en zwaartekracht (wind is afgeleide zonne energie).
In Nederland kan van zwaartekracht slechts beperkt gebruik worden gemaakt.
Wij zijn vooral aangewezen op wind en zon: windturbines, PV-systemen
(omzetten van licht in elektriciteit) en (zonne)warmtecollectoren.

In het kader van deze discusie valt over wind technologie niet veel te
zeggen: de ontwikkeling is in volle gang (van 0,5 naar 5 Mw technologie).
Er valt meer te discussieren over de manier waarop, en de plaatsen waar
windturbines worden toegepast! Maar ik stel voor dat even te laten liggen
voorlopig. Als binnenkort de milieufederaties met een standpunt komen kan
dat ook een uitstekende aanleiding zijn.

Over -en voor- PV-systemen valt daarentegen veel te zeggen.
Eenmaal geïnstalleerd werkt het geruisloos en vrij van emissie.
De voordelen geloven we verder wel ;)
De nadelen zijn veel interessanter want vragen om inventiviteit,
creativiteit en ook nog wat technisch inzicht (iets voor Marc Fluks?)
kortom een multidisciplinaire benadering is nodig/gewenst.


Voor een goed begrip: er zijn PV-systemen voor de particuliere omgeving
en er zijn systemen die worden gekoppeld aan het landelijk
elektriciteitsnet. Over die laatste categorie gaat het want daar kan/moet
een substantiële CO2 reductie uit gehaald worden. Als die grote systemen
tot ontwikkeling komen dan komt huishoudelijk gebruik vanzelf.

economisch aspect
De hoge kostprijs in relatie tot een betrekkelijk lage energieopbrengst
alsmede de huidige vormgeving zijn de meest belemmerende factoren voor
brede toepassing. Prijs en vorm belemmeringen staan de noodzakelijke
doorbraak van PV-systemen in de weg en moeten worden weggenomen. Niet in de
laatste plaats omdat bestaande technologie -en dat is belangrijk- geschikt
is voor praktische toepassing. De te nemen barrières zijn in hoge mate
politiek van aard, of kunnen dat worden. En dat ligt *dus* binnen het
bereik van onze partij: we zijn competent! Verderop meer daarover.

esthetisch aspect
Als ik er van uit (mag) gaan dat landelijk gebied, en ook onze schaarse
(min-of meer) natuurlijke omstandigheden, moeten worden ontzien, dan is bij
PV-systemen het techno-uiterlijk een beperkende factor voor toepasbaarheid
m.n. in rurale omgeving. Er is inspanning nodig van industrieel ontwerpers
om de inpasbaarheid te verbeteren. Veelvormigheid qua uiterlijk vergroot
de toepasbaarheid.

Hoe drukken we de prijs?
D66 zou een doorbraak kunnen *forceren* door een pilot te steunen.
Laat ik de gedachte schetsen die ik heb voorgelegd in onze D66-regio.

Drenthe-solar-net
Ook in Drenthe speelt de dreigende *aanwijzing* (Pronk) van
windmolenlocaties. Echter zo ver landinwaarts (sterke windafname) moeten
windturbines op 100 tot 120 m. hoogte worden aangebracht. Omwille van
efficiency is plaatsing in een park of in lijnopstelling wenselijk. De
zichtafstand bij die hoogten kan echter oplopen tot wel 30 km! Gevolg:
windturbines vormen een ingrijpende verstoring van de nu nog (althans in
Drenthe) betrekkelijk ongestoorde horizon.

Voorstel: Laat Drenthe haar bijdrage aan duurzame energie leveren uit zonne
energie. Plaats daartoe PV-systemen verdeeld over Drenthe tot een totaal
van 11 km2 (0,4% van oppervlak van Drenthe). Dat is voldoende voor 800-900
Megawatt per jaar, ofwel de totale Drentse energiebehoefte in 2000.

Gevolgen: Op dit moment is in heel Nederland (slechts) 10 Mw (!)
geïnstalleerd. Door dat te verhogen naar 900 Mw forceert deze pilot een
*dramatische* daling van de kostprijs van de cellen. Dit schept vervolgens
fantastische mogelijkheden voor intensivering van de research. Maar ook
wordt Nederland daarmee in een klap de grootste producent van PV-systemen.
(krijgt Michiel toch zijn zin: wordt de economie beter van het milieu)

Even onbelemmerd verder denkend kan dat mogelijk een begin vormen van een
continentaal solar net: een internetachtige -daglichtvolgende- koppeling
van PV-systemen (uiteraard in combinatie met andere energie opwekking).

Natuurlijk, deze pilot vraagt vooral politieke moed: de durf om een
substantieel bedrag te investeren in een geforceerd voorschot op de
toekomst. Maar als een partij dit moet doen dan zijn wij het!
En met betrekking tot dat continentale solar net zie ik met spanning uit
naar reacties.

meer volgt

p.s. ik zou willen voorstellen om de Kyoto + welvaarts-verdelingsdiscussie
(Henk Bosch 15/12) voort te zetten navolgend op de discussie over dit
zonne-energie-hoofdstuk.


**) voetnoot bij beleid op te beperkt aantal parameters
helaas staat dit *model* voor vele besluitvormingsprocessen:

-vertrekkend vanuit oorspronkelijke, natuurlijke situatie- de trits:
gegeven= wateroverlast // reactie= sneller afvoeren (drains en sloten)
en inperken (dijken) // onvoorzien= verdroging en bodem inklinking en
beperking bufferend vermogen rond waterloop // gevolg= verlies van
biotopen alsmede minder vaak, maar wel verhevigde wateroverlast!

William Oosterwijk
D66 Drenthe