PvdA vlugschrift 175

[Hein van Meeteren]

> -----Original Message-----
> From: Erik van den Muijzenberg [mailto:muijz at dds.nl]
> Sent: maandag 13 december 1999 9:33

> In een groot deel van Europa is de politieke interesse tanende.
> Toch gaat het hier om landen met een geheel verschillende pe-
> netratiegraad wat ICT betreft. De digitale revolutie kan dus
> onmogelijk de oorzaak zijn van deze ontwikkeling.

Ik zei dan ook `een belangrijke' oorzaak, niet *de* oorzaak. Een groot
verschil. Er zijn meerdere oorzaken aan te wijzen.

> Ook wanneer we kijken naar de Nederlandse situatie kan het
> ICT-argument van Van Meeteren geen hout snijden.

ICT is dus meer dan internet. ICT wil zeggen informatie -en
communicatietechnologie, dat is een breed veld. Daarbij behoren faxen,
telefoons, mobieltjes, televisies, radio's, internet, digitale
besturingssystemen in de scheepvaart, glasvezelkabels, locale omroep,
noemt u maar op. Mijn hypothese is (onderzoekbaar): door de toenemende
verspreiding en mogelijkheden van de informatie -en
communicatiefuncties in de samenleving neemt de *zelfregulering*
(opkomen voor eigen belang, en niet meer via een organisatie) toe van
de burger. De burger wordt autonomer, individueler, minder afhankelijk
van een `zuil' of een `autoriteit'. In die zin zullen `autoriteiten'
als kerk, krant, politieke partij en zelfs overheid (breed gezien) aan
gezag en functionaliteit inboeten. De burger gaat om deze reden meer
behoefte krijgen aan directe invloed op publieke besluiten. Niet `de
partij' neemt, na afweging, een stellingname in, de burger wil het
zelf doen. ICT geeft de mogelijkheden. In de toekomst zullen we (m.i.)
meer en meer issue-gestuurde clusters van belanghebbenden zien
ontstaan. Ze komen op en verdwijnen weer als de issue is beslist of
anderszins niet meer actueel is. Een ad-hoc-cratie is het gevaar.

> Nemen we
> aan dat burgers ervoor kiezen om niet langer via een poli-
> tieke partij hun mening te laten horen, maar via een meer
> rechtstreeks electronisch contact met de politiek.
>
> Allereerst moet dan worden vastgesteld dat een aanzienlijk
> deel van de politici geen kaas heeft gegeten van ICT.

Dat doet er op een geven moment niet meer toe. De besluitvorming zal
meer en meer *langs* de politici heen gaan, zoals dat nu ook al min of
meer het geval aan het worden is. Schiphol is een kwestie aan het
worden van belangenorganisaties en lokale overheden. De politici in de
Tweede Kamer laten zich min of meer door hen sturen en de regering
probeert op basis van het breedste draagvlak tot besluiten te komen.

> In de tweede plaats zou substitutie van een politieke par-
> tij door ICT moeten leiden tot een aanzienlijke bloei van
> electronische politieke fora. Ook hiervan is helemaal geen
> sprake. De D66-lijst telt zo'n tweehonderd deelnemers. De
> GroenLinks-lijst idem. De PNYX van Van Meeteren's DB.NL
> (de organisatie is overigens door toedoen van Van Meeteren
> in opheffing) telt zo'n zestig deelnemers. Tel nog een paar
> Usenet-goepen mee en we komen ruim geschat misschien wel op
> duizend deelnemers. (Ik ga dan even voorbij aan het feit
> dat ik aldus personen dubbel of tripel mee tel.)
> Een volstrekt verwaarloosbaar aantal kortom.

Dat is een tijdelijke zaak. U moeten naar de toekomst kijken, en niet
naar cijfertjes van alleen nu. Hetzelfde wat u beweert werd gezegd van
e-commerce enkele jaren geleden. Een opdrachtgever van me moest drie
jaar geleden hard lachen toen ik zei dat internet een belangrijk,
misschien hét belangrijkste medium zou worden waarlangs handel zou
worden gedreven in de 21ste eeuw. De man zei dat ik luchtfietste en
wenste niet in ICT verder te investeren. Hij noemde het een `hype'. U
begrijpt hoe het met z'n bedrijf is afgelopen.

> Er zijn wel enkele factoren aan te wijzen die kunnen ver-
> klaren waarom politieke partijen steeds minder leden tel-
> len. Allereerst hebben politieke partijen niet langer het
> alleenrecht op belangenbehartiging. De belangen van de bur-
> ger worden ook behartigd door de Consumentenbond, door Na-
> tuurmonumenten, door de ANWB, door de Vereniging Eigen
> Huis, door belangenorganisaties waarin lijders aan een be-
> paalde ziekte zich hebben verenigd, en ga zo maar door.

Correct. En het opvallende is dat juist déze organisaties voortvarend
hun ICT-functies moderniseren. Overigens is belangenbehartiging buiten
politieke partijen niet zo nieuw als u suggereert. De ANWB is begin
deze eeuw opgericht, consumentenverenigingen bestaan ook al tientallen
jaren, natuurbeschermingsverenigingen gaan terug tot de vorige eeuw.
Niet zo'n sterk argument dus.

> In de tweede plaats kost het tijd om betrokken te zijn bij
> een organisatie. En weliswaar hebben we steeds meer vrije
> tijd, maar ook het aantal activiteiten dat concurreert om
> onze aandacht neemt enorm toe. Het verschijnsel dat het
> steeds moeilijker wordt om aan leden en aan kader te komen
> beperkt zich dan ook beslist niet tot politieke partijen;
> de buurtvereniging en de klaverjasclub hebben er evengoed
> last van.

Andere clubs bloeien als nooit te voren. Ik doel op het club-circuit
in de techno-scene, muziek -en dansclubs (elke grote stad heeft
inmiddels tientallen salsa-dansclubs), computerclubs, golfclubs...Nee,
geachte tegenspreker, er is geen *algemene* afname van enthousiasme
voor clubs waar te nemen, maar wel een inhoudelijke verschuiving.
Politieke partijen als (belangen)vereniging van mensen zakken weg. Hoe
komt dat? Door de toenemende zelfsturingsdrang van de burger. De ICT
is daarbij van onschatbare waarde.

> Bevlogenheid heeft afgedaan en de armen hoeven niet meer
> te streven naar het paradijs op aarde, want iedere arbei-
> der eet zeven dagen per week vlees, heeft zijn kleurente-
> levisie en heeft een auto voor de deur.

Wanneer een landelijke actie gehouden wordt voor
aardbevingsslachtoffers is het succes ongekend groot. Zelfde geldt
voor Kosovo-acties, Greenpeace-acties etc. Neen, er IS geen
desinteresse. U bent te cynisch. De betrokkenheid verplaatst zich. Dat
is de kern.

> Wellicht zijn politieke partijen ten onder aan het gaan
> aan hun eigen succes?

Ik vrees van niet. Politieke partijen zijn gewoon niet leuk meer voor
de mensen. Ze zijn saai, zelfingenomen, staren zich blind op eigen
macht en eigen gelijk. En worden geleid, even heel generaal gesteld,
door een elite die niet meer luistert naar de samenleving en het
achterland. Dat moet wel mis gaan.