No subject

[Udo Kock]

Ter informatie: Dit artikel van vier (Amsterdamse) D66-leden is zaterdag in
het Algemeen Dagblad gepubliceerd.

Groeten,

Udo Kock


Progressieve liberalen verenigt u
D66 nodigt gelijkgezinde VVD'ers uit voor denktank

Algemeen Dagblad, 7 augustus 1999
Door Udo Kock, Arjen de Wolff, Atilla Arda en Ageeth Telleman


Sinds jaar en dag wordt D66 door aanhangers van concurrerende politieke
partijen overbodig verklaard. Was het in de jaren zeventig vooral de PvdA
die aansluiting van D66 bepleitte bij de sociaal-democratie, vandaag de dag
maakt vooral de VVD avances. Zo pleitte een Amsterdams VVD-raadslid voor
een lijstverbinding bij de gemeenteraadsverkiezingen. 

D66 was en is de enige sociaal-liberale partij die individuele vrijheid wil
bevorderen, en tegelijkertijd sociale samenhang wil waarborgen. Alleen D66
beschouwt zeggenschap van het individu over zijn eigen leven, zijn eigen
omgeving en de wijze waarop hij wordt bestuurd als een recht, niet als een
gunst. Alleen D66 probeert problemen in de samenleving op te lossen zonder
in sjablonen van staatsinmenging of vrijheid van de markt te denken. Als
zo'n partij kan groeien met verlichte VVD'ers en liberale PvdA'ers, dan is
dat toe te juichen. 

Die gedachte is dan het startpunt van het gesprek, niet de opheffing van de
enige sociaal-liberale partij die Nederland rijk is. De suggestie van een
herschikking van het politieke landschap is natuurlijk niet helemaal
onzinnig. Maar de basis daarvoor ligt binnen de VVD en de PvdA zelf. In de
VVD is nog altijd een links-liberale stroming. De avances van deze VVD-ers
in de richting van D66 worden steenvast gemotiveerd met de opmerking dat
sociaal-liberaal, de aanduiding die de vernieuwingsbeweging Opschudding D66
dit najaar meegaf, een pleonasme is. 

In theorie mag dat juist zijn, de praktijk van de afgelopen jaren maakt het
onbegrijpelijk dat deze verlichte VVD'ers met droge ogen kunnen beweren dat
het liberalisme van de VVD sociaal is. Asielzoekers (grens op slot, vindt
een VVD-senator, en geen medisch mededogen voor afgewezenen), WAO
(afschaffen voor psychische klachten volgens een VVD-kamerlid), hoezo
pleonasme? Sociaal-liberale VVD'ers zijn er, maar ze houden zich verbazend
stil. Dat kan twee redenen hebben: of het zijn er niet veel meer, of het
electorale succes vergoed veel. Het is de vraag hoelang ze dat volhouden,
want zolang het CDA bestaat zal de conservatieve stroming in de VVD uit
electorale overwegingen de overhand houden. De VVD is eerst en vooral een
volkspartij, in de populistische zin van het woord. Aan de V van vrijheid
heeft de doorsnee VVD'er geen boodschap, of het moet zijn in enge,
markttechnische zin. Om over de D van democratie maar met plaatsvervangende
schaamte te zwijgen. 

Ook in linkse hoek wordt er verleidelijk gekeken naar D66. In kringen van
de jongeren beweging Niet Nix omarmt men de vrijzinnig-democratische
traditie die D66 kenmerkt. Dit gaat gepaard met een diepe afkeer van het
conserverende en machtspolitieke denken dat de eigen PvdA kenmerkt. De
drang tot kabinetsdeelname (de PvdA beleeft inmiddels haar derde
aaneengesloten regeerperiode) maakte de sociaal-democraten tot meer
realistische partners als het gaat om sociaal-economische politiek. Maar
wat blijft er bij de PvdA over van het relativerende denken over de almacht
van de overheid, als Kok van zijn AOW gaat genieten? In veel opzichten is
de PvdA nog steeds het bolwerk van onwankelbaar geloof in de zegeningen van
het staatsdirigisme. Zelfs de zich ooit als 'neo-liberaal' afficherende
Rick van der Ploeg vervalt weer in oude reflexen, getuige zijn
Uitgangspuntennota voor het Cultuurbeleid: in de Kunsten komen jongeren en
minderheden te weinig tot hun recht, en Vadertje Staatssecretaris zal daar
met een grote zak geld verandering in brengen. De samenleving is weer
hartstikke maakbaar!

Het meest voor de hand ligt dat sociaal-liberale VVD'ers en de
links-liberalen bij de PvdA in gesprek gaan met D66'ers. Des Indes kan,
maar er zijn meer plekken met de juiste ambiance voor zo'n gesprek. De
behoudende meerderheid van de VVD kan zich dan richten tot het andere
conservatieve machtsblok, het CDA. 

In D66 en de PvdA bestaan, in de vorm van Opschudding en Niet Nix, sterke
vernieuwingsbewegingen. In de VVD is een dergelijke stroming nagenoeg
afwezig. De al bestaande informele relaties tussen Opschudders en
Niet-Nixers moeten worden geintensiveerd. Maar voor D66 zijn ook relaties
met vernieuwingsgezinde VVD'ers belangrijk. De oprichting van een
liberaal-democratisch forum zou daarbij een hulpmiddel kunnen zijn: een
denktank voor onderwerpen die ons binden: nieuwe impulsen voor de materiële
en immateriële vrijheden voor het individu, hervorming van de
staatsbemoeienis, hervorming van de democratie. 

Tot een nieuwe partij hoeft het wat ons betreft voorlopig niet te komen,
wel tot een krachtenbundeling van links-liberale vernieuwers. 

========================================

Udo Kock

Email:  kock at tinbinst.nl
WWW:    http://www2.tinbinst.nl/~kock

Werk:   Vrije Universiteit
        Faculteit Economie
        Hoofdgebouw, kamer 2e-68
        De Boelelaan 1105
        1081 HV  Amsterdam
        telefoon: 020 - 44 461 56 
        fax: 020 - 44 460 05

Prive:  Madelievenstraat 37
        1015 NV  Amsterdam
        telefoon: 020 - 42 771 42
        fax:  020 - 42 771 42

========================================