<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<p> </p>
<div id="toolbar" class="toolbar-container"> </div>
<div class="container" style="--line-height: 1.6em;" dir="ltr"
lang="nl">
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2022/09/16/de-vernietigende-psychose-van-thijs-hermans-a4142118">nrc.nl</a>
<h1 class="reader-title">Hoe Thijs Hermans steeds verder
weggleed in een psychose: een reconstructie</h1>
<div class="credits reader-credits">Bas Haan</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">33-44 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<div class="content">
<div class="moz-reader-content reader-show-element">
<div id="readability-page-1" class="page">
<div>
<p>Thijs staat in zijn ondergoed in de woonkamer, een
keukenmes in zijn hand. Zijn vader, René Hermans (63),
ziet zijn 27-jarige zoon staan van achter zijn bureau in
het studeergedeelte, maar krijgt geen oogcontact met
hem. Hij staat er apathisch bij. Het is dinsdag, 7 mei
2019, rond twee uur ’s middags.</p>
<p>„Thijs”, zegt René, „wat doe je met dat mes?”</p>
<p>„Hij was een zombie”, zegt Evelien Hermans (62), Thijs’
moeder, ruim drie jaar later.</p>
<p>„Ja, precies”, zegt René. „‘Zombie’ is het woord.”</p>
<p>Evelien: „Hij was kilo’s afgevallen. Hij at niet meer,
sliep niet meer, deed rare dingen.”</p>
<p>Een half jaar voor die middag in mei sneed Thijs zijn
polsen, enkels en nek door. Dat was in Den Haag; hij
studeerde aan de TU Delft en was bezig met zijn
scriptie. Een psychose, diagnosticeerden een psychiater
en psycholoog achteraf. Hij overleefde ternauwernood.
Opname in een ggz-instelling, was het advies van de
Haagse artsen, maar er was nergens plek. Dus namen zijn
ouders hem in huis, in Brunssum, onder in Limburg. „We
stemden ermee in dat hij bij ons zou wonen en ambulant
behandeld zou worden door Mondriaan in Maastricht”, zegt
René. „Hij moest verzorgd worden.” Door de diepe
snijwonden in enkels en polsen waren ook pezen
beschadigd. Thijs zat met armen en benen in het gips.</p>
<p>Zijn behandelaars bij Mondriaan kwamen tot de conclusie
dat hij ADHD of ADD had en schreven dexamfetamine voor,
een medicijn waarvan bekend is dat het psychoses kan
verergeren en zelfs veroorzaken.</p>
<p>In de maanden erna zagen René, leidinggevende in de
publieke sector, en Evelien, civiel advocaat met een
eigen kantoor, hun zoon achteruitgaan. Herhaaldelijk
zeiden ze tegen behandelaars van Mondriaan dat de
dexamfetamine niet goed viel: hij at en sliep nauwelijks
en gedroeg zich steeds vreemder. Iedere keer werden ze
gerustgesteld - de bijwerkingen zijn normaal, hoorden ze
steeds. De laatste keer was de zondag vóór die dinsdag
in mei 2019. „We zeiden: alsjeblieft, neem hem op”, zegt
Evelien. Toch waren ze weer weggestuurd.</p>
<p>Die dinsdagmiddag komt Thijs thuis van een wandeling.
Hij zit onder de modder, zijn polsen hebben bebloede
krassen. Het mes heeft hij nog niet vast. „Ik maakte de
deur open, en daar stond echt…” Evelien haalt adem, haar
stem breekt. „Weet je, hij heeft felblauwe ogen. Maar
het leek wel of hij zwarte ogen had. Ik zei: Thijs, was
is er aan de hand? Hij zei niets en liep langs me heen.
Ga even in bad liggen, zei ik.” Ze laat weer een pauze
vallen. „Je kon niet meer met hem praten. Het ging niet.
Er kwam geen reactie.”</p>
<p>René: „Toen zeiden we: we gaan wéér bellen.”</p>
<p>Evelien: „We gaan er wéér naartoe en nemen hem niet
meer mee terug naar huis, zeiden we tegen elkaar. Wat ze
ook doen, wat ze ook zeggen.” </p>
<p>Terwijl zij Mondriaan aan de lijn heeft, komt Thijs
weer naar beneden. Hij heeft zich uitgekleed, maar is
nog niet in bad geweest. Hij heeft dat mes vast.</p>
<p>René staat op en loopt naar zijn zoon. Hij is als de
dood dat die zichzelf iets zal aandoen - aan zijn eigen
veiligheid denkt hij niet. Hij reikt naar het mes. Hij
kan het zo afpakken. Zonder tegenstribbelen gaat Thijs
naar boven, om alsnog in bad te gaan.</p>
<p>Als Evelien het mes ter sprake brengt in het gesprek
met Mondriaan, zijn ze diezelfde dag nog welkom voor een
spoedafspraak. Ze kunnen om vier uur langskomen. Thijs
trekt na het bad schone kleren aan; de vuile kleren
waarin hij is thuisgekomen doet zijn moeder in de was.
Hij laat zich in de auto zetten. „Hij ging gewoon mee,
als een lammetje”, zegt Evelien. Hij gaat eindelijk
geholpen worden, denken ze. Voor het te laat is.</p>
<p>Het is al te laat. Zaterdag, drie dagen eerder, is
Thijs een dag terug geweest naar Den Haag, waar hij in
een park een 56-jarige vrouw die haar hondje uitliet met
messteken om het leven heeft gebracht. Deze dinsdag,
enkele uren voor hij met dat mes in de woonkamer staat,
heeft hij op de Brunssumerheide een vrouw van 63 en een
man van 68 doodgestoken.</p>
<p>„Ik realiseerde me pas later dat ik, toen ik naar hem
toeliep en dat mes afpakte, net zo goed…” René maakt
zijn zin niet af. Hij maakt een beweging met zijn hand.
„Als hij dit had gedaan, had het in mijn buik gezeten.
Ik had, in zijn psychose, net zo goed van het verkeerde
soort kunnen zijn, het soort dat dood moest.”</p>
<figure>
<img alt="" data-aspect-ratio="0.74830508474576"
data-src="//images.nrc.nl/y4rjoO5SYrNfYxwbR7PZ6BeF5zw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg|//images.nrc.nl/nbeLlTUBuPVgF4FM020rZ9WhjVs=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg"
data-src-medium="//images.nrc.nl/PBPzOefHmRFzwMByCBPh1HN5Hrw=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg|//images.nrc.nl/y4rjoO5SYrNfYxwbR7PZ6BeF5zw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg"
src="https://images.nrc.nl/PBPzOefHmRFzwMByCBPh1HN5Hrw=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg|//images.nrc.nl/y4rjoO5SYrNfYxwbR7PZ6BeF5zw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/data90761346-f6e824.jpg"><br>
</figure>
<h2>Spirituele ontwaking</h2>
<p>Thijs Hermans zit inmiddels in de gevangenis in Vught,
waar hij een jaar na dato, in 2020, gedetailleerd
opschreef wat er in de aanloop naar en tijdens zijn
psychose gebeurde:</p>
<blockquote>
<p><small>„Zomer 2014, op 22 jaar stond ik in de bloei
van mijn leven. Ik zat in een [...] relatie met het
meisje van mijn dromen, ik woonde in de hipste buurt
van Den Haag. lk [...] studeerde Culturele
Antropologie en Ontwikkelingssociologie,
geïnspireerd door mijn tussenjaar vrijwilligerswerk
in Zuid Afrika. Ik had niet kunnen weten dat ik aan
de vooravond stond van een jarenlange depressie,
waarin ik steeds meer de grip op mezelf en
uiteindelijk de werkelijkheid zou verliezen.”</small></p>
</blockquote>
<p>Het verslag geeft inzicht in zijn denken. Het is een
persoonlijke reconstructie van iemand die langzaam maar
zeker afglijdt.</p>
<blockquote>
<p><small>„Ik gaf die zomer [van 2014] meerdere feestjes
met een vriendengroep die zichzelf de ‘cool kids
club’ noemde, waar rockmuziek werd gespeeld, bier
werd gedronken en joints werden gerookt. Op het
strand slikten we met een groep van zo’n vijftien
‘keurige studenten’ XTC en dansten we tot de zon
opkwam.” </small></p>
</blockquote>
<p>De studie was zwaar, en Thijs had er een
bestuursfunctie bij de studievereniging naast. In plaats
van de toenemende stress en een opkomende depressie te
erkennen en hulp te vragen, vluchtte hij voor de
realiteit. Hij ging steeds meer blowen. Hij rondde zijn
bachelor nog wel af, maar was de motivatie kwijt.
Tijdens zijn masterscriptie aan de TU Delft liep hij
vast en raakte steeds depressiever.</p>
<p>Dat bereikte een dieptepunt in 2018.</p>
<blockquote>
<p><small>„Tegen het einde van mijn academisch jaar
kreeg ik een zenuwinzinking. Urenlang lag ik haast
verlamd op de bank. [...] In de dagen erna was ik
schrikachtig en erg paranoïde. In de weken erop vond
een vreemd fenomeen plaats; mijn emoties begonnen
steeds verder uit te doven. Ik begon de wereld
steeds koeler en naar wat het leek rationeler te
ervaren. Ik begon mij af te vragen of ik een
psychopaat begon te worden. Het viel mij op dat mijn
lichaam steeds minder mimiek begon te tonen.” Ik kon
opeens zo stil zitten als een standbeeld. Ik begon
zo veel mogelijk te lezen over psycho- en
sociopatie. Ik las dat ze wreed, gewetenloos en
emotieloos waren. Ik was alleen dat laatste. Ik
begon mij af te vragen of er ook zoiets bestond als
een goede morele sociopaat. lk kon er niets over
vinden. Dit was het begin van mijn waanzin. Mijn
gedachtes zouden hierna steeds onlogischer worden.
[...] Ik begon te denken dat ik psychopaten kon
herkennen. Ik zag ze in series, talkshows en TED
Talks. Ook dacht ik dat ze in een soort codetaal
hints gaven dat ze psychopaten waren. Hierna ging
het gedachteproces heel snel. Een paar dagen later
dacht ik dat de wereld in handen was van
psychopaten, dat vrienden van mij psychopaten waren,
maar nog het belangrijkst was dat ik dacht dat ze in
een codetaal spraken. Ik dacht dat een
zenuwinzinking leidde tot een soort transformatie
van je brein waarmee je codetaal kon herkennen,
psychopathisch kon denken en in zou zien dat
eigenlijk de ‘bad guys’ aan de macht waren. Ik dacht
dat dit een spirituele ontwaking was en dat mensen
die ontwaakt waren de illuminatie waren. Ik dacht
dat god en de duivel metaforen waren voor de goede
en slechte (ontwaakte) kant van de mensheid. Ik
dacht dat je een boosaardig persoon moest worden die
loog en manipuleerde om niet-ontwaakte mensen gek te
maken en te gebruiken. lk voelde hier weinig voor en
was erg verontwaardigd. Ik dacht ook dat als je
ontwaakt was je in codetaal moest spreken of dat je
anders vermoord zou worden. [...] In de weken erop
begon ik alles te doen om mijzelf te ontwaken.
Inclusief psychedelische smartdrugs. [...] Wanhoop
brak uit wanneer ik besefte dat niets hielp. [...]
Ik besloot dat ik de veiligheid moest opzoeken bij
mijn familie. Ik vertrouwde verder niemand meer.”</small></p>
</blockquote>
<p>Het was september 2018. Hij logeerde bij zijn zus, maar
raakte ervan overtuigd dat zij ook bij ‘het systeem’
hoorde en dat haar vriend hem wilde vermoorden. Hij
rende de straat op.</p>
<p>Zijn ouders brachten hem naar het ziekenhuis, waar een
psychiater hem onderzocht. Uit het medisch dossier: „Er
lijkt sprake van een rand-psychotische decompensatie
(paranoïde waanachtige ideeën) gedurende maanden, mede
veroorzaakt door stress en zeker ook toenemend
wietgebruik.” De psychiater noemde hem in het dossier
„eigenwijs, geen hulp vragend, hardwerkend, zelfstandig.
Gaat conflicten uit de weg. Behulpzaam, idealistisch.
Rationeel ingesteld. Moeite met gevoelens. Kan zich zeer
sterk concentreren (‘hyperfocus’).” De dokter vertelde
Thijs dat hij een psychose gehad had, dat hij moest
stoppen met blowen en een antipsychoticum moest slikken.</p>
<blockquote>
<p><small>„Ik had er weinig boodschap aan. Dit was
tenslotte de ‘cover up’. lk had geen psychose gehad,
dit was echt, redeneerde ik. Ik zou ongeveer een
maand later stoppen met het antipsychoticum. Ik
merkte [...] dat ik er suf van werd en de code
steeds slechter kon doorgronden.”</small></p>
</blockquote>
<p>In die code, zo wist hij zeker, bespraken mensen om hem
heen hoe ze hem zouden vermoorden. Op 3 november besloot
hij het zelf te doen.</p>
<figure>
<img alt="" data-aspect-ratio="0.44609375"
data-src="//images.nrc.nl/SI1mSim7MMjgTvokK-E-0UFTtiE=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg|//images.nrc.nl/2IJQdOC3N7g54uukL14U-gw2sRQ=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg"
data-src-medium="//images.nrc.nl/l5hLoZT7a-EyeYum2Gqx6GS3apY=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg|//images.nrc.nl/SI1mSim7MMjgTvokK-E-0UFTtiE=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg"
src="https://images.nrc.nl/l5hLoZT7a-EyeYum2Gqx6GS3apY=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg|//images.nrc.nl/SI1mSim7MMjgTvokK-E-0UFTtiE=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier1.jpg"><br>
</figure>
<h2>Het getal 2</h2>
<p>Thijs had zichzelf dusdanig verwond dat hij in het
HMC-ziekenhuis moest worden geopereerd, waarna hij op de
gesloten psychiatrische afdeling terechtkwam. Zijn
artsen adviseerden behandeling in een psychiatrische
kliniek, ook al wilde Thijs dat niet – hij was nog
steeds doodsbang dat iemand hem wilde vermoorden. Omdat
er geen plek was in een ggz-kliniek, namen zijn ouders
hem weer in huis.</p>
<blockquote>
<p><small>„De ambulante hulp kwam op gang en ik besloot
om mooi weer te spelen. Tegelijkertijd probeerde ik
weer alles om mijzelf te ontwaken. Ik ging alles
opzoeken over psychopathie, manipulatie enzovoort.
Ik ging naar horrorfilms kijken om mijzelf te
‘psychopatiseren’, en ik begon naar agressieve metal
te luisteren. [...] Uiteindelijk probeerde ik
mijzelf ook nog een keer te ontwaken met
psychedelische truffels.”</small></p>
</blockquote>
<p>Dat Thijs veel opgezocht over psychopathie en ‘mooi
weer speelde’ zou later aangevoerd worden als bewijs dat
hij zijn psychose van begin mei 2019 in scène zette.</p>
<blockquote>
<p><small>„Door de nieuwe medicatie had ik al een paar
dagen amper geslapen en gegeten. [...] Ik kreeg een
nieuwe zenuwinzinking. De volgende dag besloot ik om
weer naar de coffeeshop te gaan om mijzelf te
kalmeren. Een aantal maanden had ik niet geblowd
maar nu maakte het niet meer uit, mijn ontwaking was
mislukt en ik moest dood.”</small></p>
</blockquote>
<p>Na de begrafenis van zijn plotseling overleden oom, op
30 april, vier dagen voor de eerste moord, besloot hij
toch weer te stoppen met blowen.</p>
<blockquote>
<p><small>„Ik moest scherp zijn. In de dagen hierop
begon ik verborgen berichten te zien in nummerplaten
en tijden van de klok. Toen ik door de Albert Heijn
liep zag ik de moederdag advertenties, dreigementen
dacht ik. Ik begon te denken dat nieuwsberichten in
metafoor over mij gingen. Het getal 2 kwam steeds
terug. Er moest iets met het getal 2 zijn. Ik
besefte dat ik 2 mensen zou moeten vermoorden. Ik
besefte dat het 2 vreemden zou zijn of mijn moeder
en waarschijnlijk ik zelf. Toen kwam zaterdag 4 mei.
Ik had dagenlang amper geslapen. Die ochtend was ik
heel gespannen. Mijn tijd was bijna op. Ik nam de
trein naar Den Haag. Eenmaal aangekomen op mijn
appartement pakte ik een mes en maakte ik mijn weg
naar de Scheveningse bosjes. Uiteindelijk had ik
genoeg moed verzameld om het te doen. Ik rende op
een voorbijganger en hakte tot ze dood was. [...] Ik
heb nog een lange tijd door het bos gelopen,
twijfelend of ik door zou zetten, maar ik kon het
niet. In mijn jaszak zat een afgehakte pink die ik
had meegenomen als bewijs. Ik besloot deze weg te
gooien en verliet het bos. Ik besefte dat ik gefaald
had.”</small></p>
</blockquote>
<p>Toen hij die zondag 5 mei thuiskwam, was hij nog
verwarder dan daarvoor. Zijn ouders – die geen idee
hadden dat hij in Den Haag iemand had vermoord –
schrokken zo van hem dat ze hem meenamen naar de
ggz-instelling. „Toen dachten we al: we moeten Thijs
niet meer mee terugnemen”, zegt René. „We werden
ontvangen door een basisarts, niet iemand met een
opleiding tot psychiater, die ons bemoederend toesprak.
We hebben die arts anderhalf uur proberen te overtuigen
dat er van alles aan de hand was. De arts zei: het is
een kwestie van instellen – de pilletjes instellen.”
Thijs, blijkt uit zijn verslag, dacht dat in die ruimte
overlegd werd of hij mocht blijven leven.</p>
<blockquote>
<p><small>„Maandagavond 6 mei was een hele surreële
avond. Alle krantenartikelen gingen over mij en het
was alsof de televisie met mij praatte. Ik dacht dat
werd gezegd dat mijn moeder dood zou gaan. [...] Ik
zag [daarna] allemaal moederdag advertenties en
besefte dat mijn moeders leven nog steeds bedreigd
werd, en dat mijn opdracht nog steeds gefaald was.
Ik besefte dat ik het snel [opnieuw] moest doen.”</small></p>
</blockquote>
<p>Met een keukenmes ging hij naar de Brunssummerheide,
waar hij twee mensen doodstak.</p>
<blockquote>
<p><small>„Ik voelde mij vreselijk, het is echt een heel
naar gevoel. [...] Toen ik klaar was met de opdracht
was ik in een soort van trance. Ik liep lange tijd
doelloos over de heide. Eenmaal thuis ging ik direct
de wc op om het mes schoon te maken. Ik zag er
verwilderd uit. Mijn ouders schrokken dat ik een mes
bij mij had en besloten met mij naar de ggz te
gaan.”</small></p>
</blockquote>
<p>Het is 7 mei, de middag dat René zijn zoon het mes
heeft afgepakt en Evelien en hij met Thijs naar
Mondriaan rijden. Ze spreken nu een
eindverantwoordelijke. Evelien herhaalt wat ze eerder
aan de telefoon vertelde: Thijs is als een ‘zombie’
thuisgekomen, hij had dat keukenmes vast, ze zijn bang
voor een nieuwe zelfmoordpoging. </p>
<p>Evelien: „De psychiater zei dat het mogelijk is dat
iemand niet goed op de medicatie reageert en dat dit bij
Thijs het geval leek te zijn. Hij zei: acuut stoppen met
die dexamfetamine. We waren opgelucht, maar
tegelijkertijd verbijsterd.”</p>
<p>René: „Al die tijd hebben we dat steeds gezegd: hij
reageert niet goed op de medicijnen. Iedere keer werd
dat weggewuifd.”</p>
<p>De psychiater noteert in het medisch dossier als
‘contra-indicaties’: „depressie” en
„schizofrenie/psychotische stoornis”, beide met tussen
haakjes de toevoeging „vanaf 7 mei”. Hij besluit alsnog
tot opname.</p>
<p>„Je moet je goed realiseren, die man is wel de
verantwoordelijk psychiater, maar die heeft Thijs al die
tijd amper gezien. Eén keer in het begin, en daarna niet
meer,” zegt René.</p>
<p>„Een verpleegkundig specialist heeft de dexamfetamine
voorgeschreven,” zegt Evelien. Dat blijkt ook uit het
medisch dossier.</p>
<p>Tot hun teleurstelling wil de psychiater Thijs niet op
de gesloten maar op de open afdeling opnemen. Ze leggen
zich erbij neer. „We waren vooral opgelucht. Ze namen
ons eindelijk serieus.”</p>
<p>Van de moorden op de heide hebben de ouders én de
mensen van Mondriaan dan nog geen weet. </p>
<p>De psychiater loopt de ruimte uit om de opname te
regelen, maar komt al snel terug. Evelien: „Hij keek
Thijs aan en zei: ‘Er is een ontwikkeling. Er zijn twee
mensen gedood op de Brunssummerheide.’ Thijs zei: ‘Wat
erg. Ik heb daar ook net gelopen. Dat had mij ook kunnen
gebeuren.’”</p>
<p>Dat hun zoon de dader kan zijn, dringt niet tot René en
Evelien door. „Je denkt maar één ding,” zegt René.
„Thijs moet geholpen worden. Thijs moet hier blijven.”
Zijn vrouw: „Rationeel is dat nu misschien heel moeilijk
te begrijpen, maar we zaten in een soort shocktoestand.
We waren uitgeput door de strijd om Thijs opgenomen te
krijgen.”</p>
<p>Thijs wordt opgenomen, alsnog op de gesloten afdeling.
Thuis drinken René en Evelien een glas wijn.</p>
<figure>
<img alt="" data-aspect-ratio="0.5109375"
data-src="//images.nrc.nl/6wRzK03cxAuOwgIHO6us7frGaa8=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg|//images.nrc.nl/ZP-xL5IEDN7wMFTwk1AnPo-3TDk=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg"
data-src-medium="//images.nrc.nl/hLzerOLQx-NhDhGQ5WLPWVOJSzg=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg|//images.nrc.nl/6wRzK03cxAuOwgIHO6us7frGaa8=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg"
src="https://images.nrc.nl/hLzerOLQx-NhDhGQ5WLPWVOJSzg=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg|//images.nrc.nl/6wRzK03cxAuOwgIHO6us7frGaa8=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier2.jpg"><br>
</figure>
<h2>Reïncarnatie van Satan</h2>
<blockquote>
<p><small>„Eenmaal daar praatte ik met een meisje dat
daar werkte. Ze vertelde in code dat ik op moest
schieten. Ik wist eerst niet waarmee, maar toen
hoorde ik een afschuwelijk gekrijs. Ik besefte dat
ik in een martelhuis beland was en dat ik moest
ontsnappen. Een nieuwe uitdaging van het systeem.”</small></p>
</blockquote>
<p>De opluchting is van korte duur. Rond half elf gaat de
telefoon: Thijs is weggelopen. Evelien belt hem, en hij
neemt op. ‘Waar ben jij?’ vraagt ze. ‘Op mijn kamer,’
zegt Thijs. ‘Wat zie je dan?’ ‘Bomen. En een straat.’
‘Maar dan ben je niet op je kamer.’ ‘Nee.’ </p>
<p>Ze krijgt hem uiteindelijk zo ver dat hij een
straatnaambordje voorleest. „Ik zei: Thijs, blijf staan,
we komen nu naar je toe.” Ze houdt hem aan de lijn
terwijl ze van Brunssum naar Maastricht rijden. „Als een
zoutzak stond hij op de stoep.” Hij laat zich zonder
protest terug naar Mondriaan rijden. Evelien: „Hier,
zeiden we. Heb je hem weer, hou ’m. Wij kunnen niks
meer.” Ze krijgen te horen dat Thijs stoelen op elkaar
had gestapeld op de binnenplaats en het dak op was
geklommen. Dat verklaart ook de schram op zijn pols en
het bloed op zijn mouw.</p>
<p>René, zichtbaar ontdaan: „En daar maken ze dus van: de
ouders brachten hem met bebloede kleren. Maar dán moeten
ze ook het hele verhaal vertellen: dat zíj hem laten
ontsnappen, en dat wíj hem vervolgens vinden en
terugbrengen.”</p>
<blockquote>
<p><small>„Zij brachten mij terug. Eenmaal daar ging ik
op de telefoon op een website genaamd 9gag kijken,
en zag dat alle berichten over mij gingen. Ik werd
een godheid en de 7 reïncarnatie van satan genoemd.
Ik besefte dat er iets groots stond te gebeuren,
maar ik wist niet wat.”</small></p>
</blockquote>
<p>Evelien: „Ik zei toen nog: let goed op, want hij is zo
lenig als wat, en hij ontsnapt weer. Je moet er op
letten dat dat niet meer kan gebeuren. Nee nee nee, zei
ze, we letten goed op hem.” </p>
<blockquote>
<p><small>„Ik besefte dat ik weer moest ontsnappen en
deed dit dan ook de volgende ochtend. Dit keer door
een brandalarm af te laten gaan en door de branddeur
te rennen.”</small></p>
</blockquote>
<p>Bewakingscamera’s leggen vast hoe Thijs de instelling
uitloopt, langs de portier, gewoon door de voordeur.
Niemand probeert hem tegen te houden.</p>
<p>Opnieuw licht Mondriaan de ouders in, en dit keer –
ondanks het medisch beroepsgeheim – ook de politie.
Opnieuw proberen René en Evelien hun zoon te vinden,
maar nu neemt hij niet op. Om 8.24 uur appt ze: „Ha
Thijs, heb je geslapen? Bel me.” En even later: „Wil je
praten? Wil je naar huis komen? We maken ons zorgen.” Ze
deelt de telefoongegevens van Thijs met de politie.</p>
<blockquote>
<p><small>„Eenmaal buiten werd ik gebeld door mijn
ouders en door [een vriendin] dat ik terug moest
gaan. Ik wist dat ik dit moest negeren en zette mijn
telefoon uit. Ik was op een speurtocht en moest
ofwel de kleur geel volgen, ofwel de vierkante
bordjes met een driehoekje en twee cirkels eronder.
[...] Tijdens deze tocht huilde ik veel. Waarom
moest mijn leven deze vreselijke wending krijgen?
Waarom ben ik uitverkoren voor een lot dat ik
helemaal niet wil? [...] Ik volgde de speurtocht tot
laat in de avond, tot er plots een auto naast mij
stopte en een man met een pistool uitstapte.”</small></p>
</blockquote>
<p>Dat is geen waanbeeld. Het is de agent die Thijs
arresteert. Hij verzet zich niet. „Hij was blij dat hij
werd aangehouden,” zegt Evelien.</p>
<blockquote>
<p><small>„Op het bureau spraken de agenten in code
tegen mij maar ik gaf niets terug. Ik was het zat en
was klaar om te sterven.”</small></p>
</blockquote>
<p>Ondertussen doet de politie een huiszoeking bij René en
Evelien – maar ze zien het moordwapen over het hoofd.
Dat staat nog gewoon in het messenblok, in de keuken.
„We haalden het eruit en zagen dat het puntje beschadigd
was”, zegt Evelien. Ze besluiten het zelf naar de
politie te brengen.</p>
<p>In de media verschijnen na de arrestatie steeds wildere
– en onjuiste – verhalen over wat er gebeurd is, op
basis van anonieme bronnen bij politie en justitie.
Thijs zou voorafgaand aan de moorden ontsnapt zijn uit
de kliniek. Thijs zou met het bloed van zijn
slachtoffers nog op zijn kleren terug zijn gebracht.
Thijs zou beschermd zijn door zijn ouders, die
probeerden hem uit handen van de politie te houden.</p>
<p>Het OM ziet de ouders gedurende het hele strafproces
als mogelijke verdachten. Bijvoorbeeld omdat Evelien de
kleren van Thijs gewassen heeft nadat hij van de
Brunssummerheide was teruggekeerd. „Het kan dus niet
anders dan dat de ouders dit gedaan hebben om sporen te
wissen,” stelt officier van justitie Joan Holthuis. Bij
de strafeis, aan het eind van het proces bij de
rechtbank, concludeert zij: „Thijs was niet van plan
zichzelf te melden; die deed juist zijn best om uit
handen van politie te blijven. Zijn ouders waren niet
van plan hem naar de politie te brengen; die wasten in
plaats daarvan zijn bebloede kleren.”</p>
<p>Het raakt Evelien ook jaren later nog steeds zichtbaar.
„Daar kun je niet tegenop. Ze verdraaiden alles. Vanaf
het begin. Ik ben een moeder, ik was al dertig jaar zijn
kleren.”</p>
<p>Het OM stelt dat Thijs’ ouders mogelijk meerdere
strafbare feiten hebben gepleegd om hun zoon te
beschermen – „je zou kunnen denken aan het wegmaken van
bewijsmateriaal en/of meineed” – maar dat ze daar als
familie van de verdachte nu eenmaal niet voor vervolgd
kunnen worden. De OM-aanvallen leiden bij advocaten die
niets met de zaak te maken hebben”, maar de zitting in
coronatijd online volgen, tot verbazing en
verontwaardiging. „Het is bij de beesten af,” en „Sneer
na sneer na sneer,” twittert advocaat Juriaan de Vries.
„Je zal zo’n OM treffen. Alsof er bonnetjes openstaan.
Niet oké.” <em>De Telegraaf</em> kopt na die
zittingsdag: „Officieren van justitie vegen vloer aan
met Thijs H. én zijn ouders.”</p>
<figure>
<img alt="" data-aspect-ratio="0.3046875"
data-src="//images.nrc.nl/hEZRDQ-rTgQfDmq3bjqGLqs0k4A=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg|//images.nrc.nl/xtZAGcOytWJqfYGgKlQTWTKDj20=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg"
data-src-medium="//images.nrc.nl/4QLt18dKkDlPzyGMu0C3aqiXslo=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg|//images.nrc.nl/hEZRDQ-rTgQfDmq3bjqGLqs0k4A=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg"
src="https://images.nrc.nl/4QLt18dKkDlPzyGMu0C3aqiXslo=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg|//images.nrc.nl/hEZRDQ-rTgQfDmq3bjqGLqs0k4A=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier4.jpg"><br>
</figure>
<h2>Verantwoordelijk voor 9/11</h2>
<p>Tot nu toe meden René en Evelien de publiciteit. „We
wilden ons verdriet niet groter maken dan dat van de
nabestaanden”, zegt Evelien. René: „Het ergste is het
natúúrlijk voor de nabestaanden. Het is vreselijk wat er
is gebeurd. Thijs heeft het gedaan, en wij zijn zijn
ouders. Daar kunnen we niks aan doen. Maar dit had niet
gemogen. Dit zijn moorden die niet hadden hoeven
gebeuren.” Het kan een ander ook gebeuren, zegt hij, en
om dat te kunnen voorkomen „moeten we wel eerst de ogen
openen voor wát er echt gebeurd is. Als Thijs behandeld
was zoals je behandeld moet worden, had hij die
dexamfetamine niet kunnen krijgen. Mondriaan doet er
alleen maar alles aan om ervoor te zorgen dat wat daar
niet goed is gegaan te verbloemen. Dat vind ik heel
slecht.”</p>
<p>Zeven weken lang wordt Thijs daarna geobserveerd en
intensief onderzocht in het Pieter Baan Centrum, onder
leiding van een ervaren psychiater en psycholoog. Ze
stellen vast dat hij een psychose had, en leggen een
mogelijk verband met de voorgeschreven medicatie. „In de
weken voorafgaand aan de ten laste gelegde feiten werd
de gedeeltelijk dempende medicatie gestaakt (het
antipsychoticum) en een psychose aanjagend middel
gestart (dexamfetamine)”. </p>
<p>Oftewel: psychose waarin Thijs uiteindelijk tot de
moorden kwam kan versterkt of zelfs veroorzaakt zijn
door de dexamfetamine. Die werd voorgeschreven voor
ADHD, maar dat was een verkeerde diagnose, stelt het
Pieter Baan Centrum: „De symptomen die herkend zijn als
ADHD, zijn achteraf bezien te koppelen aan het
psychotisch toestandsbeeld.” De eindconclusie: Thijs was
ten tijde van de moorden volledig ontoerekeningsvatbaar
en kan niet verantwoordelijk gehouden worden voor zijn
daden. De onderzoekers adviseren geen straf op te
leggen, maar tbs met dwangverpleging. Een tweede
onderzoek, door een andere onafhankelijke psychiater en
psycholoog, komt tot hetzelfde advies.</p>
<p>Dat advies zal niet worden opgevolgd.</p>
<p>Het Openbaar Ministerie blijft volhouden dat er niets
mis is gegaan met Thijs’ behandeling voorafgaand aan de
moorden. Officier van justitie Joan Holthuis
bagatelliseert de psychose en stelt dat Thijs wel
degelijk bewust koos voor zijn daden. Thijs is
„emotieloos, calculerend en manipulatief,” en bovendien
iemand die „veel liegt of in ieder geval niet de
waarheid vertelt.” Het Pieter Baan Centrum was te
goedgelovig, aldus het OM. Het OM stelt dat voor zover
er toch sprake was van een psychose dat het gevolg was
van drugsgebruik, niet van de dexamfetamine. </p>
<p>Dat het OM het Pieter Baan Centrum-advies om iemand
volledig ontoerekeningsvatbaar te verklaren zo resoluut
naast zich neerlegt, is een zeldzaamheid, zo niet een
unicum (zie kader).</p>
<p>In de maanden na zijn arrestatie, in mei 2019, leeft
Thijs nog steeds in zijn waanbeelden. Hij denkt dat hij
van ‘het systeem’ niets mag zeggen. Hij ontkent de
moorden.</p>
<blockquote>
<p><small>„Op vrijdag 10 mei werd ik overgebracht naar
de PI Vught. Hier werd ik in een isoleercel gezet.
Ik hoorde hier het geluid van een radio en deze
sprak tegen mij. Ik werd aangemoedigd door de muziek
om te ontwaken. Ik besefte dat er iets grandioos aan
de gang was. [...] Ik kwam erachter dat ik
verantwoordelijk was voor de aanslagen van 11
september. Het nummer op de lantaarnpaal voor mijn
raam was hier het bewijs voor: 611, 6 van 666 en 11
van 11 september [...] In de dagen hierop kreeg ik
allerlei opdrachten. Ik moest dagenlang op dezelfde
plek staan tot ik flauw viel. Ik mocht niet eten. Ik
moest rondjes lopen in de vorm van een
oneindigheidsteken tot ik door mijn knieën zakte.
Soms rebelleerde ik door toch te eten of te gaan
slapen, om mij al gauw weer te realiseren dat ik de
levens van mijn familie in gevaar bracht.”</small></p>
</blockquote>
<p>Hij eet en slaapt in de gevangenis in Vught zo weinig
dat hij na drie weken wordt overgebracht naar het
gevangenisziekenhuis in Scheveningen. In de eerste zin
van het overdrachtsdossier wordt hij beschreven als „een
27-jarige man waarbij er sprake is van psychotische
ontregeling en suïcidaliteit.” Het dossier waarschuwt
behandelaars dat Thijs door zijn „bovengemiddeld
intellectuele functioneren” ïn staat is zijn psychose te
verbergen. Uit het gevangenisdossier spreekt geen
twijfel over „eerdere psychotische episodes”.</p>
<p>Hij krijgt anti-psychotica en komt langzaam maar zeker
tot zinnen. Het besef dringt door dat ‘het systeem’ en
‘de codes’ niet echt waren. Op 2 augustus 2019 legt hij
een volledige bekentenis af. Weer een maand later gaat
hij voor observatie naar het Pieter Baan Centrum.</p>
<blockquote>
<p><small>„Ik durfde [daar] pas over het systeem te
praten. Hoe meer ik in de realiteit belandde, hoe
meer ik gebukt ging onder een diep verdriet. Was dit
alles dan echt voor niets gebeurd?”</small></p>
</blockquote>
<p>In de gevangenis is de psychose nooit meer
teruggekomen. Ten tijde van de arrestatie woog Thijs
vijfenvijftig kilo, nu tweeëntachtig. In zijn cel heeft
hij het studeren weer opgepakt. Zijn ouders herkennen
hun zoon weer. Evelien: „De jongen die een vriendenkring
opbouwde die hem nu nog steeds in de gevangenis bezoekt,
die zijn studiegenoten hielp en met zijn vrienden ging
zwemmen en leerde surfen en boksen. Die dol was op zijn
stad, Den Haag, met regelmaat naar huis kwam en dan
genoot van het kerstdiner met de hele familie. Die te
veel van zichzelf vergde en, zoals wij een wijntje ’s
avonds nemen, om te ontspannen een blowtje nam.”</p>
<figure>
<img alt="" data-aspect-ratio="0.3390625"
data-src="//images.nrc.nl/s2UwZ3CEoB8aIuJuPSeyCugnDAw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg|//images.nrc.nl/6TvH6WzegqdgQTe0p6qa9UjwqDM=/1920x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg"
data-src-medium="//images.nrc.nl/AjJddDmMrDJXZUa17jRXR0vrfEk=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg|//images.nrc.nl/s2UwZ3CEoB8aIuJuPSeyCugnDAw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg"
src="https://images.nrc.nl/AjJddDmMrDJXZUa17jRXR0vrfEk=/640x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg|//images.nrc.nl/s2UwZ3CEoB8aIuJuPSeyCugnDAw=/1360x/smart/filters:no_upscale():strip_icc()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2022/09/1709zatfeaturestrooier5.jpg"><br>
</figure>
<h2>Het Oordeel</h2>
<p>Moordde Thijs in de waan van zijn psychose, aangejaagd
– of zelfs veroorzaakt – door verkeerde medicatie, zoals
onderzoekers van het Pieter Baan Centrum en andere
wetenschappers concluderen? Of is hij de liegende
moordenaar met onbekend motief die het OM ziet?</p>
<p>Mondriaan, waar Thijs de dexamfetamine voor ADHD kreeg
voorgeschreven, beroept zich in en buiten de rechtszaal
op het medisch beroepsgeheim. De enige ‘publieke’
uitspraak over Thijs komt van de geneesheer-directeur.
Die werd vlak na de arrestatie als getuige gehoord, en
verklaarde: „Hij was niet in een psychose.”</p>
<p>Mondriaan liet wel een vertrouwelijk onderzoek doen
naar wat allemaal gebeurde voorafgaand aan de
ontsnappingen van Thijs uit de kliniek. Een brief met de
belangrijkste conclusies en aanbevelingen van de
inspectiedienst van het ministerie van Volksgezondheid
is openbaar gemaakt, maar daarbij zijn de belangrijkste
passages zwart gemaakt. Het woord ‘psychose’ komt er
niet in voor.</p>
<p><em>NRC</em> beschikt over de ongecensureerde versie.
Daarin blijken de psychose en de relatie daarvan met
dexamfetamine wel degelijk cruciaal. Uit de
ongecensureerde brief blijkt dat de inspectie vaststelde
dat Thijs dexamfetamine kreeg „terwijl de richtlijn
aanbeveelt om deze medicatie te staken als er sprake is
van psychotische symptomen.” Deze en alle andere
verwijzingen naar psychose zijn zwartgelakt in de
vrijgegeven brief.</p>
<p>De originele brief noemt ook vier verbetermaatregelen.
Ten eerste: „Bij een patiënt die recent een psychose
heeft doorgemaakt, moeten psychotische symptomen
frequent en actief worden gemonitord.” Dat is bij Thijs
nooit gebeurd. Ten tweede: „Bij een patiënt met een
recent doorgemaakte psychotische episode” moeten de
behandelaren „expliciet” een besluit nemen over het
toedienen van „antipsychotica”. Ook dat is niet gebeurd.
Ten derde: „Bij mensen die een psychose hebben gehad,
moet een crisisplan worden opgesteld” en daarbij „worden
zo mogelijk naasten betrokken.” Bij Thijs werden alle
signalen van de ouders weggewuifd of zelfs ontkend –
laat staan dat er een crisisplan werd opgesteld. De
vierde en laatste aanbeveling stelt dat bij patiënten
die in het verleden drugs gebruikten urinecontroles
afgenomen dienen te worden. Ook dat is bij Thijs nooit
gebeurd. </p>
<p>Het Pieter Baan Centrum kan als observatiekliniek van
het ministerie van Justitie en Veiligheid niet
inhoudelijk op de zaak ingaan, maar staat nog steeds
volledig achter de conclusie dat moorden juist wel
vanuit een psychose verklaard kunnen en moeten worden.
Dat bleek aan het eind van het strafproces, toen de
rapporterend psychiater verklaarde zelfs meer overtuigd
te zijn geraakt van het advies om Thijs volledig
ontoerekeningsvatbaar te verklaren. Overigens benadrukte
het Pieter Baan Centrum daarbij het belang van
intensieve behandeling.</p>
<p>Robbert-Jan Verkes, psychiater en hoogleraar
Forensische Psychiatrie aan de rechtenfaculteit van de
Radbouduniversiteit en medeauteur van onder meer het
handboek <em>Forensische psychiatrie en de
rechtspraktijk</em> verdiepte zich op verzoek van <em>NRC</em>
in de onderzoeksrapporten. Hij zegt: „Het rapport en het
advies van het Pieter Baan Centrum is zorgvuldig,
weloverwogen en genuanceerd. Dat geldt ook voor het
tweede rapport dat tot hetzelfde advies komt.”</p>
<p>Verkes, tevens gespecialiseerd in onderzoek naar de
psychische effecten van drugs en geneesmiddelen en
gepromoveerd op het suïcide-onderzoek, is hoogst
verbaasd over het gemak waarmee de magistraten van
Openbaar Ministerie het advies negeren. „Het OM meent
dat ze de dader beter kennen dan de deskundigen van het
Pieter Baan Centrum. Maar dat is niet het geval. Het OM
zegt: daar kunnen we toch niet helemaal mee uit te
voeten. Dat is eigenlijk zoiets zeggen als: de waarheid
bevalt ons niet. Maar hier heb je juist deskundigen
voor. Ze hebben dat PBC-rapport en het tweede rapport
niet goed gelezen of niet goed begrepen.”</p>
<p>In de rechtszaal wordt de psychose van Thijs door het
Openbaar Ministerie soms ontkend, soms gemarginaliseerd.
De drie willekeurige, onverklaarbare moorden kunnen of
mogen volgens het OM niet door een psychose verklaard
worden - alsof de onmenselijke gruweldaden niet tot iets
menselijks gemaakt mogen worden.</p>
<p>Verkes vermoedt dat het OM beïnvloed is door de
publieke opinie: „Het OM heeft hiermee zelf haar
magistratelijke positie ondermijnd. Het neemt een
vijandige in plaats van een magistratelijke positie in.
Ik denk dat de maatschappij hier helemaal niet mee is
gediend. Het lijkt erop dat iemand die zoiets doet
alleen maar heel erg gestraft moet worden. De daad wordt
ontmenselijkt. Er moet een soort monster neergezet
worden. Maar de maatschappij zou er baat bij hebben als
het OM in het begin uit zou leggen dat de dader mogelijk
heel verward was, en dat het Pieter Baan Centrum
uitzoekt of dat zo is.”</p>
<p>Het OM eist vierentwintig jaar cel en tbs. De rechtbank
gelooft wel dat Thijs een „ernstige psychotische
ontregeling” had, maar stelt dat hij tegelijkertijd wel
degelijk een „keuzevrijheid” had, „bewust” handelde en
daarom slechts verminderd toerekeningsvatbaar is. Het
vonnis - achttien jaar en tbs - heeft ook te maken „met
vergelding, een stukje genoegdoening richting de
slachtoffers, richting de maatschappij,” aldus een
persrechter in een toelichting.</p>
<p>In het hoger beroep besluit het hof naast een tweede
nog een derde deskundigenrapport te laten schrijven. Die
onderzoekers krijgen anders dan de eerdere rapporteurs
„onvoldoende zicht op de belevingswereld” van Thijs om
tot een advies over de toerekeningsvatbaarheid te komen.
Desondanks blijkt uit hun rapport dat ze Thijs op
belangrijke onderdelen in zijn verklaringen over de
moorden niet geloven. Ook geloven ze niet in een
langdurige psychotische periode en twijfelen ze of hij
wel echt dood wilde toen hij zijn polsen, enkels en nek
doorsneed.</p>
<p>Verkes: „Dat rapport creëert een soort
schijnwetenschappelijkheid. De onderzoekers doen alsof
ze supervoorzichtig zijn door geen advies te geven, maar
trekken wel allerlei conclusies. Als ik lid was van een
commissie die moest beoordelen of de rapporten naar een
rechter mochten, dan zou ik de eerste twee rapporten
doorlaten en van dat derde rapport zou ik gezegd hebben:
dat voldoet niet aan alle eisen. Ik vind dat in het
laatste rapport is toegewerkt naar de conclusies.”</p>
<p>Al stellen de laatste onderzoekers zelf vast dat ze
„onvoldoende zicht” op Thijs hadden, toch zullen juist
hun conclusies van grote invloed zijn. Het OM verhoogt
de strafeis in hoger beroep naar dertig jaar en tbs, of
levenslang voor het geval het hof helemaal niets van de
psychische stoornis van Thijs gelooft.</p>
<p>Het hof veroordeelt Thijs Hermans uiteindelijk tot
tweeëntwintig jaar en tbs. Net als voor de rechtbank en
het OM is het belangrijkste argument voor het hof dat
Thijs keuzevrijheid had tijdens de moorden en „op een
doordachte en doelgerichte manier” te werk ging, ook al
werden de daden van Thijs „tot op zekere hoogte bepaald
door een stoornis.”</p>
<p>Volgens Verkes slaan OM én de rechters met hun
redeneringen vanuit forensisch psychiatrisch oogpunt de
verkeerde weg in. „Ik heb het idee dat deze magistraten
denken dat als je psychotisch bent, dat die verwardheid
ook de hele tijd zichtbaar is. Dat is niet zo.” Met het
uitgangspunt van het hof dat Thijs, omdát hij keuzes
maakte, niet volledig ontoerekeningsvatbaar zou zijn, is
Verkes het fundamenteel oneens. „Dat een psychose zou
betekenen dat je geen keuzemogelijkheid meer hebt, dat
is echt niet waar,” bevestigt Verkes het standpunt van
het Pieter Baan Centrum. De keuzevrijheid die iemand dan
heeft, moet je binnen die psychose zien, legt hij uit.
„De afweging om iemand om het leven te brengen, is
natuurlijk totaal gestoord. Het is een keus, maar bínnen
die waan. Daar is die schulduitsluiting van volledige
ontoerekeningsvatbaarheid juist voor bedoeld.” </p>
<p>„Ik kan me voorstellen dat mensen zich daar
ongemakkelijk bij voelen. Maar dat is toch wat we, als
we rustig nadenken over hoe de wet er uit moet zien,
hebben bedacht. En tbs is echt een zware maatregel, die
wel degelijk als straf wordt ervaren door de betrokkene,
maar die toch ook veel controlemogelijkheden heeft om in
de toekomst recidive te voorkomen.”</p>
<p>Volgens Verkes hebben de magistraten in deze zaak ten
onrechte „de witte jas aangetrokken en zich
deskundigheid toegeëigend door het PBC-rapport zo in
twijfel te trekken” en zou het goed zijn als de zaak van
Thijs H. opnieuw beoordeeld zou worden. „In het belang
van de zaak-Thijs H., maar ook in het belang van hoe wij
het in Nederland doen. Dit is niet goed gegaan. Niet wat
betreft rechtvaardigheid, maar ook niet zoals de
wetgever het bedoeld heeft.”</p>
<p>Verkes maakt zich vooral zorgen om het risico dat hij
op steeds meer plekken ziet ontstaan waar deskundigen
gehoord worden: „Dit moet niet het begin zijn van een
trend dat wat de experts van bijvoorbeeld het Pieter
Baan Centrum zeggen maar een mening is waarvoor je ook
iets anders in de plaats kan stellen.”</p>
<p>De advocaten van Thijs hebben inmiddels al aangekondigd
in cassatie te gaan. Ze wachten nog op het
proces-verbaal van de zittingen van het hof voordat ze
die daadwerkelijk in kunnen dienen.</p>
<p>Evelien, zijn moeder, zegt: „Thijs wordt als dat
monster gezien. Dat is hij niet. Thijs Hermans is niet
‘Thijs H.’. ik heb weleens gezegd: had-ie mij maar
doodgestoken. Als je je moeder doodsteekt, krijg je geen
gevangenisstraf als je psychotisch bent; alleen tbs. Dan
word je als patiënt gezien en krijg je de hulp die je
nodig hebt.”</p>
<p>Beeld <strong>Mikko Kuiper</strong> (portret), <strong>Lynne
Brouwer</strong> (bewerking)</p>
<div>
<p> Een versie van dit artikel verscheen ook in <a
href="https://www.nrc.nl/krant/2022/09/17/#208"> de
krant van 17 september 2022 </a> </p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div> </div>
</div>
</body>
</html>