<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<p> </p>
<div id="toolbar" class="toolbar-container scrolled"> </div>
<div class="container" style="--line-height: 1.6em;" dir="ltr"
lang="nl-NL">
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.ftm.nl/artikelen/de-oranjes-profiteerden-van-geld-verdiend-door-troostmeisjes">ftm.nl</a>
<h1 class="reader-title">De staat en het Koninklijk Huis
profiteerden van de verdiensten van de ‘troostmeisjes’ in
Nederlands-Indië</h1>
<div class="credits reader-credits">Hee Seok Park</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">26-35 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<div class="content">
<div class="moz-reader-content reader-show-element">
<div id="readability-page-1" class="page">
<div>
<p data-test="article-summary"> Tussen 1932 en 1945 rolde
Japan een dwangbordeelsysteem uit in alle bezette
gebieden in China, Zuidoost-Azië en de Stille Oceaan.
Naar schatting 500 duizend jonge vrouwen werden
weggevoerd uit interneringskampen, gekidnapt of onder
valse voorwendselen gelokt en als ‘troostmeisje’
tewerkgesteld. Het geld dat bezoekers voor de jonge
vrouwen betaalden, werd bij Japanse oorlogsbanken
gestort om de oorlog te financieren. Zowel de
Nederlandse staat als het Koninklijk Huis blijken van
dit bordeelgeld te hebben geprofiteerd. </p>
<div>
<p><span>Dit stuk in 1 minuut</span> </p>
<div>
<ul>
<li>14 augustus is<em> International Comfort Women’s
Day</em>,<em> </em>de dag waarop wereldwijd de
slachtoffers van Japanse dwangprostitutie worden
herdacht. Op die dag in 1991 onthulde de Koreaanse
Kim Hak Soon dat ze jarenlang als ‘troostmeisje’
door Japanse militairen was misbruikt. Ze eiste
dat Japan verantwoordelijkheid nam voor het
structurele seksueel misbruik in de eerder door
hen bezette gebieden. Door als eerste de stilte te
doorbreken, gaf Kim Hak Soon een stem en een
gezicht aan de duizenden slachtoffers van deze
dwangprostitutie.</li>
<li>De kwestie rond deze ‘troostmeisjes’ speelt tot
op de dag van vandaag, omdat de Japanse regering
weigert excuses aan te bieden. Daarbij komt dat de
geallieerde landen al die jaren weggekeken hebben:
de handelsbetrekkingen met Japan zijn belangrijker
dan het lot van de misbruikte vrouwen in de
voormalige kolonies in Zuidoost-Azië.</li>
<li>Pas nadat de Nederlandse Jan Ruff-O’Herne in
december 1992 bekendmaakte dat ze als jonge vrouw
was misbruikt in een officiersbordeel in Semarang,
Java, werd Nederland gedwongen onderzoek te doen
naar de omvang van deze oorlogsmisdaad in
Nederlands-Indië, de voormalige kolonie. Tijdens
de Tweede Wereldoorlog waren daar ruim 350 duizend
Japanse militairen en mariniers gestationeerd.</li>
<li>De conclusie van het daaropvolgende
onderzoeksrapport – ‘met zekerheid 65 en naar alle
waarschijnlijkheid driehonderd Nederlandse vrouwen
zijn slachtoffer geworden op de eilanden Java en
Sumatra’ – verhult de waarheid: ten minste 70
duizend jonge vrouwen (Hollands, Indo-Europees,
Indonesisch, Moluks, Papoea) zijn misbruikt in
dwangbordelen, verspreid over heel
Nederlands-Indië.</li>
<li>Er is meer verborgen gebleven: met het geld dat
in de dwangbordelen werd verdiend, financierde
Japan de oorlog. Dat ontdekten medewerkers van de
Nederlandse inlichtingendienst NEFIS na de Japanse
capitulatie. Het NEFIS-rapport is in Nederland
nooit in zijn geheel gepubliceerd, en daardoor
buiten zicht gebleven.</li>
<li>Follow the Money gebruikte het NEFIS-rapport om
het geldspoor van de dwangbordelen te
reconstrueren. Integraal onderdeel daarvan is de
geschiedenis van de ontmanteling van de Japanse
oorlogsbanken, waarvan zowel de Nederlandse staat
als het Koninklijk Huis geprofiteerd blijken te
hebben: een deel van de liquidatieopbrengsten
betrof het geld dat door ‘troostmeisjes’ in
Japanse dwangbordelen is verdiend.</li>
</ul>
</div>
<p><a> <span>Lees verder</span> </a></p>
</div>
<div>
<p>De term ‘troostmeisje’ is een naargeestig eufemisme
voor dwangprostituée. De vrouwen en meisjes die
structureel na elke invasie van Japanse legereenheden
werden ontvoerd, werden dagelijks misbruikt in tot
bordelen omgebouwde villa’s, badhuizen, hotels,
scholen, tempels en kerken. De dwangbordelen waren op
hiërarchische leest geschoeid en kenden strenge
regelgeving.</p>
<p>De gedwongen prostitutie was door de Japanse regering
opgezet om geslachtsziektes onder de troepen te
voorkomen. De directe aanleiding was het hoge
percentage geslachtsziektes binnen het expeditieleger
dat tussen 1918 en 1922 in Siberië was gestationeerd.
Liefst eenderde van de soldaten werd toen
uitgeschakeld door syfilis en gonorroe, waarbij een
groot aantal kwam te <abbr
data-explanation="PHA+WW9zaGlha2ksIFkuLCA8ZW0+Q29tZm9ydCB3b21lbi4gU2V4dWFsIHNsYXZlcnkgaW4gdGhlIEphcGFuZXNlIE1pbGl0YXJ5IGR1cmluZyBXb3JsZCBXYXIgSUk8L2VtPiwgTmV3IFlvcmsgMTk5NSwgcC40Ni00Ny48L3A+Cg=="
data-type="explanation">overlijden</abbr>. Wat
evenzeer meespeelde, was het emotionele aspect: zolang
in de seksuele behoeftes van de militairen werd
voorzien, was er geen reden tot ontevredenheid of
muiterij.</p>
<p>Het Japanse systeem van leger- en marinebordelen
diende ook een hoger doel: met het geld dat er werd
verdiend, werd de oorlog medegefinancierd. Dat blijkt
uit de gezworen verklaringen van leden van de Japanse
<abbr
data-explanation="PHA+RGUgZ2VoZWltZSBwb2xpdGllIHdhcyBlZW4gZWxpdGVrb3JwcyBiaW5uZW4gZGUgSmFwYW5zZSBtYXJpbmVwb2xpdGllLjwvcD4K"
data-type="explanation">geheime</abbr> marinepolitie
op Borneo in Nederlands-Indië. Kort na de oorlog
stelde de Nederlandse militaire inlichtingendienst
NEFIS – de Netherlands Forces Intelligence Service –
een onderzoek in naar het grootschalige seksueel
misbruik door de Japanse bezetter.</p>
<p>Dat financiële oogmerk van de dwangbordelen<em> </em>is
jarenlang onder de radar gebleven, deels omdat het
NEFIS-rapport versnipperd is ondergebracht: incompleet
en met beperkte openbaarheid, en verdeeld over het
Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD)
in <abbr
data-explanation="PHA+TklPRCwgdG9lZ2FuZyA0MDAsIDA5LjA2LjIsIGludi4gNjU0IEdlY2VydGlmaWNlZXJkZSBjb21waWxhdGllIHZhbiBORUZJUy1yYXBwb3J0ZW4gdmFuIHZlcmhvcmVuIHZhbiBKYXBhbm5lcnMgaW4gUG9udGlhbmFrIGJldHJlZmZlbmRlIGRlIGluc3RlbGxpbmcgdmFuIGJvcmRlbGVuLCBkZSBUb2trZWl0YWksIGRlIGVjb25vbWlzY2hlIG1hYXRyZWdlbGVuIG5hIGRlIGNhcGl0dWxhdGllLCBkZSBJbmRvbmVzaXNjaGUgb25hZmhhbmtlbGlqa2hlaWQgZW4gZGUgSW5saWNodGluZ2VuZGllbnN0LCAxOTQ2LjwvcD4K"
data-type="explanation">Amsterdam</abbr> en het
Nationaal Archief in <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIHRvZWdhbmcgMi4xMC4xNCBpbnYuIDUzMDkgTkVGSVMtcmFwcG9ydCBpbnpha2UgZ2Vkd29uZ2VuIHByb3N0aXR1dGllIGluIFdlc3QtQm9ybmVvIGdlZHVyZW5kZSBkZSBKYXBhbnNjaGUgYmV6ZXR0aW5nLjwvcD4K"
data-type="explanation">Den Haag</abbr>. Pas sinds
2007 zijn de documenten <abbr
data-explanation="PHA+RGUgYXV0ZXVycyBvbnRkZWt0ZW4gaGV0IGNvbXBsZXRlIHJhcHBvcnQgaW4gMjAxMiBpbiBkZSBOYXRpb25hbCBBcmNoaXZlcyBpbiBMb25kZW4uIERlIHN0YWYgdmFuIGhldCBFbmdlbHNlIGFyY2hpZWYga29uIGdlZW4gdmVya2xhcmluZyBnZXZlbiB3YWFyb20gaGV0IHJhcHBvcnQgZGFhciB3b3JkdCBiZXdhYXJkLCBlbiBuaWV0IGluIE5lZGVybGFuZC48L3A+Cgo8cD5OYXRpb25hbCBBcmNoaXZlcywgV08gMzI1LzE3MCBQb250aWFuYWssIHdlc3Rlcm4gQm9ybmVvOiBhbGxlZ2VkIHdhciBjcmltZXMgZHVyaW5nIEphcGFuZXNlIE5hdmFsIG9jY3VwYXRpb247IGluY2x1ZGluZyByZXBvcnQgb24gZW5mb3JjZWQgcHJvc3RpdHV0aW9uLjwvcD4K"
data-type="explanation">in hun geheel</abbr>
toegankelijk bij de National Archives in Londen.</p>
</div>
<div>
<p><span>14 augustus: International Comfort Women’s Day</span></p>
<div>
<p>Op 14 augustus worden wereldwijd de slachtoffers
van Japanse dwangprostitutie herdacht. Op die dag in
1991 onthulde de Koreaanse Kim Hak Soon dat ze
jarenlang door Japanse militairen als ‘troostmeisje’
was misbruikt. Ze eiste dat de Japanse regering
verantwoordelijkheid nam voor het structurele
seksueel misbruik in de door Japan bezette gebieden.
Door als eerste ‘troostmeisje’ de stilte te
doorbreken, gaf Kim Hak Soon een gezicht aan de
duizenden slachtoffers van deze dwangprostitutie.</p>
<p><img alt=""
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0d050bcf52/article_800_nocrop/-_crop.webp?v=0"
class="moz-reader-block-img"></p>
<p><em>Kim Hak Soon tijdens een protestmars in Seoul
in 1992 © Women and War</em></p>
<p>In december 1992 maakte de Nederlandse Jan
Ruff-O’Herne bekend dat zij als jonge vrouw was
misbruikt in een dwangbordeel in Semarang, Java.
Haar onthulling dwong de Nederlandse overheid
onderzoek te doen naar de omvang van deze
oorlogsmisdaad in de voormalige kolonie
Nederlands-Indië, waar tijdens de Tweede
Wereldoorlog ruim 350 duizend Japanse militairen en
mariniers waren gestationeerd.</p>
<p>De conclusie van het daaropvolgende
onderzoeksrapport luidde dat ‘met zekerheid 65 en
naar alle waarschijnlijkheid driehonderd Nederlandse
vrouwen slachtoffer van dwangprostitutie zijn
geworden op de eilanden Java en Sumatra’. In
werkelijkheid zijn ten minste 70 duizend vrouwen
(Hollands, Indo-Europees, Indonesisch, Moluks,
Papoea) misbruikt in dwangbordelen verspreid over de
hele archipel.</p>
</div>
<p><a> <span>Lees verder</span> <span>Inklappen</span>
</a>
</p>
</div>
<div>
<p>Op 5 juli 1946 plaatste NEFIS-kapitein J. Heijbroek
zijn handtekening onder het rapport. ‘De bordeelen
[..] werden beheerd door de manager van de <em>Nanyo
Kohatsu Kabushiki Kaisha</em>, de <abbr
data-explanation="PHA+RGUgU3RpbGxlIFp1aWR6ZWUgT250d2lra2VsaW5nc21hYXRzY2hhcHBpaiB3YXMgZWVuIEphcGFuc2UgZmlybWEgZGllIGVjb25vbWlzY2hlIG9udHdpa2tlbGluZ2VuIGVuIHBvbGl0aWVrZSBiZWxhbmdlbiBpbiBkZSBTdGlsbGUgWnVpZHplZSBlbiBadWlkb29zdC1BemkmZXVtbDsgcHJvbW9vdHRlLjwvcD4K"
data-type="explanation">Stille Zuidzee Maatschappij</abbr>,’
schreef hij. ‘Het toezicht hierop werd uitgevoerd door
de <em>Hokukai, </em>de Vereniging van Japansche
zakenlieden, die ook de huizen <abbr
data-explanation="PHA+TklPRCwgaWJpZC4sIGdlendvcmVuIHZlcmtsYXJpbmcgSC4gTmF3YXRhLjwvcD4K"
data-type="explanation">inrichtte</abbr>. De manager
gebruikte employees van zijn firma voor het
dagelijksche werk, zoals de boekhouding. Elke morgen
werden de betaalbewijzen en inkomsten van de
afgeloopen nacht afgedragen aan de kassier van de
Nanyo Kohatsu<strong>.</strong>’</p>
<p>De manager, die maandelijks een financieel overzicht
moest overleggen, verklaarde dat de gemiddelde winst
per bordeel 60 gulden per dag was. ‘Een-derde daarvan
werd opgeëist door de Japansche zakenlieden voor de
gemaakte kosten. Twee-derde was bestemd voor de jonge
vrouwen, maar in plaats dat ze uitbetaald kregen, werd
het geld gestort bij het filiaal van de Bank of
Taiwan.’</p>
<h2>De financiering van de Japanse militarisering</h2>
<p>In de reconstructie van het geldspoor van de Japanse
dwangbordelen heeft de Bank of Taiwan een spilfunctie.
Ze werd onder de Japanse naam <em>Kabushiki Kaisha
Taiwan Ginkô</em><em> </em>in 1899 geopend op
Taiwan, Japans eerste kolonie, om daar ondernemingen
als Mitsubishi en Mitsui te ondersteunen bij hun
investeringen. De bank had 5 miljoen yen startkapitaal
en leverde financiële diensten, waaronder het wisselen
van buitenlandse valuta. Naast de financiering van de
handel met Taiwan en andere landen in Zuidoost-Azië
had de bank <abbr
data-explanation="PHA+TGFpLCBJLkouLCA8ZW0+QSBSZXRyb3NwZWN0aXZlIGFuZCBQcm9zcGVjdGl2ZSBvZiB0aGUgRGV2ZWxvcG1lbnQgb2YgdGhlIFRhaXdhbiBCYW5raW5nIFNlY3RvcjwvZW0+LCBUYWlwZWksIDE5OTcsIHAuOTcuPC9wPgo="
data-type="explanation">een ander belangrijk doel</abbr>:
de financiering van de Japanse militarisering.</p>
<p>Hoewel het hoofdkantoor juridisch in Taipei was
gevestigd, de hoofdstad van Taiwan, bevond het
centrale kantoor zich in Tokio. Daar werden alle
belangrijke bankzaken geregeld. Gerekend naar het
geïnvesteerde geld, rechtstreeks afkomstig van de
Japanse regering, was de Bank of Taiwan de <abbr
data-explanation="PHA+WW9zaGltYXNhLCBTLiwgVGhlIG1vbmV0YXJ5IHBvbGljeSBpbiB0aGUgTmV0aGVybGFuZHMgRWFzdCBJbmRpZXMgdW5kZXIgdGhlIEphcGFuZXNlIGFkbWluaXN0cmF0aW9uLCBpbjogPGVtPkJpamRyYWdlbiB0b3QgVGFhbC0sIExhbmQtIGVuIFZvbGtlbmt1bmRlOyBKYXBhbiwgSW5kb25lc2lhIGFuZCB0aGUgV2FyIE15dGhzIGFuZCBSZWFsaXRpZXM8L2VtPiwgMTUyICgxOTk2KSwgbm86IDQsIExlaWRlbiwgcC4gNzA1LjwvcD4K"
data-type="explanation">op een na grootste bank</abbr>
in Zuidoost-Azië. Het eerste filiaal buiten Taiwan
werd in 1912 in Singapore geopend, gevolgd door
filialen in Thailand, Brits-Maleisië en
Nederlands-Indië. Tot de nieuwe diensten die de bank
aanbood, <abbr
data-explanation="PHA+SGlyYWthd2EsIEguIGVuIFNoaW1penUsIEguLCA8ZW0+SmFwYW4gYW5kIFNpbmdhcG9yZSBpbiB0aGUgV29ybGQgRWNvbm9teS4gSmFwYW4mcnNxdW87cyBFY29ub21pYyBBZHZhbmNlIGludG8gU2luZ2Fwb3JlIDE4NzAtMTk2NTwvZW0+LCBBYmluZ2Rvbi1vbi1UaGFtZXMsIDE5OTkuPC9wPgo="
data-type="explanation">behoorden</abbr> de uitgifte
van lokale valuta en het storten van contant geld.</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4547","media":{"id":"21208","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0d99b60849\/article_2800_nocrop\/Foto-5-Japanse-oorlogsobligatie.jpg?v=0","description":"Japanse
oorlogsobligatie","copyright":"Collectie LaBarre
Galleries"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0d99b60849/article_1400_nocrop/Foto-5-Japanse-oorlogsobligatie.jpg?v=0"
alt="Japanse oorlogsobligatie">
</picture> <br>
</div>
<p><span> Japanse oorlogsobligatie </span> <span>©
Collectie LaBarre Galleries</span></p>
</div>
<div>
<p>Vanaf 1931 gaf de Bank of Taiwan in Tokyo
staatsobligaties uit om de uitbreiding van de marine
voor de naderende invasies te financieren. De Japanse
regering wilde dat de obligaties – die de <abbr
data-explanation="PHA+TGVlLCBMLkwuQy4sIFRoZSBkZXZlbG9wbWVudCBvZiBiYW5raW5nIGluIFRhaXdhbiwgaW46IDxlbT5PY2Nhc2lvbmFsIFBhcGVycyBpbiBDb250ZW1wb3JhcnkgQXNpYW4gU3R1ZGllczwvZW0+LCBuci4gNiwgMTk5OCAoMTQ5KSwgcHAuIDgtOS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">helft</abbr> van het
bankkapitaal vormen – te gelde werden gemaakt, en
verplichtte de <abbr
data-explanation="PHA+SW4gMTk0MSB0ZWx0IGRlIGJhbmsgMzQgZmlsaWFsZW46IHZpZXIgaW4gSmFwYW4sIHZpamZ0aWVuIG9wIFRhaXdhbiwgdGllbiBpbiBDaGluYSBlbiBvcCBIYWluYW4sIGVuIHN0ZWVkcyAmZWFjdXRlOyZlYWN1dGU7biBpbiBNYW5pbGEsIFNpbmdhcG9yZSwgQmF0YXZpYSwgU29lcmFiYWphOyBlbiBvcCBOYXVydS4gSGV0IGJhbmtrYXBpdGFhbCBiZWRyYWFndCBkYW4gMzAgbWlsam9lbiB5ZW4sIHZlcmRlZWxkIGluIDMwMCBkdWl6ZW5kIGFhbmRlbGVuIHZhbiBlbGsgMTAwIHllbi48L3A+Cgo8cD5OQVJBLCBpYmlkLiwgU3VwcmVtZSBDb21tYW5kZXIgZm9yIHRoZSBBbGxpZWQgUG93ZXJzLCBVbml0ZWQgTmF0aW9ucyBDb3JyZXNwb25kZW5jZSwgU3VwcGxlbWVudCBMYXcgKExhdyBuby4gMTcgb2YgMTk0MSkuPC9wPgo="
data-type="explanation">bankfilialen</abbr> in haar
kolonies Taiwan en Korea het spaargeld van hun klanten
hiervoor te <abbr
data-explanation="PHA+TGVlLCBELkouLCBXYXIgYW5kIFBvc3QtV2FyIFRyZWF0bWVudCBvZiB0aGUgSmFwYW5lc2UgUHJvcGVydHkgaGVsZCBhdCBDaG9zdW4gQmFuayBhbmQgVGFpd2FuIEJhbmssIFNlb3VsIE5hdGlvbmFsIFVuaXZlcnNpdHkgQXNpYSBDZW50ZXIsIDIwMTMuPC9wPgo="
data-type="explanation">gebruiken</abbr>.</p>
<p>Per 1 maart 1941 zijn er 3209 aandeelhouders die 150
duizend gestorte aandelen van 100 yen per stuk
bezitten, en 150 duizend aandelen met een nominale
waarde van 100 yen, waarvan 25 yen per aandeel is <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgaWJpZC4sIERlcGFydG1lbnQgb2YgSnVzdGljZSwgT2ZmaWNlIG9mIEFsaWVuIFByb3BlcnR5LCBXYXNoaW5ndG9uLCBELkMuLCBsZXR0ZXIgTWF5IDE2LCAxOTUwLjwvcD4K"
data-type="explanation">gestort</abbr>.</p>
<p>Het Japanse ministerie van Financiën heeft zijn eigen
toezichthouders aangesteld bij de inmiddels zeer
machtige bank, waardoor de aandeelhouders weinig tegen
het regeringsbeleid kunnen inbrengen. Eén
aandeelhouder, Kora, neemt een uitzonderingspositie
in: zij bepaalde, samen met de regering, het beleid.
Want achter Kora gaan de familieleden van keizer
Hirohito schuil, die over 7566 aandelen <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgaWJpZC4sIFVuaXRlZCBOYXRpb25zIENvcnJlc3BvbmRlbmNlLCByZXBvcnQgTWF5IDE2LCAxOTUwLCBEZXBhcnRtZW50IG9mIEp1c3RpY2UuPC9wPgo="
data-type="explanation">beschikken</abbr>.</p>
<p>De keizer bezit ook aandelen in Japans grootste bank,
de Yokohama Specie Bank: liefst <abbr
data-explanation="PHA+U2VhZ3JhdmUsIFMuIGVuIFAuLCA8ZW0+R29sZCBXYXJyaW9ycy4gQW1lcmljYSZyc3F1bztzIHNlY3JldCByZWNvdmVyeSBvZiBZYW1hc2hpdGEmIzM5O3MgZ29sZDwvZW0+LCBOZXcgWW9yayAyMDAzLjwvcD4K"
data-type="explanation">22 procent</abbr>. Deze
bank, opgericht in 1880 met een startkapitaal van 3
miljoen yen en gespecialiseerd in buitenlandse
transacties, fungeert tegelijkertijd als de ‘<abbr
data-explanation="PHA+WW9zaGltYXNhLCBTLiwgaWJpZC4sIHAuNzAxLjwvcD4K"
data-type="explanation">betaalmeester</abbr>’ van de
legertroepen.</p>
</div>
<div>
<h2>Voorbereiding van de invasies</h2>
<p>Kort voor de aanval op de Amerikaanse marinebasis
Pearl Harbour (7 december 1941) geeft de Japanse
regering opdracht om meerdere coupures van
buitenlandse valuta voor te bereiden: in guldens voor
Nederlands-Indië, in<em> </em><abbr
data-explanation="PHA+RGUgPGVtPlN0cmFpdHMgZG9sbGFyPC9lbT4gd2FzIGRlIHZhbHV0YSB2YW4gZWVuIGdyb2VwIGdlYmllZGVuIGluIFp1aWRvb3N0LUF6aSZldW1sOyBkaWUgdmFuIDE4OTggdG90IDE5Mzkgb25kZXIgQnJpdHMgZ2V6YWcgc3RvbmRlbi4gWmllIG9vazogPGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly9lbi53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvU3RyYWl0c19kb2xsYXIiIHJlbD0ibm9yZWZlcnJlciIgdGFyZ2V0PSJfYmxhbmsiPmh0dHBzOi8vZW4ud2lraXBlZGlhLm9yZy93aWtpL1N0cmFpdHNfZG9sbGFyPC9hPi48L3A+Cg=="
data-type="explanation">Straits dollars </abbr>voor
Brits-Maleisië en Noord-Borneo, in roepies voor Birma,
in peso’s voor de Filipijnen, en in ponden voor de
territoria onder Australisch beheer.</p>
<p>De wisselkoers van alle buitenlandse valuta wordt
vastgesteld op één Japanse yen, met uitzondering van
het Australische pond, dat tien yen waard is. Dit
alles leidt tot een waardestijging van de yen.
Tegelijkertijd onderstreept het de nieuwe rol van
Japan: kort daarna valt het meerdere landen en
eilanden <abbr
data-explanation="PHA+TmEgZGUgaW52YXNpZSB2YW4gUG9ydHVnZWVzLVRpbW9yIGluIGZlYnJ1YXJpIDE5NDIgdmVydmFuZ3QgSmFwYW4gZGUgcGF0YWNhLCBkZSBsb2thbGUgbXVudCwgZG9vciBkZSB5ZW4uPC9wPgo="
data-type="explanation">binnen</abbr>. Borneo is op
10 januari 1942 aan de beurt; het KNIL, het leger in
Nederlands-Indië capituleert op 8 maart 1942.</p>
<p>Aansluitend opent de Bank of Taiwan, de betaalmeester
van de Keizerlijke Marine, <abbr
data-explanation="PHA+VmlqZiBpbiBoYXZlbnN0ZWRlbiBvcCBCb3JuZW8sIGdldm9sZ2QgZG9vciBNZW5hZG8gZW4gTWFrYXNzYXIgb3AgQ2VsZWJlcywgQW1ib24tU3RhZCwgU2luZ2FyYWRqYSBvcCBCYWxpIGVuIE1hbm9rd2FyaSBvcCBOZWRlcmxhbmRzIE5pZXV3LUd1aW5lYS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">nieuwe filialen</abbr> in
het bezette Nederlands-Indië. Ook de Yokohama Specie
Bank beschikt over een uitgebreid netwerk van
filialen. Naast het hoofdkantoor in Yokohama en vier
filialen in Japan heeft ze dertien vestigingen in
China plus kantoren in Singapore, Manila, Jesselton
(Brits-Borneo), Rangoon (Birma); en meerdere
vestigingen op Java en Sumatra. De Yokohama Specie
Bank <abbr
data-explanation="PHA+SGlyYWthd2EsIEguLCBTaGltaXp1LCBILiwgPGVtPkphcGFuIGFuZCBTaW5nYXBvcmUgaW4gdGhlIFdvcmxkIEVjb25vbXk6IEphcGFuJiMzOTtzIEVjb25vbWljIEFkdmFuY2UgaW50byBTaW5nYXBvcmUgMTg3MC0xOTY1PC9lbT4sIExvbmRlbiAxOTk5LjwvcD4K"
data-type="explanation">overtreft</abbr> de Bank of
Taiwan in het totaal aantal leningen en stortingen van
contant geld.</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4548","media":{"id":"21209","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0d9f6434c6\/article_2800_nocrop\/Foto-6--Stortingsbewijs-van-de-Yokohama-Specie-Bank-op-Java.jpg?v=0","description":"Stortingsbewijs
van de Yokohama Specie Bank op
Java","copyright":"Nationaal
Archief"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0d9f6434c6/article_1400_nocrop/Foto-6--Stortingsbewijs-van-de-Yokohama-Specie-Bank-op-Java.jpg?v=0"
alt="Stortingsbewijs van de Yokohama Specie Bank
op Java">
</picture> <br>
</div>
<p><span> Stortingsbewijs van de Yokohama Specie Bank op
Java </span> <span>© Nationaal Archief</span></p>
</div>
<div>
<p>Onder die stortingen valt ook het geld dat door
slachtoffers van de Japanse dwangprostitutie wordt
verdiend: de tienduizenden jonge vrouwen die in leger-
en marinebordelen zijn opgesloten, worden niet alleen
seksueel, maar ook financieel geëxploiteerd.
Ambtenaren van de lokale Japanse besturen houden
toezicht op de bordelen, controleren de administratie
en storten de dagelijkse winsten bij de <abbr
data-explanation="PHA+TklPRCwgdG9lZ2FuZyA0MDAsIGludi4gNTc2OSBWb25uaXNzZW4gVGVtcG9yYWlyZSBLcmlqZ3NyYWFkIEJhdGF2aWEuPC9wPgo="
data-type="explanation">bankfilialen</abbr>.</p>
<h2>De ontmanteling van de oorlogsbanken</h2>
<p>Na de Japanse capitulatie op 15 augustus 1945 wordt
de Yokohama Specie Bank als een vijandelijke bank
aangemerkt. Als opperbevelhebber van de Geallieerden <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgUkcgMTY5LCBlbnRyeSAxNjEwLCBib3ggMzg5NywgUmVjb3JkcyBvZiB0aGUgR2VuZXJhbCBIZWFkcXVhcnRlcnMgU3VwcmVtZSBDb21tYW5kZXIgZm9yIHRoZSBBbGxpZWQgUG93ZXJzIChTQ0FQKSwgQ2l2aWwgUHJvcGVydHkgQ3VzdG9kaWFuLCBNZW1vcmFuZHVtIDI1IG9rdG9iZXIgMTk0NS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">gelast</abbr> de Amerikaanse
generaal Douglas MacArthur de liquidatie van alle
filialen binnen en buiten Japan. Hun ontmanteling zal,
conform het zogeheten territorialiteitsprincipe, in
handen van de lokale autoriteiten worden gelegd. De
opbrengsten van de liquidatie dienen als compensatie
voor de schade die de bezette landen <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgUkcgMzMxLCBTdXByZW1lIENvbW1hbmRlciBmb3IgdGhlIEFsbGllZCBQb3dlcnMgRGlyZWN0aXZlcyB0byB0aGUgSmFwYW5lc2UgR292ZXJubWVudCwgU0NBUElOIDc0IENsb3Npbmcgb2YgY29sb25pYWwgYW5kIGZvcmVpZ24gYmFua3MgYW5kIHdhcnRpbWUgaW5zdGl0dXRpb25zIDE5NDUvMDkvMzAuPC9wPgoKPHA+SW4gU0NBUElOIDE2MyB3b3JkdCBoZXQgbGlxdWlkYXRpZXByb2NlcyB2YW4gb25kZXIgbWVlciBkZSBCYW5rIG9mIFRhaXdhbiBlbiBkZSBLb3JlYWFuc2UgQ2hvc3VuIEJhbmsgYmVzY2hyZXZlbi48L3A+Cg=="
data-type="explanation">hebben geleden</abbr>.</p>
<p>Op China en Thailand na zijn alle landen in kwestie
dan nog kolonies: de Filipijnen en Guam (Verenigde
Staten); Birma, Brits-Maleisië, Brits-Borneo en
Hongkong (Groot-Brittannië); <abbr
data-explanation="PHA+Q2FtYm9kamEsIExhb3MgZW4gVmlldG5hbS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">Indochina</abbr>
(Frankrijk); Australisch Nieuw-Guinea en Nauru
(Australië); Portugees-Timor (Portugal); en
Nederlands-Indië (Nederland). Het zijn zodoende <em>de
facto</em> de westerse kolonisatoren die de
vijandelijke banken zullen liquideren.</p>
<p>Korea, dat van 1910 tot 1945 onder Japans bewind
stond, valt na de capitulatie uiteen in de noordelijke
Democratische Volksrepubliek Korea en de Republiek
Korea in het zuiden. Zowel de Koreaanse filialen van
de Bank of Taiwan als de eveneens vijandelijke Chosun
Bank zijn vervolgens door deze twee nieuwe regeringen
genationaliseerd.</p>
<p>Nadat Kim Hak Soon op 14 augustus 1991 tijdens een
persconferentie in Seoul <a
href="https://gc4women.org/2021/11/08/kim-hak-soon-who-broke-the-silence-for-comfort-women/"
target="_blank">naar buiten trad</a> met haar
schokkende verhaal, besloot de Zuid-Koreaanse regering
alle voormalige ‘troostmeisjes’ die zich officieel
hadden geregistreerd, financieel te ondersteunen: ze
wonen, vanwege hun leeftijd, sindsdien op
overheidskosten in verpleegtehuizen.</p>
</div>
<div>
<h2>De situatie op Taiwan</h2>
<p>Ook Taiwan wordt onafhankelijk van Japan: op 25
oktober 1945 wordt het eiland overgedragen aan de
Republiek China, die dan geleid wordt door de
Kwomintang (‘Nationale Volkspartij’) van generaal
Chiang Kai-shek.</p>
<p>MacArthur, de Amerikaanse bevelvoerder van de
Geallieerden, beschouwt de generaal en diens partij
als de rechtmatige Chinese <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgUkcgMzggRW50cnkgOCBCb3ggMjEsIENJQSBGb3JlaWduIERvY3VtZW50cyBCcmFuY2gsIHJlcG9ydCBUcmVuZHMgaW4gTmV3IENoaW5hLCBwLjQuPC9wPgo="
data-type="explanation">regering</abbr>. De troepen
van de Kwomintang nationaliseren vervolgens alle grote
bedrijven, waaronder de kantoren van de Bank of
Taiwan. Op 20 mei 1946 wordt de gereorganiseerde bank
gelanceerd als China’s eerste staatsbank. Van deze <abbr
data-explanation="PHA+VGFuLCBZLlQuIGUuYS4sIFRhaXBlaTogRGV2ZWxvcG1lbnRhbCBIaXN0b3J5IG9mIEltcG9ydGFudCBCYW5rcyBpbiBDaGluYSwgMTk2MSwgc3VwcmEgbm90ZSAyMSwgcC40MTMuPC9wPgo="
data-type="explanation">reorganisatie</abbr> zijn
beperkte cijfers overgeleverd.</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4549","media":{"id":"21210","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0da848c730\/article_2800_nocrop\/Foto-7-De-balans-van-het-hoofdkantoor-van-de-Bank-of-Taiwan-in-Taipei-per-31-maart-1945-National-Archives-and-Record-Administration.jpg?v=0","description":"De
balans van het hoofdkantoor van de Bank of Taiwan in
Taipei per 31 maart
1945","copyright":"Collectie
National Archives and Record Administration, College
Park, Md."}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0da848c730/article_1400_nocrop/Foto-7-De-balans-van-het-hoofdkantoor-van-de-Bank-of-Taiwan-in-Taipei-per-31-maart-1945-National-Archives-and-Record-Administration.jpg?v=0"
alt="De balans van het hoofdkantoor van de Bank of
Taiwan in Taipei per 31 maart 1945">
</picture> <br>
</div>
<p><span> De balans van het hoofdkantoor van de Bank of
Taiwan in Taipei per 31 maart 1945 </span> <span>©
Collectie National Archives and Record
Administration, College Park, Md.</span></p>
</div>
<div>
<p>Op 31 maart 1945 beschikte het hoofdkantoor in Taipei
over <abbr
data-explanation="PHA+T20gcHJlY2llcyB0ZSB6aWpuOiA2LjQzNS44MDAuMjIwLDAyIHllbi48YnIgLz4KPGJyIC8+Ck5BUkEsIFJHIDMzMSBFbnRyeSAxNjEwIEJveCAzOTQzLCBTQ0FQLCBPZmZpY2Ugb2YgQWxpZW4gUHJvcGVydHksIG1lbW8gMiBhdWd1c3R1cyAxOTQ4LjwvcD4K"
data-type="explanation">bijna 6,5 miljard yen</abbr>
in activa en passiva, omgerekend is dat 1,48 miljard
dollar. Bijna 10 procent daarvan – 145.573.415 dollar
– is afkomstig uit stortingen van contant geld. Welk
deel daarvan afkomstig is uit de verdiensten van de
slachtoffers van dwangprostitutie, kan alleen worden
achterhaald met behulp van het archief van de ‘oude’
Bank of Taiwan.</p>
<p>‘Dit is te lang geleden,’ <abbr
data-explanation="PHA+UGVyc3Zvb3JsaWNodGVyIEhzdSBDaGloIFdlbiB2YW4gaGV0IGhvb2Zka2FudG9vciB2YW4gZGUgQmFuayBvZiBUYWl3YW4gaW4gVGFpcGVpLCBpbiByZWFjdGllIG9wIHZyYWdlbiB2YW4gSGVlIFNlb2sgUGFyaywgMjIgYXVndXN0dXMgMjAxOS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">stelt</abbr> de
persvoorlichter van het hoofdkantoor in Taipei. ‘Alle
bankmedewerkers die hier destijds bij betrokken waren,
zijn al lang met pensioen. Collega’s van de bank in
Taipei hebben gezocht naar de oude data betreffende de
stortingen van contant geld, maar hebben niets kunnen
vinden.’</p>
</div>
<div>
<h2>Het liquidatieproces in Nederlands-Indië</h2>
<p>Het geldspoor van de ontmanteling van de vijandelijke
banken in Nederlands-Indië valt gelukkig wel te
reconstrueren: het Nederlands-Indisch gouvernement
liet de inventarisatie van de bankbalansen uitvoeren
door de NEFIS. Deze procedure vindt plaats tijdens de
gewelddadige onafhankelijkheidsoorlog, die direct na
de Japanse capitulatie is losgebarsten.</p>
<p>In deze chaos proberen Japanse filiaalmedewerkers van
de Yokohama Specie Bank op Sumatra hun sporen te
wissen: op last van hun regering vernietigen ze de
codeboeken waarin alle transacties zijn genoteerd.
Personeel van de NEFIS weet echter de hand te leggen
op een <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIDIuMTAuNjIsIGludi4gMzMwNyBGaW5hbmNpYWwgc3RhdGVtZW50cyBvZiBKYXZhbmVzZSBicmFuY2hlcyBZb2tvaGFtYSBTcGVjaWUgQmFuaywgbWFhcnQgMTk0Ni48L3A+Cg=="
data-type="explanation">aantal documenten</abbr>,
waaronder de bankoverzichten van negen filialen op
Java.</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4550","media":{"id":"21211","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0daf58d0db\/article_2800_nocrop\/02_Foto-8-Bankbalans-Yokohama-Specie-Bank-Java.jpg?v=0","description":"De
balans van het bankfiliaal van de Yokohama Specie Bank
in Bandoeng per 30 september
1945","copyright":"Nationaal
Archief"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0daf58d0db/article_1400_nocrop/02_Foto-8-Bankbalans-Yokohama-Specie-Bank-Java.jpg?v=0"
alt="De balans van het bankfiliaal van de Yokohama
Specie Bank in Bandoeng per 30 september 1945">
</picture> <br>
</div>
<p><span> De balans van het bankfiliaal van de Yokohama
Specie Bank in Bandoeng per 30 september 1945 </span>
<span>© Nationaal Archief</span></p>
</div>
<div>
<p>Bij het filiaal in Bandoeng nemen de
NEFIS-medewerkers 313 miljoen Japanse gulden in
beslag, waarbij ze ook de salarissen over de
bezettingsperiode berekenen van de manschappen van het
Zestiende Keizerlijke Leger en van de Keizerlijke
Marine op Java. In totaal gaat het om net iets meer
dan <abbr
data-explanation="PHA+VGUgd2V0ZW46IDI0Mi4wMTUuMTEwIGd1bGRlbjo8YnIgLz4KLSAxMjYuMjc0LjExMCBndWxkZW4gdm9vciBoZXQgS2VpemVybGlqa2UgTGVnZXI8YnIgLz4KLSAxMTUuNzQxLjAwMCBndWxkZW4gdm9vciBkZSBLZWl6ZXJsaWprZSBNYXJpbmUuPC9wPgo="
data-type="explanation">242 miljoen gulden</abbr>.
Een deel daarvan heeft het Japanse leger- en
marinepersoneel uitgegeven aan bordeelbezoek.</p>
<h2>Koninklijk Besluit Vijandelijk Vermogen</h2>
<p>Waar is het dwangbordeelgeld gebleven dat bij
filialen van de oorlogsbanken in Nederlands-Indië is
gestort? De Amerikaanse opperbevelhebber <abbr
data-explanation="PHA+TkFSQSwgUkcgMTY5LCBlbnRyeSAxNjEwLCBib3ggMzg5NywgUmVjb3JkcyBvZiB0aGUgR2VuZXJhbCBIZWFkcXVhcnRlcnMgU3VwcmVtZSBDb21tYW5kZXIgZm9yIHRoZSBBbGxpZWQgUG93ZXJzIChTQ0FQKSwgVW5pdGVkIE5hdGlvbnMgUHJvcGVydHkgVW5pdCwgTWlzY2VsbGFuZW91cyBDb3JyZXNwb25kZW5jZSBGaWxlLCBZb2tvaGFtYSBTcGVjaWUgQmFuazsgQ2l2aWwgUHJvcGVydHkgQ3VzdG9kaWFuLCBNZW1vcmFuZHVtIDA5NSwgMjkgYXByaWwgMTk1MC48L3A+Cg=="
data-type="explanation">bepaalde</abbr> dat de
liquidatieopbrengsten toekomen aan het plaatselijk
gezag. Dat is niet de Indonesische regering, die haar
onafhankelijkheid op 17 augustus 1945 heeft
uitgeroepen, maar het Nederlandse koloniale gezag.</p>
<p>De Amerikaanse bepaling ligt overigens in lijn met
het Koninklijk Besluit Vijandelijk Vermogen dat op 20
oktober 1944 door de Nederlandse regering in
ballingschap werd <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYgMi4wOC41MiBJbnZlbnRhcmlzIHZhbiBoZXQgYXJjaGllZiB2YW4gZGUgQWZkZWxpbmcgQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVuaSAxOTQ1KSAvIEFmZGVsaW5nIEp1cmlkaXNjaGUgWmFrZW4gZW4gQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVsaSAxOTQ1KSAvIERpcmVjdGllIEJld2luZHZvZXJpbmcgKDE5NTEpIHZhbiBkZSBBZG1pbmlzdHJhdGllIC8gQWxnZW1lZW4gQmVoZWVyIGRlciBHZW5lcmFsZSBUaGVzYXVyaWUsICgxOTQwKSAxOTQ1LTE5NTQgKDE5NjUpLCBpbnYuIDM2NCBTdHVra2VuIGJldHJlZmZlbmRlIGRlIGVya2VubmluZyB2YW4gdm9yZGVyaW5nZW4gb3AgdmlqYW5kZWxpamsgdmVybW9nZW4uPC9wPgo="
data-type="explanation">afgekondigd</abbr>:
‘Vermogen, toebehoorende aan een vijandelijke staat of
aan een vijandelijken onderdaan, gaat met het in
werking treden van dit besluit van rechtswege in
eigendom over op den Staat.’</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4551","media":{"id":"21212","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0db3d00c06\/article_2800_nocrop\/01_Foto-9-Besluit-Vijandelijk-Vermogen.jpg?v=0","description":"Het
Koninklijk Besluit Vijandelijk
Vermogen","copyright":"Collectie
Vrijheidsmuseum"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0db3d00c06/article_1400_nocrop/01_Foto-9-Besluit-Vijandelijk-Vermogen.jpg?v=0"
alt="Het Koninklijk Besluit Vijandelijk Vermogen">
</picture> <br>
</div>
<p><span> Het Koninklijk Besluit Vijandelijk Vermogen </span>
<span>© Collectie Vrijheidsmuseum</span></p>
</div>
<div>
<p>Het ministerie van Overzeese Gebiedsdelen is een van
de vijf ministeries die betrokken zijn bij de
uitvoering van dit besluit. ‘Het saldo in het krediet
van de vijandelijke staat en onderdanen moet als
vijandelijk vermogen worden aangemerkt,’ <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYgMi4wOC41MiBJbnZlbnRhcmlzIHZhbiBoZXQgYXJjaGllZiB2YW4gZGUgQWZkZWxpbmcgQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVuaSAxOTQ1KSAvIEFmZGVsaW5nIEp1cmlkaXNjaGUgWmFrZW4gZW4gQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVsaSAxOTQ1KSAvIERpcmVjdGllIEJld2luZHZvZXJpbmcgKDE5NTEpIHZhbiBkZSBBZG1pbmlzdHJhdGllIC8gQWxnZW1lZW4gQmVoZWVyIGRlciBHZW5lcmFsZSBUaGVzYXVyaWUsICgxOTQwKSAxOTQ1LTE5NTQgKDE5NjUpIGludi4gMzYzIENvcnJlc3BvbmRlbnRpZSBtZXQgaGV0IE5lZGVybGFuZHNlIEJlaGVlcnNpbnN0aXR1dXQgKE4uQi5JLikgYmV0cmVmZmVuZGUgZGUgdGVudWl0dm9lcmxlZ2dpbmcgdmFuIGhldCBCZXNsdWl0IFZpamFuZGVsaWprIFZlcm1vZ2VuIChTdGIuIEUgMTMzKSBidWl0ZW4gb256ZSBncmVuemVuLCBpbnYuIDM2MiBTdHVra2VuIGJldHJlZmZlbmRlIGNvbXBlbnNhdGllIHZhbiB2b3JkZXJpbmdlbiBvcCB2aWphbmRlbGlqa2Ugb25kZXJkYW5lbiBtZXQgc2NodWxkZW4gYWFuIGFuZGVyZSB2aWphbmRlbGlqa2Ugb25kZXJkYW5lbi48L3A+Cg=="
data-type="explanation">bevestigt</abbr> dat
ministerie op 25 november 1945 als opmaat naar de
liquidatie van de Japanse oorlogsbanken.</p>
<h2>Nederlands toezicht op de bankenliquidatie</h2>
<p>Enkele Japanse bankfilialen worden door Indonesische
troepen geplunderd. Bij de overige filialen zijn het
de Nederlandse autoriteiten die vanaf 15 januari 1946
<abbr
data-explanation="PHA+TklPRCwgdG9lZ2FuZyA0MDAgSW5kaXNjaGUgQ29sbGVjdGllIGludi4gMTQ3NiBUaGUgUHJpdmF0ZSBCYW5rLCBub3RhIG92ZXIgZGUgQmFuayBvZiBUYWl3YW4gaW4gSmF2YSwgMTk0NSwgcC4gNS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">toezicht houden</abbr> op de
overdracht. Het hoofd van de Economisch-Technische
Afdeeling van de NEFIS, S.W. Tromp, tracht de interne
organisatie van de Japanse oorlogsbanken in kaart te
brengen, zo <abbr
data-explanation="PHA+TklPRCB0b2VnYW5nIDQwMCBJbmRpc2NoZSBDb2xsZWN0aWUsIGludi4gNTU1IFJhcHBvcnRlbiB2YW4gUy5XLiBUcm9tcCwgSG9vZmQgRWNvbm9taXNjaCBUZWNobmlzY2hlIEFmZGVsaW5nIHZhbiB0aGUgTmV0aGVybGFuZHMgRm9yY2VzIEludGVsbGlnZW5jZSBTZXJ2aWNlIGFhbiBXLiBBcm9ucywgVGhlc2F1cmllciBHZW5lcmFhbCBvdmVyIGRlIChvbXZhbmcgdmFuKSBkZSBvb3Jsb2dzc2NoYWRlLCBsaXF1aWRhdGllIGVuIHJvb2YgdmFuIGdvZWRlcmVuIGluIE5lZGVybGFuZHMtSW5kaSZldW1sOywgMTk0NiwgYnJpZWYgZC5kLiAyNyBtYWFydCAxOTQ2LCBwLiA0LjwvcD4K"
data-type="explanation">meldt hij</abbr> aan
Thesaurier-Generaal Arons in Batavia: ‘Maar de enkele
uren die U ons gegeven heeft, maken dit onmogelijk.’</p>
<p>Vanwege de aanhoudende Indonesische vrijheidsstrijd
is er haast bij de liquidatie van de Japanse banken.
Het protocol, dat in Nederland is bepaald, <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYgMi4wOC41MiBJbnZlbnRhcmlzIHZhbiBoZXQgYXJjaGllZiB2YW4gZGUgQWZkZWxpbmcgQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVuaSAxOTQ1KSAvIEFmZGVsaW5nIEp1cmlkaXNjaGUgWmFrZW4gZW4gQmV3aW5kdm9lcmluZyAoanVsaSAxOTQ1KSAvIERpcmVjdGllIEJld2luZHZvZXJpbmcgKDE5NTEpIHZhbiBkZSBBZG1pbmlzdHJhdGllIC8gQWxnZW1lZW4gQmVoZWVyIGRlciBHZW5lcmFsZSBUaGVzYXVyaWUsICgxOTQwKSAxOTQ1LTE5NTQgKDE5NjUpLCBpbnYuIDM2NCBTdHVra2VuIGJldHJlZmZlbmRlIGRlIGVya2VubmluZyB2YW4gdm9yZGVyaW5nZW4gb3AgdmlqYW5kZWxpamsgdmVybW9nZW4uPC9wPgo="
data-type="explanation">houdt in</abbr> dat ‘het
[Nederlandse] Beheersinstituut het vijandelijk
vermogen opeist; en het in beheer neemt om claims te
kunnen beoordelen.’</p>
<p>De Indische regering heeft echter besloten ‘haar
eigen gang te gaan’ en houdt zich niet aan het
protocol, zo constateert plaatsvervangend thesaurier
op Financiën Alfred Rinnooy Kan. Om die reden werden
alle filialen van de Japanse banken tot 1948
rechtstreeks onder toezicht van de Nederlandsche
Handel-Maatschappij (NHM) geplaatst. </p>
<p>Zo wordt de NHM de begunstigde partij bij de
liquidatie van de Japanse banken. Als
vertegenwoordiger van het Nederlandse gezag in de
kolonie <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIEludmVudGFyaXMgdmFuIGhldCBhcmNoaWVmIHZhbiBkZSBOZWRlcmxhbmRzY2hlIEhhbmRlbC1NYWF0c2NoYXBwaWogKE5ITSksIDE4MjQtMTk2NCwgdG9lZ2FuZyAyLjIwLjAxLCBpbnYuIDE1MDc5IFZlcnRyb3V3ZWxpamsgc2NocmlqdmVuIGFhbiBoZXQgbWluaXN0ZXJpZSB2YW4gRmluYW5jaSZldW1sO24gZC5kLiAyNSBub3ZlbWJlciAxOTQ5LjwvcD4K"
data-type="explanation">bedingt ze</abbr> bovendien
bij het ministerie van Financiën in Den Haag
dividendvrijstelling ‘voor de jaren 1941 en <abbr
data-explanation="PHA+QmVkb2VsZCB3b3JkdDogdG90IGFlbiBtZXQgZGUgb25kZXJ0b2V6aWNodHN0ZWxsaW5nLCBkaWUgaW4gMTk0OCBhZmxvb3B0LjwvcD4K"
data-type="explanation">opeenvolgend</abbr>, gegeven
onze positie als Indische Bank’.</p>
</div>
<div>
<h2>De Nederlandsche Handel-Maatschappij in het kort</h2>
<p>De Nederlandsche Handels-Maatschappij werd in 1824
opgericht, op initiatief van ‘koning-koopman’ Willem
I. De NHM was in zekere zin de opvolger van de
Vereenigde Oostindische Compagnie: ze was in private
handen, maar de Kroon had aandelen, en de maatschappij
handelde in opdracht van het koninkrijk. </p>
<p>De NHM legde zich – net als de VOC voor haar – toe op
de handel met de kolonies, in het bijzonder met
Nederlands-Indië. Door het omstreden ‘Cultuurstelsel’
werd de Indonesische bevolking <abbr
data-explanation="PHA+UGhpamZmZXIsIFQuLCA8ZW0+SGV0IGdlbGlqayB2YW4gTXVsdGF0dWxpLDwvZW0+IEFtc3RlcmRhbSwgMjAwMCwgcC4gNDIuPC9wPgo="
data-type="explanation">verplicht</abbr> 20 procent
van haar landbouwgrond te gebruiken voor
‘gouvernementsproducten’ zoals koffie, thee, suiker en
indigo. Die producten verkocht de NHM in Europa. De
winst daarvan vloeide direct in de Nederlandse
schatkist.</p>
<p>De NHM vormde zich vanaf begin twintigste eeuw om van
handelsmaatschappij tot een <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIHRvZWdhbmcgMi4yMC4wMSBJbnZlbnRhcmlzIHZhbiBoZXQgYXJjaGllZiB2YW4gZGUgTmVkZXJsYW5kc2NoZSBIYW5kZWwtTWFhdHNjaGFwcGlqIChOSE0pIDE4MjQtMTk2NCwgcC4gMzIuPC9wPgo="
data-type="explanation">volwaardig bankbedrijf</abbr>,
met een groot internationaal kantorennetwerk in
Zuidoost-Azië. Het ging haar voor de wind: in 1916
boekte de bank een nettowinst van <abbr
data-explanation="PHA+RGUgaHVpZGlnZSB3YWFyZGU6IDEwMy41NTYuMDA3IGV1cm8uPC9wPgo="
data-type="explanation">11 miljoen gulden</abbr>, de
hoogste <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIHRvZWdhbmcgMi4yMC4wMSBJbnZlbnRhcmlzIHZhbiBoZXQgYXJjaGllZiB2YW4gZGUgTmVkZXJsYW5kc2NoZSBIYW5kZWwtTWFhdHNjaGFwcGlqIChOSE0pIDE4MjQtMTk2NCwgaW52LiAxNTA3NyBHcmFmaWVrIHZhbiBkZSBkb29yIGRlIE5ITSBvdmVyIGRlIHBlcmlvZGUgMTgyNC0xOTE3IGdlbWFha3RlIG5ldHRvIHdpbnN0ZW4gZW4gdmVybGllemVuLjwvcD4K"
data-type="explanation">tot dan toe</abbr>.</p>
<p>Het was deze bank, met de Nederlandse staat en het
Koninklijk Huis als belanghebbenden, die van de
liquidatie van de Yokohama Specie Bank en de Bank of
Taiwan <abbr
data-explanation="PHA+TklPRCwgdG9lZ2FuZyA0MDAgSW5kaXNjaGUgQ29sbGVjdGllIGludi4gMTQ3NiBUaGUgUHJpdmF0ZSBCYW5rLCBub3RhIG92ZXIgZGUgQmFuayBvZiBUYWl3YW4gaW4gSmF2YSwgMTk0NSwgcC4gNS05LjwvcD4K"
data-type="explanation">profiteerde</abbr>. Het
vijandelijk vermogen diende als schadeloosstelling
voor de gedorven inkomsten tijdens, en kort na, de
Japanse bezetting van Nederlands-Indië. En zo eigende
de NHM zich op indirecte wijze ook het
dwangbordeelgeld toe van de <abbr
data-explanation="PHA+TW9sZW1hbnMsIEcuLCA8ZW0+TGV2ZW5zbGFuZyBvb3Jsb2c8L2VtPiwgQW1zdGVyZGFtIDIwMjAsIHAuIDI5NC0yOTUuIEhldCBnYWF0IG9tIEluZG9uZXNpc2NoZSwgQ2hpbmVzZSwgTW9sdWtzZSwgUGFwb2VhLCBIb2xsYW5kc2UsIER1aXRzZSwgQnJpdHNlIGVuIEFtZXJpa2FhbnNlIGpvbmdlIHZyb3V3ZW4uPC9wPgo="
data-type="explanation">duizenden jonge vrouwen</abbr>
die in Nederlands-Indië als ‘troostmeisjes’ zijn
misbruikt.</p>
</div>
<div>
<p><span>De berekening van het dwangbordeelgeld</span></p>
<div>
<p>In de dwangbordelen op Borneo werkten gemiddeld
tien vrouwen <abbr
data-explanation="PHA+TW9sZW1hbnMsIEcuLCBpYmlkLiwgcC4gMTE4LTEyMS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">per locatie</abbr>. De
berekening van het dwangbordeelgeld op basis van het
NEFIS-rapport is dat iedere jonge vrouw gemiddeld 6
gulden per dag verdiende. Zeker 70 duizend vrouwen
in Nederlands-Indië waren slachtoffers van het
Japanse systeem.</p>
<p>De bezettingsperiode in geheel Nederlands-Indië
ging officieel op 8 maart 1942 in. Aangezien het
inrichten van de dwangbordelen enkele weken vergde,
wordt voor deze berekening als ingangsdatum van het
systeem 1 april 1942 aangehouden. De periode van 1
april 1942 tot 15 augustus 1942 telt 1232 dagen.</p>
<p>Ieder slachtoffer verdiende gemiddeld 6 gulden per
persoon. De 70 duizend slachtoffers behaalden over
1232 dagen een ‘omzet’ van <abbr
data-explanation="PHA+T20gcHJlY2llcyB0ZSB6aWpuOiZuYnNwOyA1MTcsNDQgbWlsam9lbi48L3A+Cg=="
data-type="explanation">ruim 517 miljoen gulden</abbr>.
Tweederde daarvan –<abbr
data-explanation="PHA+T20gcHJlY2llcyB0ZSB6aWpuOiAzNDQuOTI1LjUwNCBndWxkZW4uPC9wPgo="
data-type="explanation"> bijna 345 miljoen gulden</abbr>
– werd gedeponeerd bij filialen van de Yokohama
Specie Bank en de Bank of Taiwan.</p>
<p>De vraag is hoeveel dwangbordeelgeld bij de
liquidatie van de vijandelijke banken is
geconfisqueerd. Met een conservatieve schatting
(alleen de stortingen van de laatste drie maanden
voor de Japanse capitulatie) gaat het om 25,76
miljoen gulden. Geïndexeerd over de periode
1945-2021 komt dat neer op iets meer dan <strong>156,5
miljoen euro</strong>.</p>
</div>
<p><a> <span>Lees verder</span> <span>Inklappen</span>
</a>
</p>
</div>
<div>
<h2>De staat profiteerde mee</h2>
<p>Als opdrachtgever en begunstigde van de Nederlandsche
Handel-Maatschappij heeft de Nederlandse staat een
deel van het dwangbordeelgeld opgestreken. </p>
<p>Na de Tweede Wereldoorlog richtte de NMH zich meer op
Nederland en Europa. In 1959 werden de plantages,
waarop de NHM nog deels dreef, door Indonesië
genationaliseerd, en een jaar later ook de
bankfilialen. In 1964 fuseerde de NHM met de Twentsche
Bank tot de Algemene Bank Nederland (ABN), en werd
daarmee een van Nederlands grootste banken. Na nog
weer een fusie ontstond in 1990 ABN Amro.</p>
<p>Het huidige ABN Amro bestaat uit de Nederlandse
resten van Fortis en de door hen overgenomen delen van
ABN Amro. De Nederlandse staat kocht die op tijdens de
kredietcrisis van 2008, toen Fortis – en daarmee ABN
Amro – op omvallen stonden. Sindsdien is ABN Amro een
staatsbank. En ergens, in al die financiële
omzwervingen, moeten de sporen zijn te vinden van het
dwangbordeelgeld dat de NHM kort na de oorlog
opstreek. Maar waar?</p>
<p>Het ministerie van Economische Zaken verwijst Follow
the Money naar ABN Amro: ‘De Nederlandsche
Handel-Maatschappij is immers overgegaan in ABN, het
huidige ABN Amro.’ Het ministerie van Financiën is de
volgende halte. Zijn zij, of de staat der Nederlanden,
destijds op de hoogte gebracht van het
dwangbordeelgeld? Het antwoord: ‘Het ministerie
beschikt niet over de opgevraagde informatie. Op basis
van de informatie die door Follow the Money gedeeld
is, kunnen wij niet verifiëren wat er met het genoemde
bordeelgeld gebeurd is en wie daarvan op de hoogte zou
kunnen zijn.’</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4558","media":{"id":"21218","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0ded5ce531\/article_2800_nocrop\/4105499.jpg?v=0","description":"Een
groep Javaanse jonge vrouwen na hun bevrijding uit
marinebordelen op Timor door geallieerde troepen,
september 1945. Vlak voor de capitulatie kregen ze
opdracht Rode Kruisarmbanden te dragen om te verhullen
dat ze als \u2019troostmeisjes\u2019 misbruikt
waren.","copyright":"Collectie
Australian War Memorial"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0ded5ce531/article_1400_nocrop/4105499.jpg?v=0"
alt="Een groep Javaanse jonge vrouwen na hun
bevrijding uit marinebordelen op Timor door
geallieerde troepen, september 1945. Vlak voor de
capitulatie kregen ze opdracht Rode Kruisarmbanden
te dragen om te verhullen dat ze als
’troostmeisjes’ misbruikt waren.">
</picture> <br>
</div>
<p><span> Een groep Javaanse jonge vrouwen na hun
bevrijding uit marinebordelen op Timor door
geallieerde troepen, september 1945. Vlak voor de
capitulatie kregen ze opdracht Rode Kruisarmbanden
te dragen om te verhullen dat ze als ’troostmeisjes’
misbruikt waren. </span> <span>© Collectie
Australian War Memorial</span></p>
</div>
<div>
<p>Wel verwijst de woordvoerder naar de <a
href="https://www.rijksoverheid.nl/documenten/toespraken/2022/02/17/eerste-reactie-van-minister-president-mark-rutte-onderzoeksprogramma-onafhankelijkheid-dekolonisatie-geweld-en-oorlog-in-indonesie-1945-1950"
target="_blank">speech</a> van de
minister-president, die afgelopen februari namens het
kabinet reageerde op het <a
href="https://www.niod.nl/nl/projecten/onafhankelijkheid-dekolonisatie-geweld-en-oorlog-indonesie-1945-1950"
target="_blank">onderzoek</a> <em>Onafhankelijkheid,
dekolonisatie, geweld en oorlog in Indonesië,
1945-1950</em>. ‘In deze speech biedt de
minister-president excuses aan voor het extreme geweld
aan Nederlandse zijde.’ Nu was de herbezetting van de
kolonie in die periode weliswaar zeer bloederig, maar
die staat los van de boekhoudkundige liquidatie van de
Japanse oorlogsbanken.</p>
<p>In zijn toespraak benadrukt premier Rutte dat ‘heling
begint bij waarheidsvinding’. Is het ministerie
wellicht bereid een gebaar te maken naar de laatst
levende slachtoffers van Japanse dwangprostitutie en
de kinderen van de overleden slachtoffers? ‘Dit is een
vraag die verder reikt dan het terrein van het
ministerie van Financiën. Voor de beantwoording op
deze vraag verwijs ik naar het ministerie van Algemene
Zaken.’ </p>
<p>Op naar Algemene Zaken. Het antwoord is <em>copy
paste</em>: ‘Op basis van de gedeelde informatie
hebben de Rijksvoorlichtingsdienst namens Algemene
Zaken en het ministerie van Financiën niet kunnen
verifiëren wat er met het bordeelgeld gebeurd is en
wie daarvan op de hoogte zou kunnen zijn.’ Wederom
wordt verwezen naar de niet terzake doende speech van
premier Rutte.</p>
<h2>De koninklijke NHM-aandelen</h2>
<p>Het Koninklijk Huis was grootaandeelhouder van de
NHM.<strong> </strong>De vierduizend aandelen die
Willem I bezat, zijn bij de oprichting van de NHM
overerfbaar gesteld. Toen het vermogen van de
vijandelijke banken eind 1948 aan de NHM werd
overgedragen, waren de aandelen in het bezit van
prinses Wilhelmina, koningin Juliana, prins Bernhard
en de <abbr
data-explanation="PHA+QmVhdHJpeCwgSXJlbmUsIE1hcmdyaWV0IGVuIENocmlzdGluYSB2YW4gT3JhbmplLU5hc3NhdS48L3A+Cg=="
data-type="explanation">vier prinsessen</abbr>. Het
dividend per koninklijk aandeel, dat door de
liquidatieopbrengst van de Japanse oorlogsbanken fors
in waarde toenam, is destijds bij uitzondering
onbelast <abbr
data-explanation="PHA+TmF0aW9uYWFsIEFyY2hpZWYsIEludmVudGFyaXMgdmFuIGhldCBhcmNoaWVmIHZhbiBkZSBOZWRlcmxhbmRzY2hlIEhhbmRlbC1NYWF0c2NoYXBwaWogKE5ITSksIDE4MjQtMTk2NCwgdG9lZ2FuZyAyLjIwLjAxLCBpbnYuIDE1MDc5IFZlcnRyb3V3ZWxpamsgc2NocmlqdmVuIGFhbiBoZXQgTWluaXN0ZXJpZSB2YW4gRmluYW5jaSZldW1sO24gZC5kLiAyNSBub3ZlbWJlciAxOTQ5LjwvcD4K"
data-type="explanation">uitgekeerd</abbr>.</p>
</div>
<div
data-image-jsons="[{"id":"4556","media":{"id":"21217","url":"\/uploads\/media_filter\/62f0de53e3f6d\/article_2800_nocrop\/webFoto-12-Aandelen_Oranjes.jpg?v=0","description":"De
verdeling van de koninklijke aandelen NHM in
1850","copyright":"Nationaal
Archief"}}]">
<div> <picture> <source type="image/webp">
<source type="image/jpeg"> <img
src="https://www.ftm.nl/uploads/media_filter/62f0de53e3f6d/article_1400_nocrop/webFoto-12-Aandelen_Oranjes.jpg?v=0"
alt="De verdeling van de koninklijke aandelen NHM
in 1850">
</picture> <br>
</div>
<p><span> De verdeling van de koninklijke aandelen NHM
in 1850 </span> <span>© Nationaal Archief</span></p>
</div>
<div>
<p>Op de vraag of de Oranjes destijds op de hoogte zijn
gebracht van het dwangbordeelgeld waarvan ze als
grootaandeelhouder van de NHM hebben meegeprofiteerd,<strong>
</strong>laat de Rijksvoorlichtingsdienst weten dat
‘wij niet hebben kunnen verifiëren wat er met het
genoemde bordeelgeld gebeurd is en wie daarvan op de
hoogte zou kunnen zijn’.</p>
<p>Dus van restitutie is geen sprake? ‘De Koning is
onderdeel van de regering. Daarnaast is de
ministeriële verantwoordelijkheid van toepassing.’ Net
als de woordvoerders van Financiën en Algemene Zaken
verwijst de RVD naar een recente speech, ditmaal de
toespraak van de koning tijdens het staatsbezoek aan
Indonesië in 2020. </p>
<p>De RVD: ‘Tijdens deze toespraak heeft Nederland, bij
monde van de Koning, excuses gemaakt aan Indonesië
voor geweldsontsporingen van Nederlandse kant in de
jaren 1945-1949. Ook Koningin Beatrix heeft zich
hierover uitgelaten tijdens haar staatsbezoek aan en
van Japan (1991, 2000), net als Koning
Willem-Alexander tijdens zijn staatsbezoek aan Japan
in 2014.’</p>
<p>Het profiteren van onteigend Japans vermogen door het
Koninklijk Huis staat hier volledig los van.</p>
</div>
<div>
<h2>De Japanse Keizerlijke Familie</h2>
<p>In deze pijnlijke kwestie staat het<strong> </strong>Nederlands
Koninklijk Huis niet alleen: ook de Japanse
Keizerlijke Familie heeft nimmer openheid gegeven over
haar aandelen in de Yokohama Specie Bank en de Bank of
Taiwan. Hoe heeft de familie geprofiteerd van de grote
rijkdom van beide oorlogsbanken, waar de verdiensten
van slachtoffers van Japanse dwangprostitutie zijn
gestort? Ondanks meerdere verzoeken weigerde de <em>Kunaicho</em>,
de voorlichtingsdienst van de Keizerlijke familie, te
reageren.</p>
<p>Ironisch genoeg predikt keizer Naruhito, kleinzoon
van oorlogskeizer Hirohito, de <em>Reiwa</em> (<abbr
data-explanation="PHA+cmFkaXRpZWdldHJvdXcga2llc3QgaWVkZXJlIGtlaXplciBiaWogemlqbiBpbmF1Z3VyYXRpZSBlZW4gdGhlbWEgdm9vciB6aWpuIHJlZ2VlcnBlcmlvZGUuIEhpcm9oaXRvICgxOTI2LTE5ODkpIGtvb3Mgdm9vciBTaG93YTogdmVybGljaHRlIHZyZWRlLjwvcD4K"
data-type="explanation">orde en harmonie</abbr>):
hij wil het boek over het oorlogsverleden van zijn
land sluiten. Er staat alleen nog altijd een grote
rekening open: het dwangbordeelgeld zal gerestitueerd
moeten worden aan de laatst levende slachtoffers en de
kinderen van overleden ‘troostmeisjes’.</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div> </div>
</div>
</body>
</html>