<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<p> </p>
<div id="toolbar" class="toolbar-container scrolled"> </div>
<div class="container" style="--line-height:1.6em;" dir="ltr">
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2021/07/25/het-nederlandse-coronabeleid-is-een-vorm-van-necropolitiek-a4052299">nrc.nl</a>
<h1 class="reader-title">Het Nederlandse coronabeleid is een
vorm van necropolitiek</h1>
<div class="credits reader-credits">Willem Schinkel</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">7-9 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<div class="content">
<div class="moz-reader-content reader-show-element">
<div id="readability-page-1" class="page">
<div>
<p>Onlangs toonde premie<a
href="https://www.youtube.com/watch?v=X01Vky7Wh48">r
Rutte zich beledigd toen Bij1-Kamerlid Simons hem een
misdadig Covid-beleid verweet</a>. Het zou haar aan
‘beschaving’ ontbreken. Maar hoe ‘beschaafd’ is het
coronabeleid eigenlijk?</p>
<p>Corona wordt voorgesteld als het noodlot, als een
natuurlijk verschijnsel dat uit het niets komt.
Inmiddels is duidelijk dat het verloop van de pandemie
mede politiek bepaald is, dat beleid ertoe doet en de
pandemie zich voltrekt met grote internationale
verschillen. Dat beleid ertoe doet zouden politici
doorgaans graag toegeven, maar het komt ze in de
pandemie niet uit. </p>
<p>Wat maar niet gezegd lijkt te mogen worden is dat in
Nederland en veel andere westerse landen een vorm van
necropolitiek gevoerd is, een politiek die telkens weer
de dood van duizenden mensen incalculeert en accepteert.
Necropolitiek werd en wordt noodzakelijk geacht omdat de
economie ook offers vraagt. Het neoliberale mantra ‘er
is geen alternatief’ was ook nu overheersend, en
behelsde een afweging tussen de vermeende ‘gezondheid
van de economie’ en die van mensen.</p>
<h2>Noodsituatie gefabriceerd</h2>
<p>Nederland koos voor <a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/19/hoe-nederland-reageerde-op-het-nieuwe-virus-uit-china-van-niks-aan-de-hand-tot-blinde-paniek-a4003075">een
strategie die eerst openlijk ‘groepsimmuniteit’
genoemd werd</a>, en later ‘mitigatie’ of
‘gecontroleerde verspreiding’. De constante hierin was
het sturen op IC-capaciteit en het dus in zekere mate
laten rondgaan van het virus. Zware ingrepen werden pas
nodig wanneer de IC’s vol zouden raken. Een opvallende
keuze, want virusverspreiding laat zich makkelijker
controleren bij 200 dan bij 2.000 besmettingen per dag,
maar het idee dat IC-capaciteit leidend moest zijn was
al snel dogma. Alle inconsistenties in het Nederlandse
coronabeleid (afstand houden maar lang alles openhouden,
kinderen kluisteren maar kantoren openhouden,
besmettingen zien oplopen maar nog een weekje ‘de
cijfers afwachten’) vormen in het licht van dat dogma
een consistent beeld.</p>
<p>Telkens werd zo een noodsituatie gefabriceerd, want
steeds wachtte het kabinet met ingrijpen tot de zorg
bijna overbelast raakte, om dan te zeggen: ‘Er is een
noodsituatie mensen, stevige maatregelen zijn nodig.’ In
plaats van vroege en dus korte lockdowns, ging het
grootste deel van het werk door, werden sectoren
selectief onderworpen aan maandenlange lockdowns, en
werd een autoritaire maatregel als een avondklok
noodzakelijk geacht. Dit alles omdat het eerst laten
oplopen van besmettingen beleid was in deze strategie,
waarin de circulatie van kapitaal de mate van
viruscirculatie meebepaalde.</p>
<p>Een en ander gebeurde op advies van OMT-experts, hoewel
niemand begin 2020 echt iets over Covid-19 wist. In
briefings <a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/19/hoe-nederland-reageerde-op-het-nieuwe-virus-uit-china-van-niks-aan-de-hand-tot-blinde-paniek-a4003075">spraken
experts over het „laten uitrazen”</a> van het virus .
Officieel ging dat heten: het geleidelijk verspreiden
onder niet-kwetsbare mensen en zorgen dat ziekenhuizen
niet overbelast raken. Dat gebeurde in afwezigheid van
een vaccin, zonder kennis over of een vaccin beschikbaar
zou komen en over hoe lang immuniteit na eventuele
vaccinatie zou bestaan, en zonder kennis over de
langetermijneffecten van Covid-19. Maar nog voordat een
<a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/19/hoe-nederland-reageerde-op-het-nieuwe-virus-uit-china-van-niks-aan-de-hand-tot-blinde-paniek-a4003075">„beschermende
muur” rond de kwetsbaren bestond</a>, had het virus al
duizenden levens geëist onder ouderen.</p>
<h2>Senegal had ervaring</h2>
<p>En een virus zal levens eisen. Maar met volgens
(conservatieve) <a
href="https://www.bbc.com/news/world-51235105">officiële
cijfers</a> ruim 104 doden per honderdduizend inwoners
doet Nederland het evident slechter dan een land als
Nieuw-Zeeland, waar het sturen op IC-capaciteit als
onethisch gezien wordt („<em>never ever</em>”, <a
href="https://www.tvnz.co.nz/one-news/new-zealand/herd-immunity-through-contracting-coronavirus-never-ever-option-new-zealand-ardern-says">zei
premier Jacinda Ardern</a> drie dagen na Ruttes speech
over groepsimmuniteit), en waar 0,5 doden per
honderdduizend inwoners te betreuren zijn. In Vietnam en
China zijn dat er 0,3, in Japan 11,8, in Gambia 8,3 en
in Senegal 7,7. Vaak wordt gezegd dat Nieuw-Zeeland het
makkelijk heeft omdat het een eiland is, maar Vietnam en
Senegal zijn geen eilanden.</p>
<p>Ook wordt met een nauwelijks verholen racisme gezegd
dat veel Afrikaanse landen om vooralsnog onverklaarbare
redenen relatief weinig getroffen zijn. Maar een land
als Senegal, dat <a
href="https://www.bbc.com/news/world-africa-54388340">7
artsen per 100.000 inwoners</a> heeft en initieel
twaalf IC-bedden voor Covid-patiënten beschikbaar had,
heeft ervaring met Ebola, en heeft vroeg ingezet op een
test- en traceerinfrastructuur. Toen Nederland begin
maart 2020 nog nauwelijks begonnen was met het opzetten
van een serieuze testcapaciteit, kon het Institut
Pasteur van Senegal mensen binnen een dag testen.</p>
<p>Niemand zal beweren dat politici en experts wílden dat
zoveel mensen zouden sterven. Alleen kozen ze er toch
telkens weer voor om de besmettingen op te laten lopen
tot de ziekenhuizen het niet of nauwelijks meer aan
konden. Steeds weer betekende dat het incalculeren van
vele doden, alleen al omdat velen de IC niet overleven,
en van een nog ongewis aantal mensen dat mogelijk
blijvend beperkingen na besmetting blijft ondervinden (<em>long
Covid</em>).</p>
<p>Politici en experts leken vast te zitten in een vorm
van <em>groupthink</em>, en veel media volgden de
groepsgedachte. De praatprogramma’s waren bevangen door
een forensische fetisj met de details van het virus en
het reproductiegetal, niet met de kritische vraag waarom
bij ons zoveel doden vielen. Volkskrant-hoofdredacteur
Pieter Klok <a
href="https://www.nporadio1.nl/fragmenten/spraakmakers/76aff6a8-c4dd-4f60-bb20-b02c9e58baf9/2020-03-19-het-mediaforum-met-pieter-klok-en-roos-schlikker">stelde
in maart 2020</a> zelfs expliciet dat het belangrijk
was „als land een lijn te trekken, om die lijn te
steunen”.</p>
<a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/06/19/hoe-nederland-reageerde-op-het-nieuwe-virus-uit-china-van-niks-aan-de-hand-tot-blinde-paniek-a4003075"><source
type="image/webp">
<span> Lees ook deze reconstructie: <strong>Hoe
Nederland de controle verloor</strong>
</span>
</a>
<h2>In de kleren van het fatsoen</h2>
<p>Het patroon dat naar voren komt is dat van een land dat
zichzelf zó graag als fatsoenlijk wil zien, dat het het
niet voor mogelijk acht dat vadertje Staat niet altijd
het beste met de mensen voorheeft. De misdaad is er hier
een van het type dat aan de wet voorafgaat, een keuze
voor dood en ziekte die komt in de kleren van het
fatsoen, de redelijkheid, maar ook van de uitzonderlijke
maatregelen. Aan de andere kant staan mensen die
‘wappies’ genoemd kunnen worden.</p>
<p>Maar dat het sturen op IC-capaciteit misdadig is, is
geen conclusie uit een complottheorie. Zoals Richard
Horton, hoofdredacteur van het toonaangevende medische
tijdschrift <em>The Lancet </em> <a
href="https://www.youtube.com/watch?v=SSY0zxcEnog">onlangs
nog zei</a>: „Wat we hebben is een overheid die een
ideologisch gedreven inzet nastreeft om de bevolking te
dwingen een bepaald niveau van sterfte en ziekte te
accepteren [...] Dit heeft niets met data te maken.”
Maar veel experts kropen zo dicht tegen een ideologisch
gelijkgeschakelde politieke elite aan dat het
vanzelfsprekend werd dat we eerst de ziekenhuizen vol
lieten lopen voor we echt ingrepen.</p>
<p>Die ideologische gelijkschakeling betekent dat niemand
zich afvroeg of een ander type economie, een
socialistische economie bijvoorbeeld, ons tot dezelfde
offers had gedwongen. Het redden van de bestaande,
kapitalistische economie was prioriteit, ondanks de
bijna socialistische maatregelen (het betalen van
miljoenen lonen door de staat). Die lieten zien dat een
economie ook anders kan. Want of we het economisch
aankunnen een virus in te dammen, hangt af van wat we
collectief voor elkaar over hebben. Wie nu de
kabinetsstrategie als ‘beschaafd’ voor wil doen, maakt
simpelweg expliciet dat hij niet genoeg voor anderen
over heeft om met minder doden door de pandemie te
komen.</p>
<div
data-valid-permissions-for-show="nrch-digitale-editie-zesdaags,nrcnext-digitale-editie">
<p> Een versie van dit artikel verscheen ook in <a
href="https://www.nrc.nl/ochtend/2021/07/26/#118"
data-published-in-link=""> NRC in de ochtend van 26
juli 2021 </a> </p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div> </div>
</div>
</body>
</html>