<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.dewereldmorgen.be/community/pandemie-van-de-angst/">dewereldmorgen.be</a>
<h1 class="reader-title">Pandemie van de angst.</h1>
<div class="credits reader-credits">Frank Colle</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">5-7 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<div class="content">
<div class="moz-reader-content reader-show-element">
<div id="readability-page-1" class="page">
<div>
<p>Boekbespreking.</p>
<p>Pandemie van de angst<br>
Opstap naar een totalitaire maatschappij?<br>
Kees van der Pijl</p>
<p>“Dit is het eerste boek waarin de covidcrisis beschreven
wordt als een historische omwenteling op wereldschaal.” Zo
staat op de achterflap, en het boek lezen is wat mij
betreft een must voor wie maatschappijkritiek in zijn
geheel ter harte neemt. Of het nu gaat over covid-19 of
niet. Dit boek verdient een plaats tussen andere auteurs
zoals N. Klein, N. Hertz en N. Chomsky.</p>
<p>Dat dergelijke maatschappijkritiek nu eens niet van een
gerenommeerde of uitgesproken ‘linkse’ intellectueel
afkomstig is, is allicht tekenend voor de historische
periode waarin we ons bevinden. Sommigen kunnen dit het
bewijs van de paradigmashift noemen. Ik waag mij niet aan
zulke beweringen en voel eerder voor de idee, welke
eveneens door de auteur wordt gehanteerd: dat de
links-rechts tegenstelling, waarmee de naoorlogse
politieke wereld werd ingedeeld of opgezadeld, gewoonweg
niet meer bruikbaar is voor deze en de komende tijd(en).</p>
<p>In dit met gewichtig feiten- en bronnenmateriaal
gestoffeerde boek wordt een afgewogen positie genomen om
de stelling te verdedigen dat: “<em>Het mondiale
kapitalisme in een revolutionaire crisis is beland en
dat de uitzonderingstoestand die is ingesteld onder het
mom van de uitbraak van het Sars-Cov-2-virus en de
daaraan toegeschreven luchtwegaandoening, moet
verhinderen dat de informatierevolutie een democratische
omwenteling tot gevolg krijgt.” </em>Het is een
machtsgreep van de oligarchie, een triumviraat van de
Inlichtingendiensten, de IT-concerns en Mediagroepen,
aangevuld met de Pharma-industrie, die onderling alle
zodanig met elkaar verweven zijn in het aandelenhouden,
dat onderscheid maken nagenoeg onmogelijk wordt.</p>
<p>Het zou hier te ver gaan om alle informatie te bespreken
en te analyseren. Opvallend is dat de auteur duidelijk
moeite doet om niet in het vaarwater van zgn.
complottheorieën verzeild te raken en zich houdt aan
feiten. Vandaar ook het omstandige notenapparaat
achteraan. Zelfs wanneer enkele medisch-wetenschappelijk
ideeën en toepassingsmogelijkheden (vb. nanotechnologie)
ten berde worden gebracht. De redenering die hij opbouwt
klinkt weloverwogen, logisch en genuanceerd. Er is ruimte
voor historische context en de stelling wordt met
schijnbaar gemak uiteengezet. Dit is een toegankelijk en
leesbaar boek.</p>
<p>De gevolgen van de stellingname in het boek zijn echter
niet te overzien. En allicht is dit ook het opzet: er moet
een alternatief of parallel verhaal worden verteld. Een
nieuwe/andere maatschappij moet worden opgebouwd. “<em>De
voorwaarden voor een transitie naar een big
data-democratie en een nieuw, op de omstandigheden van
de eenentwintigste eeuw afgestemd democratisch en
ecologisch socialisme zijn er. (…) Met de nu ingestelde,
bijna wereldwijde covid-uitzonderingstoestand, hebben de
regeringen, met op de achtergrond de transnationale
heersende klasse en haar internationale organisaties
(Wereldbank, WHO) en informele planningslichamen (WEF,
Trilaterale Commissie) de maatschappij in een houdgreep
genomen die ze niet meer kunnen loslaten. (…) Ofwel de
mensheid herovert haar vrijheid, ofwel ze laat zich de
digitale slavernij welgevallen</em>.”</p>
<p>Het mooie is dat de auteur zich niet verlaat op ultiem
doemdenken<a target="_blank" name="_ftnref1">[1]</a> en
zich zelfs bedient van enkele – wel ja – ‘linkse’ auteurs
om dat alternatief te steunen, zoals Guy Debord: “<em>De
progressieve krachten kunnen alleen superieur zijn aan
de bourgeoisie op basis van hun vermogen om verder te
kijken dan de kapitalistische horizon, als klasse van
het bewustzijn</em>.” (citaat uit De
Spektakelmaatschappij)</p>
<p>Een ander aangehaald auteur is Alexander Bogdanof die met
zijn sciencefiction-roman <em>Red Star </em>(1908)<a
target="_blank" name="_ftnref2">[2]</a> een
socialistische utopie schetst “<em>die pas na het
uitschakelen van de meest evidente tegenstander, de
kapitalistische heersende klasse, onder ogen is gaan
zien wat de werkelijke rampen zijn die de mensheid boven
het hoofd hangen: de rampzalige consequenties van de
eigen technologische vooruitgang, de verhouding tussen
mens en natuur, tussen mannen en vrouwen, enz..”</em></p>
<p><img
src="https://www.dewereldmorgen.be/wp-content/uploads/2021/07/bogdanof-Red-Star.jpg"
alt="" width="352" height="528"></p>
<p>De auteur gebruikt deze input om lessen te trekken. “<em>Dat
alle voor de hand liggende vormen van socialisering
schaduwzijden hebben die vooraf onder ogen moeten worden
gezien, dan wel dat er problemen in het mensenbestaan
zijn die zich niet door een bepaald sociaal systeem
definitief laten oplossen.”</em></p>
<p>Er zijn uiteraard m.i. enkele mindere gedachtegangen in
het boek terug te vinden, in het bijzonder bij het
uitwerken van die alternatieven. Bijvoorbeeld dat er
instellingen moeten opereren (Bank voor Betalingen aka
Burgerbank) “<em>doordat een parlement zo een instelling
door drie of vier grote banken laat oprichten</em> (blz.
186).” Of de stelling (blz. 187) dat nu wel aan de
emancipatie van de arbeidersklasse werd voldaan ten
gevolge van de opgebouwde digitale infrastructuur en de
hiermee ‘universeel’ beschikbaar geworden informatie. Maar
om de algehele duiding van dit boek daarom te
veronachtzamen is er zeker te veel aan.</p>
<p>Ik herhaal: dit is een must-read voor wie geïnteresseerd
is in actuele maatschappijkritiek en wil strijden voor een
andere en betere wereld zonder dogma’s. Wat mij betreft
reeds het (non-fictie) boek van het jaar.</p>
<p>Kees van der Pijl, Pandemie van de angst, Opstap naar een
totalitaire maatschappij?, 2021, Uitgeverij de Blauwe
Tijger, Groningen.<br>
ISBN 978-94-92161-994</p>
<p><a target="_blank" name="_ftn1">[1]</a> Wat bijvoorbeeld
de Italiaanse filosoof G. Agamben in zijn kritiek op de
covid-maatregelen al eens wordt verweten.</p>
<p><a target="_blank" name="_ftn2">[2]</a> <a
target="_blank"
href="https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Star_(novel)">https://en.wikipedia.org/wiki/Red_Star_(novel)</a></p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</body>
</html>