<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<p> </p>
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.ftm.nl/artikelen/vaccin-miljarden-moderna-belanden-bij-brievenbus-bv-in-zwitserland">ftm.nl</a>
<h1 class="reader-title">Europese miljarden voor Moderna belanden
bij brievenbus-bv in Zwitserland</h1>
<div class="credits reader-credits">Henk Willem Smits</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">12-16 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<div class="content">
<div class="moz-reader-content reader-show-element">
<div id="readability-page-1" class="page">
<div>
<p> De miljarden die de Europese Commissie aan de
Amerikaanse vaccinmaker Moderna betaalt, naar schatting
meer dan 10 miljard dollar, maakt Brussel rechtstreeks
over naar een vorig jaar opgerichte brievenbus-bv in
belastingparadijs Zwitserland. Dat blijkt uit onderzoek
van SOMO. De patenten op het vaccin heeft Moderna
ondergebracht in een ander belastingparadijs: het
Amerikaanse Delaware, waar royalty’s onbelast zijn. En dat
terwijl de vaccins van Moderna mede zijn ontwikkeld door
universiteiten en dankzij overheidssubsidies. </p>
<div>
<p>De Europese Unie <a
href="https://investors.modernatx.com/news-releases/news-release-details/moderna-reports-fourth-quarter-and-fiscal-year-2020-financial"
target="_blank">bestelde</a> inmiddels 460 miljoen
vaccins bij Moderna. Lidstaten betalen per dosis <abbr
data-explanation="PHA+RGFhcnZhbiBoZWVmdCBkZSBFdXJvcGVzZSBDb21taXNzaWUgNCw1MCBkb2xsYXIgdm9vcnVpdGJldGFhbGQ7IGRlIGxpZHN0YXRlbiBiZXRhbGVuIGRhYXJuYWFzdCBub2cgMTggZG9sbGFyIHBlciBkb3Npcy4gRGUgVlMgYmV0YWxlbiAxNSBkb2xsYXIgcGVyIGRvc2lzOyB1aXQgZGUgVlMgb250dmFuZ3QgTW9kZXJuYSBub2cgZWVucyA3LDUgbWlsamFyZCB2b29yIGluIHRvdGFhbCA1MDAgbWlsam9lbiBkb3Nlcy48L3A+Cgo8cD5Nb2Rlcm5hIG1lbGR0IGFsbGVlbiBhbCBvdmVyIDIwMjEgdm9vciBtZWVyIGRhbiAxOCBtaWxqYXJkIGRvbGxhciBhYW4gb216ZXQgdGUgenVsbGVuIGRyYWFpZW4uIFppZTo8L3A+Cgo8cD48YSBocmVmPSJodHRwczovL2ludmVzdG9ycy5tb2Rlcm5hdHguY29tL25ld3MtcmVsZWFzZXMvbmV3cy1yZWxlYXNlLWRldGFpbHMvbW9kZXJuYS1yZXBvcnRzLWZvdXJ0aC1xdWFydGVyLWFuZC1maXNjYWwteWVhci0yMDIwLWZpbmFuY2lhbCIgcmVsPSJub3JlZmVycmVyIiB0YXJnZXQ9Il9ibGFuayI+aHR0cHM6Ly9pbnZlc3RvcnMubW9kZXJuYXR4LmNvbS9uZXdzLXJlbGVhc2VzL25ld3MtcmVsZWFzZS1kZXRhaWxzL21vZGVybmEtcmVwb3J0cy1mb3VydGgtcXVhcnRlci1hbmQtZmlzY2FsLXllYXItMjAyMC1maW5hbmNpYWw8L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">22,50 dollar</abbr>; dat
betekent dat er meer dan 10 miljard dollar van de
Europese Unie naar Moderna gaat. <abbr data-type="tag"
title="4535">SOMO</abbr>, een onafhankelijk
kenniscentrum over multinationals, schat op basis van
berekeningen van aandelenanalisten Moderna’s marge op 44
procent. Dat is een <abbr
data-explanation="PHA+U09NTyBjaXRlZXJ0IGFjYWRlbWlzY2ggb25kZXJ6b2VrIHVpdCAyMDIwIG5hYXIgZGUgbWFyZ2VzIGluIGRlIGZhcm1hY2V1dGlzY2hlIGluZHVzdHJpZS4gSW4gZGUgamFyZW4gMjAwMC0yMDE4IHdhcyBkZSB3aW5zdG1hcmdlIHZhbiBmYXJtYWNldXRlbiBnZW1pZGRlbGQgMTMsOCBwcm9jZW50LCB2ZXJnZWxla2VuIG1ldCA3LDcgcHJvY2VudCBpbiBhbmRlcmUgc2VjdG9yZW4uPC9wPgoKPHA+PGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly9qYW1hbmV0d29yay5jb20vam91cm5hbHMvamFtYS9mdWxsYXJ0aWNsZS8yNzYyMzA4IiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL2phbWFuZXR3b3JrLmNvbS9qb3VybmFscy9qYW1hL2Z1bGxhcnRpY2xlLzI3NjIzMDg8L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">extreem hoge marge</abbr>: het
zou betekenen dat Moderna alleen al aan de EU 4,4
miljard dollar verdient.</p>
<p>De winstmakerij gaat waarschijnlijk nog wel even door.
Zo zijn mogelijk herhalingsprikken of <a
href="https://www.hln.be/medisch/pfizer-biontech-en-moderna-derde-booster-prik-maakt-vaccin-tot-tien-keer-effectiever~a716dc95/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F"
target="_blank"><em><u>boosters</u></em></a> nodig.
Recent <a
href="https://www.hln.be/buitenland/europese-commissie-koopt-nog-eens-150-miljoen-vaccins-bij-moderna~a42cee36/"
target="_blank">bevestigde</a> de Europese Commissie
de optie om nog eens 150 miljoen doses bij Moderna te
kopen, met het oog op die herhalingsprikken.</p>
<p>Wat betreft de prijs is Moderna met zijn 22,50 dollar
per dosis de Ferrari onder de vaccins. De Belgische
staatssecretaris Eva De Bleeker <a
href="https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/belgische-staatssecretaris-verklapt-prijzen-zes-coronavaccins~b70ff6ec/"
target="_blank">onthulde</a> in een tweet de prijzen
van de vaccins. Pfizer vraagt EU-landen <abbr
data-explanation="PHA+VGUgd2V0ZW46IDEyIGV1cm8gcGx1cyAzLDUwIHByZW1pZSBkaWUgZGUgRUMgdm9vcnVpdCBiZXRhYWxkZSwgem9hbHMgYmxpamt0IHVpdCBoZXQgZXZlbmVlbnMgdWl0Z2VsZWt0ZSBjb250cmFjdCBtZXQgUGZpemVyLjwvcD4KCjxwPjxhIGhyZWY9Imh0dHBzOi8vd3d3LnJhaS5pdC9kbC9kb2MvMjAyMS8wNC8xNy8xNjE4Njc2NjAwOTEwX0FQQSUyMEJpb05UZWNoJTIwUGZpemVyX18ucGRmIiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL3d3dy5yYWkuaXQvZGwvZG9jLzIwMjEvMDQvMTcvMTYxODY3NjYwMDkxMF9BUEElMjBCaW9OVGVjaCUyMFBmaXplcl9fLnBkZjwvYT48L3A+Cg=="
data-type="explanation">circa 15,50 euro</abbr> per
prik. AstraZeneca, dat geen winst zegt te willen maken
op zijn vaccins, vraagt 1,78 euro per prik, nog geen
tiende van Moderna’s prijs. Net als Pfizer heeft Moderna
erop <abbr
data-explanation="PHA+JmxzcXVvO1dlIHdpbGwgYmUgcmVzcG9uc2libGUgb24gcHJpY2Ugd2VsbCBiZWxvdyAoaXRzKSB2YWx1ZSBkdXJpbmcgdGhlIHBhbmRlbWljLCZyc3F1bzsgYWxkdXMgZGUgY2VvLCB3YXQgZXJvcCBkdWlkdCBkYXQgTW9kZXJuYSBoZXQgdmFjY2luIHZlZWwgbWVlciB3YWFyZCB2aW5kdCBkYW4gd2F0IGhldCBlciBudSB2b29yIHZyYWFndC4gWmllOjwvcD4KCjxwPjxhIGhyZWY9Imh0dHBzOi8vd3d3LnJldXRlcnMuY29tL2FydGljbGUvdXMtaGVhbHRoLWNvcm9uYXZpcnVzLW1vZGVybmEtcHJpY2luZy1pZFVTS0NOMjUxMVVMIiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL3d3dy5yZXV0ZXJzLmNvbS9hcnRpY2xlL3VzLWhlYWx0aC1jb3JvbmF2aXJ1cy1tb2Rlcm5hLXByaWNpbmctaWRVU0tDTjI1MTFVTDwvYT48L3A+Cg=="
data-type="explanation">gehint</abbr> de prijzen fors
te laten stijgen als het ergste van de coronacrisis
voorbij is, maar er nog wel herhalingsprikken nodig
zijn.</p>
<h2>Fiscale invalshoek</h2>
<p>Dat de Europese Commissie het geld rechtstreeks
overmaakt naar het Zwitserse Basel, blijkt net als de
bovengenoemde prijzen uit het <a
href="https://www.rai.it/dl/doc/2021/04/17/1618676613043_APA%20Moderna__.pdf"
target="_blank">contract</a> tussen de Commissie en de
farmaceut, dat via de Italiaanse omroep Rai uitlekt. </p>
<blockquote>
<p>Moderna hoeft in Basel geen jaarverslagen te
publiceren</p>
</blockquote>
<p>Dat contract lekte in april uit. Naar aanleiding
daarvan is wel geschreven over de prijzen van de
vaccins, maar niet eerder is ernaar gekeken vanuit een
fiscale invalshoek, zoals <abbr
data-explanation="PHA+SGV0IG9uZGVyem9layB2YW4gU09NTyB2ZXJzY2hpam50IHZhbmRhYWc6PC9wPgoKPHA+PGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly93d3cuc29tby5ubC9tb2Rlcm5hcy1mcmVlLXJpZGUvIiBzdHlsZT0idGV4dC1kZWNvcmF0aW9uOm5vbmUiPjx1Pmh0dHBzOi8vd3d3LnNvbW8ubmwvbW9kZXJuYXMtZnJlZS1yaWRlLzwvdT48L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">SOMO nu heeft gedaan</abbr>.
Brussel blijkt het contract te hebben gesloten met
Moderna Switzerland GmbH. De miljarden maakt Brussel
over naar een bankrekening in Zürich, blijkt verder uit
het contract, bij de lokale vestiging van Bank of
America (zie <abbr
data-explanation="PHA+PGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly93d3cucmFpLml0L2RsL2RvYy8yMDIxLzA0LzE3LzE2MTg2NzY2MTMwNDNfQVBBJTIwTW9kZXJuYV9fLnBkZiNwYWdlPTIyIiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL3d3dy5yYWkuaXQvZGwvZG9jLzIwMjEvMDQvMTcvMTYxODY3NjYxMzA0M19BUEElMjBNb2Rlcm5hX18ucGRmI3BhZ2U9MjI8L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">p. 22</abbr> van het
contract).</p>
<p>Uit het onderzoek van SOMO blijkt dat Moderna
Switzerland GmbH pas in juni vorig jaar is opgericht en
een vennootschap is zonder enige economische activiteit
– een typische brievenbus-bv. Zwitserland staat vijfde
op de <a
href="https://www.taxjustice.net/press/tax-haven-ranking-shows-countries-setting-global-tax-rules-do-most-to-help-firms-bend-them/"
target="_blank">index</a> van belastingparadijzen van
het <abbr data-type="tag" title="11882">Tax Justice
Network</abbr>, een onafhankelijke fiscale waakhond,
en derde op de <a
href="https://fsi.taxjustice.net/en/explore/overviewmap"
target="_blank">index</a> van
‘geheimhoudingsjurisdicties’ vanwege de gebrekkige
transparantie. Moderna hoeft geen jaarverslagen te
publiceren in Basel.</p>
</div>
<div data-author-id="" data-collection-id="84">
<h3><a href="https://www.ftm.nl/dossier/coronacrisis">Dossier</a></h3>
<h2><a href="https://www.ftm.nl/dossier/coronacrisis">Coronacrisis</a></h2>
<p>De coronapandemie zet de wereld op zijn kop. Wie
betaalt de rekening? En wie profiteert?</p>
</div>
<div>
<p>Het officiële hoofdkantoor van Moderna zit in
Cambridge, in de staat Massachusetts, maar uit SOMO’s
onderzoek blijkt dat het officieus in de Amerikaanse
staat <abbr
data-explanation="PHA+U09NTyBzY2hyaWpmdDogJmxzcXVvO0RhYXIgZ2VyZWdpc3RyZWVyZGUgYmVkcmlqdmVuIG1vZXRlbiB3ZWwgZmVkZXJhbGUgQW1lcmlrYWFuc2UgYmVsYXN0aW5nZW4gYmV0YWxlbiwgbWFhciBEZWxhd2FyZSBiaWVkdCBpbmdlemV0ZW4gYmVkcmlqdmVuIHZlcnNjaGlsbGVuZGUgZmlzY2FsZSB2b29yZGVsZW4gZW4gdnJpanN0ZWxsaW5nZW4gdmFuIGhldCB2ZW5ub290c2NoYXBzYmVsYXN0aW5ndGFyaWVmIHZhbiA4LDclLiBEZSBpbiBEZWxhd2FyZSBnZXZlc3RpZ2RlIGJlZHJpanZlbiB3b3JkZW4gbmlldCBiZWxhc3Qgb3AgZGUgcmVudGUtaW5rb21zdGVuIGRpZSB6ZSBpbiBkZSBzdGFhdCB2ZXJkaWVuZW4uIERlIHdldHRlbiB2b29yIGJlZHJpanZlbiB2YW4gZGUgc3RhYXQgemlqbiAmbGRxdW87ZmxleGliZWwmcmRxdW87LCBlbiBkZSByZWNodGJhbmsgaXMgJmxkcXVvO3Zvb3JkZWxpZyZyZHF1bzsgdm9vciBhYW5kZWVsaG91ZGVycyBlbiAmbGRxdW87YmV2b2VnZCBlbiBlcnZhcmVuIGluIGhldCBhYW5wYWtrZW4gdmFuIGJlZHJpamZza3dlc3RpZXMmcmRxdW87LiZyc3F1bzs8YnIgLz4KPGJyIC8+CkFtZXJpa2FhbnNlIHN0YXRlbiBoZWJiZW4gdmVlbCBhdXRvbm9taWUgaW4gYmVsYXN0aW5nemFrZW4uIERlIHZvb3JkZWxlbiB2YW4gRGVsYXdhcmUgdm9vciBncm90ZSBiZWRyaWp2ZW4gc3RhYW4gaGllciBiZXNjaHJldmVuOjxiciAvPgo8YnIgLz4KPGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly93d3cuaW52ZXN0b3BlZGlhLmNvbS9hcnRpY2xlcy9wZXJzb25hbC1maW5hbmNlLzA5MjUxNS80LXJlYXNvbnMtd2h5LWRlbGF3YXJlLWNvbnNpZGVyZWQtdGF4LXNoZWx0ZXIuYXNwIiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL3d3dy5pbnZlc3RvcGVkaWEuY29tL2FydGljbGVzL3BlcnNvbmFsLWZpbmFuY2UvMDkyNTE1LzQtcmVhc29ucy13aHktZGVsYXdhcmUtY29uc2lkZXJlZC10YXgtc2hlbHRlci5hc3A8L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">Delaware</abbr> is gevestigd.
Daar heeft Moderna zijn patenten ondergebracht. Het geld
dat Moderna in de vorm van royalty’s van
dochterondernemingen ontvangt, is in die staat onbelast.
Ook hoeven bedrijven in Delaware geen jaarverslagen te
publiceren, dus het blijft schimmig hoe de geldstromen
lopen en hoeveel geld het belastingvrij kan wegsluizen.</p>
<h2>Grootaandeelhouder Moderna: ‘agressieve
belastingplanning’ is onwenselijk</h2>
<p>Moderna laat wel vaccins produceren in Zwitserland,
maar heeft dat uitbesteed aan een onderaannemer in een
ander kanton. Dat laatste is van belang omdat elk
Zwitsers kanton zijn eigen belastingregels hanteert.
Basel kent de <a
href="https://baselarea.swiss/blog-post/basel-offers-the-lowest-corporate-income-tax-of-all-major-swiss-business-centres"
target="_blank">voordeligste belastingtarieven</a> van
Zwitserland, met een vennootschapsbelasting van 13
procent. Effectief kunnen de tarieven door
vrijstellingen nog lager <a
href="https://www.expatica.com/ch/finance/taxes/corporate-tax-in-switzerland-452226/"
target="_blank">uitvallen</a>, tot wel 7,8 procent.
Het is bovendien mogelijk dat grote bedrijven afspraken
maken met de fiscus over welk deel van de winst
belasting wordt betaald, via een zogenoemde <em>tax
ruling</em>.</p>
<p>Dat de brievenbus-bv uitgerekend in Basel is neergezet,
lijkt te passen in een strategie om, zoals dat in
fiscaal jargon heet, ‘op agressieve wijze’ de belasting
te ontwijken. Dergelijke kunstgrepen zijn typerend voor
de farmaceutische industrie, zo bleek uit <abbr
data-explanation="PHA+T3hmYW0gTm92aWIgb25kZXJ6b2NodCBpbiAyMDE4IEFiYm90dCwgSm9obnNzb24gJmFtcDsgSm9obnNvbiwgTWVyY2sgZW4gUGZpemVyLiBEZSBiZWRyaWp2ZW4gYmxla2VuIHN0ZXJrIGFhbndlemlnIGluIGJlbGFzdGluZ3BhcmFkaWp6ZW4sIHdhYXJvbmRlciBOZWRlcmxhbmQuIERlIHZpZXIgYmVkcmlqdmVuIGhlYmJlbiBzYW1lbiB6byZyc3F1bztuIDEzNSBkb2NodGVyb25kZXJuZW1pbmdlbiBpbiBOZWRlcmxhbmQuIERvb3IgJmxzcXVvO3dpbnN0dmVyc2NodWl2aW5nJnJzcXVvOywgb3BicmVuZ3N0ZW4gb3Aga3Vuc3RtYXRpZ2Ugd2lqemUgdmVyc2NodWl2ZW4gbmFhciBiZWxhc3RpbmdwYXJhZGlqemVuLCBsb3BlbiB2ZWVsIGxhbmRlbiBiZWxhc3RpbmdpbmtvbXN0ZW4gbWlzLCBjb25jbHVkZWVyZGUgT3hmYW0uIE9vayB2aWVsIG9wIGhvZSB3ZWluaWcgdHJhbnNwYXJhbnQgZmFybWFjaWViZWRyaWp2ZW4gemlqbi48L3A+Cgo8cD48YSBocmVmPSJodHRwczovL3d3dy5veGZhbW5vdmliLm5sL3BlcnNiZXJpY2h0ZW4vZmFybWFjZXV0aXNjaGUtYmVkcmlqdmVuLXZlcnNjaHVpdmVuLXdpbnN0ZW4tbWFzc2FhbC1uYWFyLWJlbGFzdGluZ3BhcmFkaWp6ZW4iIHJlbD0ibm9yZWZlcnJlciIgdGFyZ2V0PSJfYmxhbmsiPmh0dHBzOi8vd3d3Lm94ZmFtbm92aWIubmwvcGVyc2JlcmljaHRlbi9mYXJtYWNldXRpc2NoZS1iZWRyaWp2ZW4tdmVyc2NodWl2ZW4td2luc3Rlbi1tYXNzYWFsLW5hYXItYmVsYXN0aW5ncGFyYWRpanplbjwvYT48L3A+Cg=="
data-type="explanation">eerder onderzoek</abbr> van
Oxfam Novib. In mei beschreef Follow the Money hoe
Pfizer in Nederland jarenlang een ‘cv-constructie’ <a
href="https://www.ftm.nl/artikelen/pfizer-sluist-miljardenwinst-weg-via-nederland">gebruikte</a>
om op grote schaal belasting te kunnen ontwijken.</p>
</div>
<div>
<div>
<p> Gabriel Zucman, expert belastingontwijking </p>
</div>
<p>"Er kunnen legitieme redenen zijn voor de oprichting
van Moderna Switzerland GmbH, maar dan moeten die
duidelijk en transparant worden uitgelegd"</p>
</div>
<div>
<p>De Europese Commissie laat Follow the Money <abbr
data-explanation="PHA+UmVhY3RpZSB2YW4gZGUgRXVyb3Blc2UgQ29tbWlzc2llOjwvcD4KCjxwPlZvb3IgZGUgYWFua29vcCB2YW4gZGUgQ09WSUQtMTktdmFjY2lucyBoZWVmdCBkZSBDb21taXNzaWUsIGRpZSBuYW1lbnMgZGUgbGlkc3RhdGVuIGlua29vcHQsIGRlIEVVLWFhbmJlc3RlZGluZ3NyZWdlbHMgbmF1d2dlemV0IGdldm9sZ2QuIE9wIGdyb25kIHZhbiBkZXplIGFhbmJlc3RlZGluZ3NyZWdlbHMgbW9lc3QgZGUgQ29tbWlzc2llIG5hZ2FhbiBvZiBlciBncm9uZGVuIHdhcmVuIGRpZSBrb25kZW4gbGVpZGVuIHRvdCB1aXRzbHVpdGluZyB2YW4gaGV0IGJlZHJpamYgdmFuIGRlIGFhbmJlc3RlZGluZ3Nwcm9jZWR1cmUgZW4gb2YgZGUgaW5zY2hyaWp2ZXJzIGFhbiBzcGVjaWZpZWtlIHNlbGVjdGllY3JpdGVyaWEgdm9sZG9lbiBlbiBlZW4gbWluaW11bW5pdmVhdSB2YW4gcHJvZHVjdGllY2FwYWNpdGVpdCBiZXJlaWtlbi4gRWVuIGRlcmdlbGlqa2UgdWl0c2x1aXRpbmcga2FuIHBsYWF0c3ZpbmRlbiBvcCBncm9uZCB2YW4gYmlqdm9vcmJlZWxkIHNjaGVuZGluZyB2YW4gaGFhciB2ZXJwbGljaHRpbmdlbiBtZXQgYmV0cmVra2luZyB0b3QgZGUgYmV0YWxpbmcgdmFuIGJlbGFzdGluZ2VuIG9mIHNvY2lhbGV6ZWtlcmhlaWRzYmlqZHJhZ2VuLCBvZiBvcCBiYXNpcyB2YW4gZWVuIGRlZmluaXRpZXZlIHJlY2h0ZXJsaWprZSB1aXRzcHJhYWsgd2FhcnVpdCBibGlqa3QgZGF0IGRlIG9uZGVybmVtaW5nIHppY2ggc2NodWxkaWcgaGVlZnQgZ2VtYWFrdCBhYW4gZnJhdWRlLCBjb3JydXB0aWUgb2YgZWVuIGRlZmluaXRpZXZlIHVpdHNwcmFhayBkYXQgZWVuIGVudGl0ZWl0IGlzIG9wZ2VyaWNodCBpbiBlZW4gYW5kZXIgcmVjaHRzZ2ViaWVkIG1ldCBkZSBiZWRvZWxpbmcgb20gZmlzY2FsZSwgc29jaWFsZSBvZiBhbmRlcmUgd2V0dGVsaWprZSB2ZXJwbGljaHRpbmdlbiB0ZSBvbXplaWxlbi4gTW9kZXJuYSBvbmRlcnRla2VuZGUgZWVuIHZlcmtsYXJpbmcgb3AgZWVyIG9tIHRlIHZlcmtsYXJlbiBkYXQgemUgaW4gZ2VlbiB2YW4gZGV6ZSBnZXZhbGxlbiB3YXJlbi4gRGUgQ29tbWlzc2llIGhlZWZ0IG9wIGhhYXIgYmV1cnQgdmFuIE1vZGVybmEgZG9jdW1lbnRhdGllIGdldnJhYWdkIGVuIHZlcmtyZWdlbiB3YWFydWl0IGRlIHZlcmtsYXJpbmdlbiBpbiBkaWUgdmVya2xhcmluZyBibGlqa2VuLjwvcD4KCjxwPkJvdmVuZGllbiBoZWVmdCBNb2Rlcm5hIGdlbW90aXZlZXJkIGRhdCBoZXQgdm9sZGVlZCBhYW4gZGUgc2VsZWN0aWVjcml0ZXJpYSBlbiBoZXQgbWluaW1hbGUgY2FwYWNpdGVpdHNuaXZlYXUgem9hbHMgYWFuZ2VnZXZlbiBpbiBkZSBhYW5iZXN0ZWRpbmdzcHJvY2VkdXJlLjwvcD4K"
data-type="explanation">weten</abbr> dat bij de
aanschaf van vaccins alle aanbestedingsregels
‘nauwgezet’ zijn gevolgd, en dat Moderna daaraan
voldeed. Moderna reageerde niet op vragen van Follow the
Money. Ook SOMO ontving geen reactie van het bedrijf,
ondanks herhaalde verzoeken. </p>
<p>Baillie Gifford, een Britse vermogensbeheerder die 11,3
procent van de aandelen Moderna bezit en daarmee een van
de grootste aandeelhouders is, <a
href="https://www.bailliegifford.com/en/uk/about-us/literature-library/legal/important-disclosures/baillie-gifford-group-tax-strategy/"
target="_blank">stel</a><u>t</u> op zijn website dat
het agressieve belastingplanning onwenselijk vindt. Op
de vraag of het hierover in gesprek is met Moderna, wil
Baillie Gifford geen commentaar geven, zo laat het
Follow the Money weten.</p>
<p><abbr data-type="tag" title="11884">Gabriel Zucman</abbr>,
een vooraanstaand wetenschapper op het gebied van
belastingontwijking en -ontduiking, vindt dat Moderna
opheldering moet geven. Zucman is directeur van de in
2020 opgerichte denktank <a
href="https://www.taxobservatory.eu/" target="_blank">EU
Tax Observatory</a>, die de Europese Unie moet gaan
adviseren over het bestrijden van belastingontwijking
door multinationals. </p>
<p>‘Er kunnen legitieme redenen zijn voor de oprichting
van Moderna Switzerland GmbH, maar als dat zo is, dan
moeten deze redenen duidelijk en transparant worden
uitgelegd,’ schrijft Zucman in een reactie aan Follow
the Money. ‘De beste manier van handelen zou zijn dat
Moderna de cijfers van Moderna Switzerland GmbH
publiceert, inclusief gemaakte winsten, betaalde
belastingen, en het aantal werknemers. Het publiek zou
bewijs moeten kunnen zien dat Moderna Switzerland GmbH
echte economische substantie heeft en niet hoofdzakelijk
wordt gebruikt voor belastingontwijking.’</p>
</div>
<div>
<h2>Negen keer zoveel waard</h2>
<p>Moderna is een relatief jong bedrijf. Het bestaat sinds
2010 en is mede opgezet door de Canadese celbioloog
Derrick Rossi, een pionier in het onderzoek naar mRNA.
Dat is een <a
href="https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5234730/mrna-vaccin-veilig-pfizer-moderna-janssen-astrazeneca"
target="_blank">techniek</a> waarbij het vaccin zorgt
dat het lichaam een specifiek eiwit aanmaakt, eentje dat
een virus ook produceert; zodoende wordt het
immuunsysteem getraind om dat virus te herkennen en zich
ertegen te wapenen. Met deze techniek bleek razendsnel
een vaccin tegen corona te maken: twee dagen nadat de
genetische code van SARS-CoV-19 bekend was, had Moderna
al een ontwerp klaar.</p>
<p>Tot 2021 had Moderna nog geen enkel product op de
markt, maar was wel zoekende naar allerhande vaccins. De
meest spectaculaire daaronder zijn die tegen het <abbr
data-explanation="PHA+WklrYS1rb29ydHMgd29yZHQgb3ZlcmdlYnJhY2h0IGRvb3IgbXVza2lldGVuOyBkaWUgemlla3RlIGRhbmt0IHppam4gbmFhbSBhYW4gZGUgbG9jYXRpZSB3YWFyIGhpaiB2b29yIGhldCBlZXJzdCB3ZXJkIGdlJml1bWw7ZGVudGlmaWNlZXJkLCBoZXQgWmlrYS1ib3MgaW4gT2VnYW5kYS4gRGUgemlla3RlIGlzIHppY2ggdmFuZiAxOTUwIG5hYXIgYW5kZXJlIGRlbGVuIHZhbiBkZSB3ZXJlbGQgZ2FhbiB2ZXJzcHJlaWRlbiwgd2F0IGluIDIwMTUtMTYgaW4gTm9vcmQtIGVuIFp1aWQtQW1lcmlrYSB0b3QgZGUgWmlrYS1wYW5kZW1pZSBsZWlkZGUuPC9wPgoKPHA+Vm9vciB2ZWVsIG1lbnNlbiBpcyBaaWthIG5pZXQgdmVlbCBhbmRlcnMgZGFuIGVlbiBtaWxkZSB2YXJpYW50IHZhbiBkZW5ndWUsIG1hYXIgYmlqIHp3YW5nZXJlIHZyb3V3ZW4ga2FuIGRlIHppZWt0ZSBkZXNhc3RyZXVzIHVpdHBha2tlbiB2b29yIGh1biBiYWJ5LiBFciB3ZXJkZW4gdGFsIHZhbiBraW5kZXJlbiBtZXQgemVlciBrbGVpbmUgaGVyc2VuZW4gKG1pY3JvY2VwaGFsaWUpIG9mIGFuZGVyZSBlcm5zdGlnZSBoZXJzZW5hYW5kb2VuaW5nZW4gZ2Vib3Jlbi4gSW5taWRkZWxzIGlzIGVyIGVuIHZhY2Npbi48L3A+Cg=="
data-type="explanation">Zika</abbr>-virus en hiv. </p>
<blockquote>
<p>Het productloze bedrijf haalde 600 miljoen dollar op
en werd gewaardeerd op 7,5 miljard dollar</p>
</blockquote>
<p>Winst maakte het bedrijf tot 2020 niet, maar armlastig
was het allerminst. In 2018 maakte Moderna een
beursgang. Terwijl een deel van de marktvorsers
sceptisch sprak over een hype-aandeel, <a
href="https://fd.nl/achtergrond/1387946/bluf-of-niet-voorlopig-maakt-moderna-zijn-grootspraak-waar-jlg1caE6jHuB"
target="_blank">verdrongen</a> investeerders elkaar om
de boot niet te missen. Het productloze bedrijf haalde
600 miljoen dollar op en werd gewaardeerd op 7,5 miljard
dollar. Dankzij het coronavaccin zijn de aandelen
inmiddels negen keer zoveel waard en is de waardering
van het bedrijf gestegen naar 85 miljard dollar. Vier
medewerkers van het eerste uur zijn miljardair.
Oprichter Rossi niet – hij is al sinds 2011 bij het
bedrijf weg.</p>
<p>Uit het <a
href="https://investors.modernatx.com/static-files/5105e98c-e3e7-4c09-820b-c03812af81b6"
target="_blank">jaarverslag</a> over 2020 blijkt dat
Moderna bulkt van het geld. Voor de ontwikkeling van het
vaccin heeft het geld ontvangen van de VS en andere
landen (het jaarverslag specificeert niet welke). Al
sinds 2016 ontvangt Moderna subsidies van met name de
Amerikaanse overheid, nadat het zich toelegde op een
remedie tegen Zika, maar toen de ernst van corona
duidelijk werd, steeg die overheidsfinanciering flink.
Inmiddels heeft Moderna 6 miljard dollar aan subsidie
ontvangen.</p>
</div>
<div>
<p>Het vaak door farmaceuten gebruikte argument dat
woekerwinsten nodig zijn om de kosten voor onderzoek en
ontwikkeling terug te verdienen, gaat hier niet op.
Moderna’s jaarverslag <abbr
data-explanation="PHA+PGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly9pbnZlc3RvcnMubW9kZXJuYXR4LmNvbS9zdGF0aWMtZmlsZXMvNTEwNWU5OGMtZTNlNy00YzA5LTgyMGItYzAzODEyYWY4MWI2I3BhZ2U9MjE0IiByZWw9Im5vcmVmZXJyZXIiIHRhcmdldD0iX2JsYW5rIj5odHRwczovL2ludmVzdG9ycy5tb2Rlcm5hdHguY29tL3N0YXRpYy1maWxlcy81MTA1ZTk4Yy1lM2U3LTRjMDktODIwYi1jMDM4MTJhZjgxYjYjcGFnZT0yMTQ8L2E+PC9wPgo="
data-type="explanation">meldt</abbr>: ‘In 2020 zijn we
leveringsovereenkomsten aangegaan met de Amerikaanse
regering en verschillende overheidsinstanties buiten de
Verenigde Staten voor de levering van mRNA-1273, ons
COVID-19-vaccin, en hebben we vooruitbetalingen
ontvangen van 2,92 miljard dollar, waarvan 82,1 miljoen
dollar is aangemerkt als productverkoop.’ Aan onderzoek
en ontwikkeling besteedde het in 2020 naar eigen zeggen
1,37 miljard dollar, tegen 496 miljoen dollar in 2019.</p>
<p>Nog voor de pandemie officieel een feit was, stroomde
het geld al binnen. Dat begon in januari 2020, toen de
ngo <abbr
data-explanation="PHA+RGUgQ29hbGl0aW9uIGZvciBFcGlkZW1pYyBQcmVwYXJlZG5lc3MgSW5ub3ZhdGlvbnMgaXMgZWVuIG5nbyBkaWUgemljaCBpbnpldCBjb29yIGRlIG9udHdpa2tlbGluZyBlbiBlZXJsaWprZSB2ZXJkZWxpbmcgdmFuIHZhY2NpbnMuPC9wPgoKPHA+PGEgaHJlZj0iaHR0cHM6Ly9jZXBpLm5ldC8iIHJlbD0ibm9yZWZlcnJlciIgdGFyZ2V0PSJfYmxhbmsiPmh0dHBzOi8vY2VwaS5uZXQvPC9hPjwvcD4K"
data-type="explanation">CEPI</abbr> Moderna negen ton
dollar <a
href="https://www.washingtonpost.com/world/coronavirus-vaccine-access-poor-countries-moderna/2021/02/12/0586e532-6712-11eb-bf81-c618c88ed605_story.html"
target="_blank">subsidie</a> gaf om een vaccin tegen
corona te ontwikkelen. De voorwaarde van CEPI was dat
Moderna het arme landen tegen een redelijke prijs
beschikbaar zou stellen. Die negen ton lijkt weinig,
gezien de overige bedragen, maar was in dat stadium van
groot belang om Moderna te motiveren hiernaar te kijken,
schrijft SOMO in haar onderzoek. Inmiddels heeft het
bedrijf wel <a
href="https://investors.modernatx.com/news-releases/news-release-details/unicef-and-moderna-announce-long-term-agreement-supply-vaccine"
target="_blank">toezeggingen</a> gedaan om aan arme
landen vaccins tegen een relatief lage prijs beschikbaar
te stellen, maar zal die belofte pas in de toekomst
inlossen. Moderna heeft tot op heden hoofdzakelijk
vaccins aan rijke landen verkocht.</p>
<blockquote>
<p>Moderna heeft meer geld op de financiële markten
uitstaan dan het in farmaceutische activiteiten steekt</p>
</blockquote>
<p>Het bedrijf maakte gebruik van alle aandacht door
nieuwe aandelen uit te geven, zo blijkt uit datzelfde
jaarverslag. ‘Daarnaast hebben we in 2020 in totaal 1,85
miljard dollar opgehaald via twee openbare
aandelenuitgiftes. Op 31 december 2020 hadden we 5,25
miljard dollar aan cash, cash-equivalenten en
investeringen.’</p>
<p>Cash-equivalenten zijn waardepapieren, aandelen
bijvoorbeeld, die makkelijk en snel zijn te verkopen –
zo snel dat je vrijwel direct over het geld kan
beschikken, mocht dat nodig zijn. Moderna stak die 5,25
miljard dollar vooral in Amerikaanse staatsobligaties en
in bedrijfsobligaties. In 2019 was dit nog 1,26 miljard.
Ook al opmerkelijk, omdat Moderna toen nog helemaal geen
product had.</p>
<p>Nu leveren staatsobligaties tegenwoordig niet veel op,
maar cynisch is het wel: hierdoor ontvangt Moderna rente
(betaald van belastinggeld), op de staatsobligaties die
ze met subsidies (betaald met belastinggeld) heeft
verworven.</p>
<h2>Geen productontwikkeling, maar vermogensbeheer</h2>
<p>Opvallend hieraan is verder dat Moderna meer geld heeft
uitstaan op de financiële markten dan het in
farmaceutische activiteiten steekt. Dat past in een
trend, blijkens <a
href="https://www.somo.nl/we-cant-afford-big-pharmas-greed/"
target="_blank">eerder onderzoek</a> van SOMO: ook
niet-financiële bedrijven gaan steeds meer op
vermogensbeheerders lijken, door – in plaats van in hun
producten te investeren – grote hoeveelheden cash aan te
houden en die op peil houden of laten groeien door te
beleggen. Daarin past ook de agressieve
belastingplanning waaraan veel farmabedrijven zich
schuldig maken.</p>
<p>‘Niemand twijfelt eraan dat de vaccins belangrijk zijn
voor rijke landen om uit de lange lockdowns te komen,’
concludeert onderzoeker Vincent Kiezebrink van SOMO.
‘Maar: de ontwikkeling was zwaar gesubsidieerd, de
prijzen zijn extreem hoog wat leidt tot enorme winsten
voor aandeelhouders, en de winst die Moderna maakt,
lijkt te verdwijnen in belastingparadijzen Delaware en
Zwitserland. De economische onrechtvaardigheid dat
belastingbetalers de ontwikkeling van een product
financieren, om het vervolgens met een flinke marge
terug te moeten kopen, is voelbaar.’</p>
<p>De aanbestedingsregels van de Europese Unie zouden
moeten worden aangepast, vindt Kiezebrink. ‘Brussel zou
niet zulke enorme bedragen moeten betalen aan
dochterbedrijven in belastingparadijzen die geen of
weinig economische activiteit vertonen. De EU en haar
lidstaten moeten ervoor zorgen dat het beleid inzake
overheidsopdrachten wordt afgestemd op hun inspanningen
om belastingontwijking aan te pakken.’</p>
<p><em>Met dank aan Petra Blum, journalist te Keulen, voor
aanvullende verslaggeving. Het onderzoek van SOMO is
vanaf vandaag hier te vinden: </em><a
href="https://www.somo.nl/modernas-free-ride/"
target="_blank">Moderna’s free ride</a>.</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</div>
</body>
</html>