<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<div class="header reader-header reader-show-element"> <a
class="domain reader-domain"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2021/06/29/het-trauma-van-srebrenica-clasht-en-schuurt-en-doet-pijn-in-quo-vadis-aida-a4049183">nrc.nl</a></div>
<div class="header reader-header reader-show-element">29/6</div>
<div class="header reader-header reader-show-element"><br>
<h1 class="reader-title">Het trauma van Srebrenica clasht en
schuurt en doet pijn in ‘Quo Vadis, Aida?’</h1>
<div class="credits reader-credits">Dana Linssen</div>
<div class="meta-data">
<div class="reader-estimated-time" dir="ltr">3-4 minutes</div>
</div>
</div>
<hr>
<p><em>Quo vadis, Aida?</em> is een film over falen. Over hoe
Verenigde Naties-tolk Aida er tijdens de val van moslimenclave
Srebrenica in 1995 niet in slaagt om haar familie te redden. En
over hoe de Nederlandse blauwhelmen onder aanvoering van kolonel
Karremans het niet klaarspeelden om de moord op 8.000 moslims te
voorkomen. Het is een film over trauma’s die in de film op elkaar
botsen, en niet met elkaar te vergelijken, noch met elkaar te
verenigen zijn. En toch brengt regisseur Jasmila Zbanic ze samen.
En het werkt. Het clasht. Het schuurt. Het doet pijn. Het is drama
zonder inlossing, zonder katharsis.</p>
<p>De militairen kwamen al uitgebreid aan het woord in Coen
Verbraaks driedelige documentaireserie <a
href="https://www.npostart.nl/srebrenica-de-machteloze-missie-van-dutchbat/BV_101399454"><em>Srebrenica
– De machteloze missie van Dutchbat</em></a>. De genocidale
massamoord werd in de <a
href="https://www.youtube.com/watch?v=YhvCBC2nlro">BBC-documentaire
<em>A Cry from the Grave</em></a> (1999) minutieus
gereconstrueerd. Hierin kwam ook tolk Hasan Nuhanovic aan het
woord, die aanvankelijk ook de hoofdrol zou hebben in de film die
de Bosnische Zbanic (1974) op <a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/07/02/op-de-vlucht-voor-de-oorlog-in-bosnie-a4004783">zijn
boek <em>De tolk van Srebrenica</em></a> baseerde, maar die
niet akkoord kon gaan met het dramatische indikken van zijn
relaas. De oorlog in ex-Joegoslavië speelt in al Zbanic’ films een
rol, met haar in Berlijn met <a
href="https://www.youtube.com/watch?v=hQiMvSdLk_4">een Gouden
Beer bekroonde <em>Grbavica</em></a> (2006) over de
systematische verkrachting van Bosnische vrouwen als oorlogsdaad
door Servische Chetniks als meest aangrijpende voorbeeld. Maar in
<em>Quo vadis, Aida?</em> kijkt ze de hel recht in de ogen. Dat ze
daarom uiteindelijk weer een vrouw als hoofdpersoon koos, is een
goede zet. Zbanic heeft in meerdere interviews haar bewondering
uitgesproken voor de menselijke kracht van vrouwen die de oorlog
hebben overleefd. Evenals haar verbazing over het feit dat de
politieke mechanismen die tot Srebrenica hebben geleid ook vandaag
nog in Europa werkzaam zijn.</p>
<a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2021/06/29/hoofdrolspeler-over-srebrenica-drama-quo-vadis-aida-misschien-maar-goed-dat-we-geen-oscar-wonnen-a4049182">
<source type="image/webp">
<img alt=""
src="https://images.nrc.nl/kNYh5qXH4N_jp_kZXNymfNeYxDY=/640x384/smart/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/06/data72810247-9195bc.jpg">
<span> Lees ook een interview met <strong>hoofdrolspelers Boris
Isakovic (Mladic) en Johan Heldenbergh (Karremans)</strong>
over ‘Quo Vadis, Aida?’ </span>
</a>
<p>Dat is uiteindelijk wat het meest beklijft aan de film, aan het
semi-documentair gedraaide hoofddeel, dat tussen kleine
magisch-realistische intermezzi zit ingeklemd. Aida’s gezicht
wordt de spiegel voor al die wanhopige en harteloze
technocratische beslissingen. Haar (opgelegde) zwijgen schreeuwt
het onzegbare uit. Haar doorzettingsvermogen staat haaks op de
apathie van de militaire bureaucratie. En dan nog komen die
Dutchbatters er eigenlijk genadig af. Daartussen door glibberen de
Servische generaal Mladic en zijn cameraman, symbolen voor de
psychopathie van de propagandaoorlog. </p>
<p><u>Het is geen eenvoudige film, er moet ook na afloop veel
nagedacht en ontrafeld worden.</u> Bij oorlogsfilms worden vaak
grote woorden gebruikt, als monumentaal. Maar <em>Quo vadis,
Aida?</em> maakt – wellicht ook door het vrouwelijke
gezichtspunt – juist indruk omdat hij niet imposant of stellig wil
zijn. Omdat hij laat zien dat herinneren en rouwen een proces
zijn. En dat het vergeten begint op het moment dat dat in steen
gehouwen wordt. </p>
</body>
</html>