<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body text="#000000" bgcolor="#f9f9fa">
<p><a href="https://www.basgeerts.nl/" rel="home"> </a> </p>
<div id="content" class="site-content">
<div id="primary" class="content-area">
<article id="post-517" class="post-517 post type-post
status-publish format-standard hentry category-agamben">
<header class="entry-header">
<h1 class="entry-title">Het naakte leven en het vaccin</h1>
</header>
<div class="entry-content">
<h3><strong>door Giorgio Agamben</strong></h3>
<p class="has-medium-gray-color has-text-color"><i><em>vertaling
van </em></i><em><a rel="noreferrer noopener"
href="https://www.quodlibet.it/giorgio-agamben-la-nuda-vita-e-il-vaccino"
target="_blank">La <i>nuda</i> vita e il vaccino</a></em><span><i><br>
(16 april 2021)</i></span></p>
<p>Meerdere keren heb ik in mijn vorige bijdragen het beeld
van het naakte leven opgeroepen. In feite lijkt het mij
dat de epidemie onomstotelijk aantoont dat de mensheid
nergens meer in gelooft behalve in het naakte bestaan
dat tegen elke prijs als zodanig in stand moet worden
gehouden. De christelijke religie met haar werken van
liefde en barmhartigheid en met haar geloof, tot het
martelaarschap aan toe, de politieke ideologie met haar
onvoorwaardelijke solidariteit, zelfs vertrouwen in werk
en geld lijken op de tweede plaats te komen zodra het
naakte leven wordt bedreigd, zij het in de vorm van een
risico waarvan de statistische betekenis vaag en
opzettelijk onbepaald is.</p>
<p>Het is tijd om de betekenis en oorsprong van dit concept
te verduidelijken. Hiervoor is het noodzakelijk te
vermelden dat de mens niet iets is dat voor eens en altijd
kan worden gedefinieerd. Het is eerder de plaats van een
onophoudelijk geactualiseerde historische bepaling, die
steeds weer de grens vastlegt die mens van dier scheidt,
wat menselijk is in de mens en wat niet menselijk is, in
hem en buiten hem. Toen Linnaeus zocht naar een specifieke
eigenschap voor zijn classificaties op basis waarvan de
mens van primaten was te onderscheiden, moest hij bekennen
dat hij die niet kende en uiteindelijk naast de generieke
benaming ‘homo’ alleen het oude filosofische gezegde
plaatste: ‘nosce te ipsum’ – ‘ken u zelve’. Dit is de
betekenis van de term ‘sapiens’ die Linnaeus zou toevoegen
in de tiende editie van zijn ‘Systema naturae’*: de mens
is het dier dat zichzelf als mens moet kennen om mens te
zijn en daarom de mens moet onderscheiden – bepalen – van
dat wat hij niet is.</p>
<p>Het middel aan de hand waarvan dit onderscheid historisch
wordt gemaakt, kan een antropologisch mechanisme worden
genoemd. Dit mechanisme functioneert door het dierenleven
van de mens uit te sluiten en, door deze uitsluiting, de
mens voort te brengen. Maar om dit mechanisme te laten
functioneren, moet de uitsluiting ook een insluiting zijn,
moet er tussen de twee polen – het dier en de mens – een
verbinding zijn en een ontkoppeling die beide verdeelt en
bij elkaar brengt. Deze verbinding is het naakte leven,
dat wil zeggen, een leven dat niet echt dierlijk of echt
menselijk is, maar waarin steeds opnieuw bepaald wordt wat
menselijk en wat niet-menselijk is. Deze ontkoppeling, die
noodzakelijkerwijs in de mens plaatsvindt en die het
biologische van het sociale leven in hem scheidt, is
abstract en fictief, maar dan zodanig abstract dat zij
steeds weer werkelijkheid wordt door zich te belichamen in
concreet en politiek specifiek historische figuren: de
slaaf, de barbaar, en – in de klassieke oudheid – de ‘homo
sacer’, die door iedereen gedood kan worden zonder dat er
een misdaad wordt begaan; de ‘enfant-sauvage’, het
wolf-kind of ‘homo alalus’ als de ontbrekende schakel
tussen aap en mens tussen de Verlichting en de negentiende
eeuw; de burger in de uitzonderingstoestand, de Jood in
het concentratiekamp, de comateuze patiënt in de
reanimatiekamer en het lichaam bestemd voor het doneren
van organen in de twintigste eeuw.</p>
<p>Wat is het beeld van het naakte leven waar het vandaag de
dag om draait bij het beheer van de pandemie? Het is niet
zozeer de patiënt die wordt geïsoleerd en behandeld alsof
er in de geschiedenis van de geneeskunde nog nooit iemand
ziek is geweest; het is eerder de geïnfecteerde of – zoals
gedefinieerd met een tegenstrijdige formulering – de
asymptomatische patiënt, dat wil zeggen iets wat elk mens
in principe is, ook al weet hij dat zelf niet. Het gaat
niet zozeer om gezondheid, maar eerder om een leven dat
noch gezond noch ziek is, dat als zodanig, als potentieel
pathogeen, van zijn vrijheden kan worden beroofd en aan
allerlei verboden en controles kan worden onderworpen.
Vrijwel alle mensen zijn in die zin asymptomatische
patiënten. De enige identiteit van dit leven, dat
fluctueert tussen ziekte en gezondheid, is dat je de
ontvanger bent van wattenstaaf en vaccin, die, als het
doopsel van een nieuwe religie, het omgekeerde beeld zijn
van wat eens burgerschap werd genoemd. Het doopsel is niet
langer voor altijd, maar noodzakelijkerwijs voorlopig en
hernieuwbaar, omdat de nieuwe burger, die altijd een
certificaat moet kunnen tonen, niet langer onvervreemdbare
en onbeslisbare rechten heeft, maar alleen verplichtingen
kent die onophoudelijk moeten worden bepaald en
geactualiseerd.</p>
<p class="has-text-align-right">16 april 2021<br>
Giorgio Agamben</p>
<p class="has-small-font-size">* Carl Linnaeus – ‘Systema
naturae per regna tria naturae : secundum classes,
ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis,
synonymis, locis’ (10e druk, Lars Salvi, Stockholm 1758)</p>
</div>
</article>
</div>
</div>
</body>
</html>