<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<div class="articlecontent articleview" style="font-size: 16px;
user-select: text;">trouw 13/3/21<br>
<h1 class="title largetitle capitalizefirstletter">Filosofie is:
ruimte creëren om hetzelfde anders te zien</h1>
<h1 class="subtitle">Afscheid interview</h1>
<div id="landscapeSlides" class="slides-container landscape"
style="display: block;">
<div class="slides">
<div class="slideimage imagecontent top-large-image-container
landscape large" data-image-weight="1"><img
src="https://visiolink-persgroep.akamaized.net/v1/data/trouw/1199/www/assets/a352745910i0006_max1024x.jpg"
alt="foto Maartje Geels" width="509" height="339"></div>
</div>
<div class="slides-captions" style="min-height: 36px;">
<div class="slides-captions-elm-0 caption">foto Maartje Geels</div>
</div>
</div>
<div class="content content-blurb">Haar twee jaren als Denker des
Vaderlands werden door een virus doormidden gespleten. Wat
betekende dat voor de idealen van Daan Roovers? Volgende week
begint haar opvolger.</div>
<div class="byline">LODEWIJK DROS</div>
<div class="content">
<div class="content-body">
<p class="drop-cap">Bij het aantreden van Daan Roovers als
Denker des Vaderlands in 2019 verscheen 'Wij zijn politiek',
een boek met interviews. Daarin kondigde ze aan om burgers
op te voeden om op een filosofische manier over belangrijke
kwesties na te denken. 'Interactief, het publiek in', zoals
Roovers zelf zegt. Haar agenda stond propvol, Roovers turfde
het aantal optredens in het eerste jaar: 167. Dus draafde ze
in alle provincies op - behalve in Drenthe, de lezing in
Emmen werd door corona afgezegd.<br>
<br>
Het was druk, erg druk, erkent ze. "Begin vorig jaar zei ik
tegen man en kinderen: zet je maar schrap, ik zie jullie
niet meer tot de meivakantie. Ik had wel tien, twaalf
optredens per week staan."<br>
<br>
Tussendoor kwam er nog wel een gezellig verzetje, want de
Brabantse Roovers slaat nooit een carnaval over. Met haar
vader, en een flesje sterke drank dat van mond tot mond
ging, was het heerlijk feesten. "We zijn ontsnapt", zegt ze
nu.<br>
<br>
"Tijdens de eerste golf dacht mijn woonplaats Amsterdam nog:
het valt wel mee. Toen had ik al zeven vrienden van vroeger
van wie een van de ouders was omgevallen. Het dorp waar ik
vandaan kom, had het hoogste aantal doden per hoofd van de
bevolking."<br>
<br>
De uitbraak van de covidpandemie sneed de tweejaarstermijn
van de Denker des Vaderlands precies doormidden. Na een jaar
keihard werken voor de publieke wijsbegeerte moest ze pas op
de plaats maken. "Op 13 maart kwam de persconferentie: alles
werd stilgelegd. Eigenlijk kwam me dat goed uit want ik had
het veel te druk."<br>
<br>
Heeft de coronacrisis u een burn-out bespaard?<br>
<br>
"Ja. Zeker. Nou ja, de zomervakantie had ik in ieder geval
niet schadevrij gehaald, dat moet ik bekennen. Dus ik was
opgelucht. Tientallen lezingen werden afgezegd. Maar steeds
als de maatregelen werden verlicht, kreeg ik het weer druk.
En de media bleven ook bellen natuurlijk."<br>
<br>
Haar voorganger Marli Huijer sprong tijdens haar Denkerschap
op om in actie te komen voor vluchtelingen en later tegen de
lockdownmaatregelen, Ook René ten Bos schuwde de stevige
stellingname niet. Roovers viel op doordat ze haar eigen
opvattingen níet op de voorgrond plaatste.<br>
<br>
U zei dat u een interactieve Denker zou worden. Is dat
gelukt?<br>
<br>
"Jazeker, maar als je ergens komt, wordt er aan je getrokken
om wat te gaan zeggen. Ik wil in gesprék, ga liever op zoek
naar het verhelderen van de dilemma's van de
verpleeghuismedewerkers, of van de plaatselijke politici.
Anderen aan het denken zetten, dat wil ik, en dat is volgens
mij de taak van de filosofie. Dat lukte wel, maar vaak trof
ik mezelf toch aan terwijl ik voor die zaal stond te oreren.
Ik was toch wel vaak aan het woord, zeker tijdens
Zoomsessies tegenwoordig. Het interactieve lukt beter bij
live publiek. Ik ben wel erg veel aan het woord geweest."<br>
<br>
Zo werd u de Zender des Vaderlands.<br>
<br>
"Zender des Vaderlands... Maar ik vind het ook leuk om iets
te vertellen, over Socrates die op de markt mensen aansprak
over hun ideeën over democratie. Wat ik fantastisch vond was
voorlezen. De Tractatus Theologico Politicus van Spinoza,
Plato's Protagoras, Rousseau. Veel mensen hebben wel wat van
Nietzsche in de kast staan, maar ze durven het niet aan te
raken. Met architecten of met managers - slimme lieden -
gingen we zo een uurtje filosofie doen. Vonden ze heerlijk.
En daar steek je allemaal wat van op. Kijk, ik weet best
veel van filosofie, kan het uitleggen en toepassen, maar
Nietzsche en Plato lezen, dat is andere koek. Voorlezen is
een vergeten type kennisoverdracht. Zo bracht ik de
filosofie in het debat tot spreken, niet mijn opvattingen."<br>
<br>
Denker des Vaderlands is een eretitel, maar voor u toch
tweede keus. Pastoor of Prins carnaval worden, dat waren
eens uw idealen. Helaas, u was een meisje.<br>
<br>
"Toch heb ik die idealen benaderd, heel even. Vorig jaar,
tijdens dat beruchte carnaval, heb ik in de carnavalsmis
gepreekt in de kerk van Veghel. Op de kansel las ik voor uit
Erasmus' Lof der Zotheid. Zo dicht was ik nog nooit in de
buurt geweest van pastoor en prins."<br>
<br>
Een hoogtepunt in uw bestaan.<br>
<br>
Lachend: "Zeker!"<br>
<br>
Even terug naar het begin. In maart 2019 bleek u zich vooral
druk te maken over het klimaat...<br>
<br>
"... en over digitalisering van de publieke sfeer, en over
sociale cohesie. Toen kwam corona. In mijn eerste jaar was
de meest gestelde vraag: 'Is een democratie daadkrachtig
genoeg om de klimaatcrisis aan te pakken?' In het tweede
jaar: 'Wat leren we van corona?' Logisch, en terecht, maar
corona bleek ook een bliksemafleider voor grote problemen.
Die bleven in de marge. Ik ben curator voor het congres
Raising the Future, voor professionele opvoeders. Dat zou
vorig jaar maart plaatsvinden. Volgende week gaat het alsnog
door, digitaal uiteraard. Al die onderwerpen staan dan op de
agenda, ze zijn zelfs nog belangrijker dan voor de crisis."<br>
<br>
Stel, u promoveert in de publieksfilosofie. Als u een
paragraaf opneemt over het fenomeen Denker des Vaderlands in
Nederland, wat schrijft u dan over D.M.G. Roovers
(2019-2021)?<br>
<br>
Voor het eerst valt er een stilte. "In Wij zijn politiek
benadruk ik dat politiek deel moet zijn van het dagelijks
leven. Niet zozeer van Den Haag. Dat is een ambitie die is
vervuld. Ik - met anderen, hoor - heb de afgelopen twee jaar
op allerlei podia betoogd dat we meer directe democratie
nodig hebben, experimenten met politieke vernieuwing van
grote groepen willekeurig aangewezen burgers die samen
nadenken over bepaalde onderwerpen, deskundigen raadplegen
en met voorstellen komen. Na de verkiezingen volgende week
krijgt de formateur een advies waar ik aan heb meegewerkt,
geschreven onder leiding van Alex Brenninkmeijer, over een
burgerberaad voor het klimaatbeleid. Dat is een mijlpaal
voor mij. Zo vinden ideeën hun weg, ook naar het hart van de
politieke macht. En waar ik in 2019 al wees op het gevaar
van polarisatie, zie je nu dat grote politieke partijen aan
de haal gaan met de stem van het stille midden."<br>
<br>
Wat de rol van de publieksfilosofie moet zijn? Het blijft
zoeken, zegt Roovers. Zelf koos ze ervoor haar 'stem te
verheffen zonder te opiniëren'. De nieuwe Denker, die
onlangs anoniem een bijdrage schreef in de Volkskrant, doet
dat weer heel anders, met een uithaal naar het 'activistisch
engagement' van Huijer. Daardoor kwam haar 'filosofische
afstand in de knel'. Roovers heeft het stuk gelezen. "Mijn
opvolger kiest een heel andere toon, zet zeer polemisch in,
en wil wegblijven van activisme. Dat laatste begrijp ik wel.
Ik wil met filosofie ruimte creëren in je hoofd om hetzelfde
anders te zien, pas daarna komt de ambitie om de wereld te
veranderen."<br>
<br>
Volgende week onthult Trouw de naam van uw opvolger. Heeft u
nog een nuttige wenk voor de zesde Denker des Vaderlands?<br>
<br>
"Onderschat niet hoezeer je onder druk komt te staan. Ik had
me niet gerealiseerd hoezeer mensen aan je gaan trekken. Ze
willen dat je bemiddelt in een arbeidsconflict, dat je de
uitzetting van een gezin helpt verhinderen, klimaatdoelen
onderschrijft, parkeerplaatsen vergroent, dat je toch ook
vindt dat Engels het onderwijs in moet, of juist eruit. Daar
wilde ik van wegblijven, want anders zou de verdenking
ontstaan dat 'De Filosofie' het daarmee eens is. Kom maar
terug als ik weer Daan Roovers ben, denk ik dan. Maar ik
verwacht straks een stuk minder petities voorgelegd te
krijgen."<br>
<br>
Heeft u er getekend?<br>
<br>
"Heel weinig. Alleen als ik vond dat ik dat als filosoof
moest doen. Ik heb mijn handtekening gezet voor meer
aandacht voor het klimaat in de politiek. En dat een deel
van de colleges ook in het Nederlands gegeven moet worden,
voor de toegankelijkheid van het filosofieonderwijs
essentieel."<br>
<br>
Nog een week, dan zit uw Denkerschap erop. Waar verheugt u
zich het meest op?<br>
<br>
"Dat ik niet meer naar al die persconferenties hoef te
kijken, en al die talkshows. Ik kan eindelijk weer een roman
gaan lezen. Dat heb ik twee jaar niet gedaan, alleen maar
non-fictie, het moest altijd maar nut hebben."<br>
<br>
Welke roman wordt dat?<br>
<br>
"De biografie van Hans van Mierlo. O jee, dat is ook weer
geen roman."<br>
<br>
Roovers schreef in haar periode als Denker des Vaderlands
tientallen artikelen. Enkele citaten daaruit:<br>
<br>
'Men is banger voor de boeren dan voor klimaatactivisten.
Doordat hun tractoren worden toegelaten krijgen ze een
machtspositie. Ze forceren er toegang mee en ze nemen ze als
een soort wapens mee de stad in. En trekkers zijn
mediageniek.'<br>
<br>
'Burgers vooral als kiezers zien, miskent de dimensie dat je
in dienst staat van álle burgers.'<br>
<br>
'Filosofie gaat niet over 'anders aanpakken'. De vraag: 'Hoe
los ik dit op?' is geen filosofische vraag.'<br>
<br>
'Vrijheid van meningsuiting is een 'verticaal recht' van
burgers ten opzichte van de staat, en niet ten aanzien van
elkaar.'<br>
<br>
'Zoals de verstokte roker tijdens een stevige griep het
roken een paar dagen noodgedwongen moet laten, en dat net
het zetje kan zijn om definitief te stoppen, om erger -
longkanker - te voorkomen. Je weet dat je zonder kan. Het
begin is het moeilijkst, daarna gewoon een kwestie van
volhouden. Corona is onze griep, het vliegen is de tabak, en
de longkanker is het klimaat. Voilà. Ik ga deze zomer op de
fiets naar Vlieland.'<br>
<br>
De leukste vraag werd haar door een scholiere van 16
gesteld: "Mag ik als feminist naar Ex on the Beach kijken?"</p>
</div>
</div>
</div>
</body>
</html>