<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<div class="article-header-container intro-inner">
<div class="center-block intro-col article__header">
<h1 data-flowtype="headline" style="font-size: 57.5385px;">De
teloorgang van ‘ons Naderland’</h1>
<div class="intro article__intro" data-flowtype="intro"
style="font-size: 26px;"><span class="keyword">Nederland</span>
Vanuit Vlaanderen bezien blijft van het Nederlandse zelfbeeld
weinig over, analyseert <span class="byline"><a
href="https://www.nrc.nl/search/?author_filter=Tom%20Lanoye"
rel="author">Tom Lanoye</a></span>. Het imago dat de
buitenstaander van Nederland koestert, moet grondig worden
bijgesteld.</div>
</div>
</div>
<figure class=" article__featured-image
article__featured-image--landscape
article__featured-image--below-header
" data-featured-image="" data-fixedimagepoint="center">
<div class="responsive-img-div " data-open-in-lightbox=""
data-aspect-ratio="0.6674554058973425"
data-lightbox-highres="https://images.nrc.nl/fSQaYFj9l-Jsy7hjVxxZs6txnWE=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data67001195-1dc91b.jpg"
data-lightbox-highres-webp="https://images.nrc.nl/pmBcu6-OXYJsESHFBO1QZRBYIxY=/1920x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data67001195-1dc91b.jpg"
data-lightbox-thumbnail="https://images.nrc.nl/DbQOxQqFsoEQFuHcI4bPpNaQCZk=/160x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data67001195-1dc91b.jpg">
<source type="image/webp"> <img
src="https://images.nrc.nl/Msoy5eKk5H54OpHipaoGh51IZcU=/1280x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data67001195-1dc91b.jpg"
alt="Demonstrant tegen de coronamaatregelen (Amsterdam, 31
januari)." width="624" height="416"> </div>
<figcaption class="article__featured-image__caption"
data-is-lightbox-caption=""> <span class="caption-text
article__featured-image__caption__text"> Demonstrant tegen de
coronamaatregelen (Amsterdam, 31 januari). </span> <span
class="caption-producer
article__featured-image__caption__producer has-inline-svg">
Foto Stringer / Reuters
<svg width="20" height="10" viewBox="0 0 240 165"></svg> </span>
</figcaption>
</figure>
<p><em>What the fuck</em> is er aan de hand met Nederland?
Decennialang keken we er volautomatisch naar op. Van Westerschelde
tot Waddeneilanden: dit was een beter België, op alle vlakken
behalve de <em>cuisine </em>en het bier. Nederland was ons
Naderland, maar dan veel efficiënter, transparanter, mondiger,
verstandiger, cassanter, vrijmoediger, gemengder, ambitieuzer,
verlichter en over de hele lijn pikanter dan wij. Onze moppen over
hen kwamen niet verder dan ‘kaaskop’ en ‘gierige pin’. Twee
replieken vol onmacht en frustratie, en evenveel pijnlijke
bewijzen van ons terechte minderwaardigheidscomplex. </p>
<aside class="inline clearfix">
<figure class="gn4-inline contains-b-loaded" data-source="gn4">
<img class="b-lazy b-loaded" data-aspect-ratio="1.0"
data-gn4-data-id="data60518041"
data-src-medium-webp="https://images.nrc.nl/seDd5kHsp0TCwpSo0meZFzQ4YdU=/640x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg|https://images.nrc.nl/Pc5MzBCXKhe_7LNKGDqxxqvNkkY=/1280x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg"
data-src-webp="https://images.nrc.nl/Pc5MzBCXKhe_7LNKGDqxxqvNkkY=/1280x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg|https://images.nrc.nl/l8EPkWDoyHpRN1msona6ZnG4lJU=/1920x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg"
src="https://images.nrc.nl/Pc5MzBCXKhe_7LNKGDqxxqvNkkY=/1280x/filters:no_upscale():format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg"
data-open-in-lightbox="true"
data-lightbox-highres="https://images.nrc.nl/SfZtveUfZ0J08iLYeDQdOP2t84A=/1280x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data60518041-0d6183.jpg"
width="257" height="257">
</figure>
<p><strong>Tom Lanoye</strong> is schrijver.</p>
</aside>
<p>Met hun zelfgekozen etiket ‘nuchtere Hollander’ durfden we wel al
eens de draak te steken. Zij het onderduims. Zo zijn wíj dan weer.
Beschimmelde Bourgondiërs. Maar uiteindelijk lachten we nog altijd
groen. Op een bedje van afgunst, afgewerkt met een zalfje van
verlangen. </p>
<p>Toen onze Rode Duivels zowaar beter gingen voetballen dan de
Leeuwen van Oranje wreven we dat feitje met wreed genoegen, als
was het zeezout, in de open zenuwen onzer noorderburen. Omdat we
wisten dat weinig hun meer pijn deed dan de afgang van hun
nationale elf. Maar als we eerlijk zijn, bekennen we ook dit:
nooit hadden we gedacht dat die Duivels van ons het zó lang zó ver
zouden schoppen – al jaren <em>numero uno</em> van de wereld! En
nog minder hadden we verwacht dat Oranje zou verzuimen weer recht
te krabbelen om ons gezwind van die eerste plaats weg te sjotten.
Ze slagen daar gewoon niet meer in. En dat onvermogen bleek de
voorbode van iets veel groters. De hele bodem lijkt weggeslagen
uit een land dat voor een groot deel sowieso al onder de
zeespiegel ligt. </p>
<h2 class="gn4-crosshead">‘Slimme’ lockdown</h2>
<p>Laat ik via klein leed opklimmen naar de regelrechte rampen, en
dus beginnen bij het boekenvak. Daar hoort een flashbackje bij.
Nog maar een half jaar geleden bekende Nederland zich, bij monde
van zijn liberale premier Mark Rutte, tot een ‘slimme’ lockdown.
Daarmee impliciet aangevend dat de rest van de wereld, alle
buurlanden op kop, met hún lockdown, hún mondkapjesbeleid en hún
avondklok zo stom waren als het achtereind van een varken.
Subtiliteit was nooit de sterkste kant van ons Naderland.</p>
<div class="banner banner--inlinevideo "> </div>
<a class="lees-ook lees-ook--between-copy"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/23/dat-maak-ik-zelf-wel-uit-a4025071">
<source type="image/webp">
<img alt=""
src="https://images.nrc.nl/dlY2gEVczXBvaWNi_ueW8dmp9z0=/640x384/smart/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/12/web-2412zatopi-nrc-bas-heijnefi.jpg"
width="354" height="212">
<span class="lees-ook__content"> Lees ook dit essay van Bas
Heijne: <strong>En toen keerde ‘lean and mean’ zich tegen ons</strong>
</span>
</a>
<p>Tegelijk stond diezelfde natie onwrikbaar pal, zo dachten wij
toch, voor een van de sterkste boekenculturen ter wereld. Dat
fundament van de Hollandse volksziel werd gelegd in 1585 – een
topjaar voor de Spaans-katholieke variant van bloeddorstige
oorlogen, dito bezetting en godsdienstwaanzinnige besmetting.
Drukkers, dichters, drinkers en andere intellectuelen namen, na de
Val van Antwerpen, massaal de vlucht voor de Spanjool, richting
het Beloofde Land: Amsterdam & Omstreken. Mede dankzij deze
vluchtelingen begon daar een Gouden Eeuw. Die van de Vrije Geest,
nog meer dan die van de Vrije Handel. De strijd voor het
onverschrokken woord liet rijke sporen na. Tot vandaag kennen
weinig landen, per hoofd van hun bevolking, meer lezers,
bibliotheken, literaire lezingen, uitgeverijen en vertaalde
meesterwerken. Boven de Moerdijk telt zelfs elk gehucht een
degelijke boekhandel en een opmerkelijk antiquariaat. </p>
<p>De vraag is hoelang zij dat nog vol gaan houden. Pathetisch
gesteld: het Nederlandse coronabeleid dreigt te slagen waar de
Spaanse Furie faalde. In milde wanhoop heb ik toch maar een
petitie getekend tegen de volledige sluiting van alle Nederlandse
boekhandels. Ze was gericht aan kabinet-Rutte, inmiddels
demissionair, en verwees in de aanhef zowaar eerst naar België en
dan – om de vernedering compleet te maken, neem ik aan – naar
Duitsland. Als voorbeeld van een crisisbewind dat boekwurmen wél
perfect coronaproof hun waar laat afhalen bij hun lokale
handelaar. Op voorwaarde dat ze – net als in hun favoriete
snackbar of slijterij – niet ter plaatse overgaan tot nuttiging.
Want geloof het of niet: de uitvinders van de eertijdse zo slimme
lockdown hebben hun boekhandelaren ondergebracht bij de riskante
contactberoepen à la kapper en masseur. </p>
<p>In Amsterdam & Omstreken kon je wel nog berenhappen en
rundvleeskroketten <em>à volonté </em>ophalen, alsook blikken
Heineken en flessen jenever. Maar pockets en hardcovers niet. Ik
kan alleen maar hopen, tegen beter weten in, dat die vergelijking
niets blootlegt over de nieuwe Boven-Moerdijkse volksziel. </p>
<h2 class="gn4-crosshead">Vreemdelingenhaat in krijtstreepkostuum</h2>
<p>Het kabinet trad af om de zogenaamde Toeslagenaffaire. Die is een
apart artikel van tien pagina’s waard, gezien de jarenlange en
crapuleuze vermenging van uitgekookte hardvochtigheid,
bureaucratische haarkloverij en vreemdelingenhaat in
krijtstreepkostuum. Met de steun van een sociaal-democratische
coalitiepartner, en tegen een zondvloed van concrete klachten in,
heeft het anonieme en ondoorgrondelijke ambtenarenapparaat van de
Belastingdienst meer dan vijfentwintigduizend gezinnen, die vaak
vooraf reeds armlastig waren, ten onrechte verdacht gemaakt,
veroordeeld, gepluimd en geplunderd – zelfs zonder dat er kasseien
door de lucht hoefden te vliegen. Wie Nederland ooit op een
voetstuk heeft geplaatst, wil na dit schandaal maar één ding. Het
er eigenhandig weer afspuiten met de dikst mogelijke
brandweerstraal, indien de vlammenwerper niet voorhanden blijkt.</p>
<a class="lees-ook lees-ook--between-copy"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/29/weer-een-crisis-die-nederland-niet-in-de-agenda-kon-zetten-a4029769">
<source type="image/webp">
<img alt=""
src="https://images.nrc.nl/yZ3_-bTGEe-q4l6-pt0COb1WZgg=/640x384/smart/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/01/data66828696-b4dc59.jpg"
width="370" height="222">
<span class="lees-ook__content"> Lees ook: <strong>Wéér een
crisis die Nederland niet in de agenda kon zetten</strong>
</span>
</a>
<p>Dát het Nederlandse kabinet ontslag nam lijkt alleen maar een
moedige daad als je Vlaming bent. In onze gouw nemen excellenties
enkel ontslag als ze een echt mes op de keel voelen, gehanteerd
door een eigen verwekker die ze zijn vergeten te deporteren naar
een woonzorgcentrum. Voor de rest van de wereldbevolking, en de
nostalgisch-beginselvaste Nederlanders als eersten, kwam het
aftreden van kabinet-Rutte III een jaar of acht jaar te laat en
leek het alsnog al te louche en gemakkelijk. De eeuwigdurende
jeune premier Mark ging door zijn knieval – meer een schwalbe –
een wezenlijk parlementair debat uit de weg. In ruil daarvoor
verdeelde hij, schijnheilig schuldbewust, de verantwoordelijkheid
over zoveel partners en actoren dat op den duur niemand nog
aansprakelijk was. Terwijl de duizenden gedupeerde families nog
altijd okseldiep in de shit zitten, achtervolgd door schuldeisers
en verbroken toekomstdromen.</p>
<p>Dat dit <em>Dutch Carnage</em> werd uitgevoerd door uitgerekend
de Belastingdienst is eens zo sarcastisch als je weet dat
Nederland in 2020 alweer op nummer drie stond in de lijst van de
mondiale belastingparadijzen. <em>RTL Nieuws</em> <a
href="https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5198293/belastingontwijking-belastingparadijs-nederland">
citeert op zijn site uit een rapport van het Tax Justice
Network:</a> „Door het Nederlandse belastingstelsel liepen
andere landen meer dan 30 miljard euro aan fiscale inkomsten mis.
Voor dat geld neem je wereldwijd drie miljoen verpleegsters in
dienst.”</p>
<a class="lees-ook lees-ook--between-copy"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/03/27/walgelijk-en-wreed-hoe-nederland-in-de-coronacrisis-vijanden-maakt-in-de-eu-a3995149">
<source type="image/webp">
<img alt=""
src="https://images.nrc.nl/galkBUhBtmrHPR2yceFUJ8Dt68o=/640x384/smart/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data56880733-dc12ed.jpg"
width="297" height="178">
<span class="lees-ook__content"> Lees ook: <strong>‘Walgelijk’ en
‘wreed’: hoe Nederland in de coronacrisis vijanden maakt in de
EU</strong>
</span>
</a>
<p>Die toppositie is verre van nieuw. Maar nooit heeft ze zelfs
vermeende sociaal-democraten als Jeroen Dijsselbloem ervan
weerhouden om, als minister van Financiën, andere naties
dominee-matig de les te spellen over staatsschuld, fiscale
orthodoxie, alsook spilzucht aangaande – <a
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2017/03/22/zuid-europeanen-vallen-over-drank-en-vrouwen-in-interview-dijsselbloem-7499061-a1551384">letterlijk
— <em>Wein, Weib und Gesang</em></a> van in hoofdzaak Griekse,
Italiaanse en Portugese collega’s met een zogenaamd gat in de
hand. Maar het opmerkelijke, en gaandeweg meelijwekkende, is dat
Nederland zijn slinkse inkomsten juist níet heeft geïnvesteerd in
almaar meer verpleegsters en aanverwanten. Als je echt van je
stoel wilt vallen, moet je eens opzoeken hoeveel ziekenhuisbedden
Nederland in de laatste tien jaar heeft wegbezuinigd. Die op
intensive care als eerste. In 2010 bezat het er nog 2.800. Vorig
jaar, bij het begin van de pandemie, bleef daar minder dan de
helft van over. Per honderdduizend inwoners komt dat neer op 6,4.
Ter vergelijking met opnieuw België en Duitsland: die scoren
respectievelijk 25 en bijna 30 bedden.</p>
<h2 class="gn4-crosshead">Trager dan Bulgarije</h2>
<p>Ook de uitrol van de inentingen loopt in Nederland niet bepaald
parallel met zowel het zelfbeeld als met het imago dat de
buitenwacht koestert van de Gordel der Kaas- en Tulpenbollen.
„Rwanda doet het goed, wij juist helemaal niet”, <a
href="https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/denktank-over-covidbestrijding-rwanda-doet-het-goed-nederland-juist-helemaal-niet~b4ff2709/">kopte
een kwaliteitskrant verbolgen</a>. In de Europese statistieken
staat Nederland als inentingsparadijs dit keer onderaan. Van de
zevenentwintig lidstaten overschaduwde het tot voor kort alleen
Bulgarije, en zelfs dat land heeft inmiddels al meer prikken gezet
dan Nederland. Tegelijk blijkt in de Gemeentelijke
Gezondheidsdienst (GGD), die de data beheert van alle coronatests,
al driekwart jaar een vaak gemeld maar nooit verholpen digitaal
gat te zitten ter grootte van de Oosterscheldekering. Wat
vaccinsceptici nog sceptischer maakt en complotdenkers nog
achterdochtiger – en mijn God: wat zijn ze talrijk in het Land van
Gedaas en Gezwatel!</p>
<a class="lees-ook lees-ook--between-copy"
href="https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/30/een-intelligent-en-gaaf-land-met-gebreken-a4025602"><source
type="image/webp">
<span class="lees-ook__content"> Lees ook het Commentaar: <strong>Een
intelligent en gaaf land met gebreken</strong>
</span>
</a>
<p>Zou het kunnen dat ons geliefde Nederland alsnog een prijs
betaalt? Minder voor zijn duitenklieverij dan voor de tienjarige
doctrine van een premier die ooit beweerde, over ideologie in zijn
vakgebied: „Wie een visie zoekt, moet naar de oogarts.” Het
ironische, om niet te zeggen: het ideologische van zo’n uitspraak,
is dat er uiteraard wel degelijk een visie uit spreekt. Die van de
terugtrekking van de staat uit zoveel domeinen dat polderen en
piepelen synoniemen worden. En dat, alweer, iedereen een beetje
verantwoordelijk wordt genoemd, maar niemand echt aansprakelijk.
Omdat een groter geheel – en een centrale rol van de staat daarin,
tot nut van het algemeen – simpelweg wordt ontkend.</p>
<p>De zware rellen na het invoeren van een Nederlandse avondklok
waren in hoofdzaak het werk van jonge gasten. Dat de
coronamaatregelen hun de keel uithangen, kan ik begrijpen. Er
speelden allicht ook pure jeugdige branie en baldadigheid mee, en
het vuur van de sensatie, en competitie onder steden, en zelfs wat
copycatgedrag na de bestorming van het Capitool in Washington.
Maar het ironische leek me dat ze, in hun afkeer van alles wat te
maken heeft met de overheid, juist erg geleken op de Nederlandse
overheid van de afgelopen tien jaar. De afbraak die zij
aanrichten, aan bushokjes en winkels, is klein bier vergeleken met
de afbraak die – onder de volle aansprakelijkheid van de
Rutte-doctrine – jarenlang is aangebracht aan de héle Nederlandse
samenleving.</p>
</body>
</html>