<html>
<head>
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<p>repost<br>
</p>
<div class="moz-cite-prefix">On 18-08-2020 18:57, R.O. wrote:<br>
</div>
<blockquote type="cite"
cite="mid:a22c0eb5-692a-a831-39b2-0aa0b1c89227@ziggo.nl">
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html; charset=UTF-8">
<div class="post-header">
<address><a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/"
moz-do-not-send="true">https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/</a><br>
</address>
<h1>Ivan Illich: De Contraproductiviteit Van De Megamachines</h1>
<div id="single-date" class="date">20/01/2013</div>
</div>
<div class="meta clear">
<div class="tags">tags: <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/convivialiteit/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">convivialiteit</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/erving-goffman/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">Erving Goffman</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/ivan-illich/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">Ivan Illich</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/lewis-mumford/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">Lewis Mumford</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/megamachine/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">megamachine</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/ontscholing/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">ontscholing</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/paul-goodman/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">paul goodman</a>, <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/tag/totale-institutie/"
rel="tag" moz-do-not-send="true">totale institutie</a></div>
<div class="author"> </div>
</div>
<p><a
href="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/ivan.jpeg"
moz-do-not-send="true"><img data-attachment-id="2029"
data-permalink="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/ivan/"
data-orig-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/ivan.jpeg"
data-orig-size="187,270" data-comments-opened="1"
data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":""}"
data-image-title="Ivan" data-image-description=""
data-medium-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/ivan.jpeg?w=187"
data-large-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/ivan.jpeg?w=187"
class="alignleft size-thumbnail wp-image-2029" alt="Ivan"
src="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/ivan.jpeg?w=103&h=150"
moz-do-not-send="true" width="103" height="150"></a></p>
<p><b>Ivan Illich (1926-2002)</b> <i>Illich was in de jaren
1970 en 1980 een van de filosofen die in maatschappijkritische
kringen de discussie over mens en maatschappij mee bepaalde.
Hij was van geboorte Oostenrijker en ‘verwierf’ later
verschillende andere nationaliteiten (zoals de Amerikaanse,
Mexicaanse en Duitse). Hij studeerde chemie, filosofie en
theologie. Hij werd rooms-katholieke priester, die vervolgens
wel de Kerk heftig kritiseerde, maar het geloof niet afzwoer.</i></p>
<p><i>Zijn geluid, als mede dat van andere maatschappijcritici,
spoelde weg door de neoliberale golf die over wereld kwam.
Maar elke golfbeweging heeft zo zijn terugslag. Meer en meer
wordt ingezien, dat marktdenken, groei, razende
ontwikkelingen, sterk vervreemdende en destructieve effecten
hebben. In zulke situaties is het niet opzienbarend dat er
wordt teruggegrepen naar oude maar niet verouderde
denkbeelden.</i></p>
<p><i>Zo is Illich iemand die denkbeelden heeft ontwikkeld waarvan
het waard is ze te onderzoeken voor een hedendaags gebruik.
Voor een dergelijk onderzoek biedt de onlangs uitgekomen </i>Introduction
à Ivan Illich<i> van de Franse filosoof Thierry Paquot een mooie
gelegenheid. Waarom zou zijn kritiek op de maatschappij van
toen niet kunnen passen op die van nu? Blijkt de vooruitgang
dan soms geen mythe? Keren de middelen en de instituties
waarvan we ons bedienen, als een bepaalde drempel wordt
overschreden, zich dan soms niet tegen zichzelf, dat wil
zeggen tegen hun eigen doel? Dat is nu toch niet anders dan
voorheen? Over welke instituties en verschijnselen sprak
Illich in dat soort gevallen? Wel, ondermeer over onderwijs,
arbeid, energiegebruik, medische zorg, transport, economische
groei</i>.</p>
<p><a
href="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/paq-ill.jpg"
moz-do-not-send="true"><img data-attachment-id="2030"
data-permalink="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/paq-ill/"
data-orig-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/paq-ill.jpg"
data-orig-size="300,372" data-comments-opened="1"
data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":""}"
data-image-title="Paq.Ill" data-image-description=""
data-medium-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/paq-ill.jpg?w=242"
data-large-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/paq-ill.jpg?w=300"
class="aligncenter size-medium wp-image-2030" alt="Paq.Ill"
src="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/paq-ill.jpg?w=241&h=300"
moz-do-not-send="true" width="241" height="300"></a></p>
<p><b><i>De persoon Illich</i></b></p>
<p>Illich was een veelzijdig man, behorend tot de klasse van
‘geëngageerde intellectuelen’. Paquot, die Illich persoonlijk
heeft gekend, beschrijft hem als een radicaal, wiens gedachten
uit ‘gemengde grond zijn getrokken’. Door anderen is hij op de
meest uiteenlopende wijzen getypeerd, maar geen enkele typering
is compleet. Zo is zijn kritiek op instituties, op de technische
vooruitgang, op dominante opinies die in de mode zijn, voor een
deel terug te vinden bij uiterst links en bij een deel van de
‘ecologisten’. Maar hij is geen theoreticus van de revolutie
noch een ‘groene profeet’, betoogt Paquot.</p>
<p>Hij is rooms-katholiek in de leer, heeft de Kerk als instituut
onder vuur genomen, maar hij is geen atheïst geworden. Hij
blijft een geëngageerde christen. Zo kan men hem anarchist
noemen, maar alleen in de zin dat hij gelooft in het <i>neen</i>
zeggen tegen ‘macht’ omdat deze houding in zijn ogen het hart
van het evangelie uitmaakt. Niet dus omdat hij in de politieke
beginselen van het anarchisme gelooft. Zijn scherpe kritiek op
een aantal verschijnselen beogen niet het promoten van
alternatieve acties. Hij ijvert voor het veranderen van het
leven zoals dat door de moderne westerse maatschappij wordt
‘voorgeschreven’, eerder dan het veranderen van de wereld. Aldus
vat Paquot zijn werkzame leven samen.</p>
<p>De teksten van Illich worden in de periode 1970 en 1980
beduidend populairder, dan die van de oorspronkelijke bedenkers
van de basisgedachten. En daar ligt precies de kwaliteit van
Illich: het aan de man en vrouw brengen van zijn denkbeelden.
Want hoewel hij bijvoorbeeld het bestaande schoolsysteem hevig
kritiseert, leeft hij zich uit als een ‘nomadisch’ docent.
Nomadisch, omdat hij zonder moeite – als polyglot – werelddelen
over zwerft om aan universiteiten – in deeltijd – onderwijs te
verzorgen. Welke thema’s hebben hem beziggehouden die dienstbaar
kunnen zijn om op te wekken tot veranderen van het soort leven
dat de westerse mens leidt? Paquot heeft zich op dit soort
vraagstukken in zijn boek gericht.</p>
<p><b><i>Thematiek</i></b></p>
<p>Paquot heeft zijn <i>Introduction</i> als volgt opgezet. In
een eerste hoofdstuk levert hij een biografische schets over
Illich. In drie volgende hoofdstukken behandelt hij de thematiek
die Illich bezighield. Vervolgens is er nog een meer
‘methodologisch’ hoofdstuk en een hoofdstuk dat enkele
conclusies bevat, alsmede een schets geeft hoe het denken van
Illich in Frankrijk is ontvangen. De thematiek die Illich
bezighield laat zich in enkele termen vangen, zoals
‘contraproductiviteit’, ‘convivialiteit’, ‘ontscholing’.</p>
<p>De kracht van Illich om die thematiek te behandelen, zit niet
alleen in zijn manier van analyseren in combinatie met zijn
wijze die analyse te verwoorden, maar ook in het perspectief op
de verschijnselen dat dan ontstaat. Zo spreekt hij wel over het
afschaffen van scholen, ‘descholing’ in het Engels (<i>Descholing
Society,</i> 1971) en in het Nederlands vertaald met
‘ontscholing’ (<i>Ontscholing van de maatschappij: het einde van
een illusie?,</i> 1972) maar dat betekent niet dat hij
onderwijs wil afschaffen. Met ‘descholing’ opponeert hij tegen
de institutie, de verplichte school die instructies geeft ten
behoeve van het inpassen van het individu in de bestaande
maatschappij- en productiestructuren (disciplinering). Hierin is
direct de titel van een tekst van de Amerikaanse anarchist en
maatschappijcriticus Paul Goodman (1911-1972) te lezen, te weten
diens <i>Compulsory Mis-education</i> uit 1964 (deze tekst is
gratis te downloaden; klik <a
href="http://www.gyanpedia.in/Portals/0/Toys%20from%20Trash/Resources/books/goodman.pdf"
target="_blank" moz-do-not-send="true">HIER</a>).</p>
<p><a
href="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/goodman.jpg"
moz-do-not-send="true"><img data-attachment-id="2031"
data-permalink="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/goodman/"
data-orig-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/goodman.jpg"
data-orig-size="300,300" data-comments-opened="1"
data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":""}"
data-image-title="Goodman" data-image-description=""
data-medium-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/goodman.jpg?w=300"
data-large-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/goodman.jpg?w=300"
class="aligncenter size-full wp-image-2031" alt="Goodman"
src="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/goodman.jpg?w=600"
moz-do-not-send="true"></a></p>
<p>Goodman heeft een aantal jaren eerder zijn <i>Growing Up
Absurd: Problems of Youth in the Organized System</i> (1960)
laten verschijnen (in het Nederlands vertaald als <i>Groot
worden is gekkenwerk / Problemen van de jeugd in onze
georganiseerde maatschappij</i>, 1973). De nauwe samenhang
tussen de ideeën over onderwijs van Goodman en die van Illich
bevreemdt niet als men weet dat beiden jaren, tot aan de dood
van Goodman, met elkaar bevriend zijn geweest.</p>
<p><b><i>Contraproductiviteit</i></b></p>
<p>De thematiek die voor ons van belang is, gelet op de
maatschappelijke, door neoliberalisme bepaalde, situatie waarin
we leven, is met één woord samen te vatten: <i>contraproductiviteit</i>.
Het centreert de aandacht van Illich op omslagpunten die maken
dat een institutie zich tegen haar eigen doel gaat keren. Zo had
onderwijs tot doel de ontplooiing van het individu. Dat individu
leert leren (om zo zelfstandigheid op te bouwen). Maar door het
meer en meer aanpassen van het instituut onderwijs aan extern
geïmplementeerde vereisten, wordt het geïnstitutionaliseerde
leren <i>dresseren</i> (en blijft het individu daarmee een
afhankelijke). Anarchisten hebben dat al rond de eeuwwisseling
van 1900 onderkend. Sommigen zijn toen ‘libertair onderwijs’
gaan ontwikkelen en opzetten (voor meer hierover, klik <a
href="http://www.gyanpedia.in/Portals/0/Toys%20from%20Trash/Resources/books/goodman.pdf"
target="_blank" moz-do-not-send="true">HIER</a>).</p>
<p>Het verschijnsel van de contraproductiviteit is niet alleen bij
het instituut ‘school’ aan de orde, maar ook bij andere
instituties zoals Illich noemt het <i>transport</i>
(automobiel), <i>gezondheidszorg</i> (ziekenhuis), <i>techniek</i>
(smog). Wat er in al die institutionele sferen zich voltrekt is:
het middel keert zich tegen het doel. De automobilist komt in de
file vast te zitten. In sommige situaties maakt dit, dat lopen
sneller gaat. Het ziekenhuis maakt mensen ziek, een
verschijnselen dat Illich blootlegt in zijn <i>Medical Nemesis</i>
(1976). Het is in het Nederlands vertaald als <i>Grenzen aan de
geneeskunde: het medisch bedrijf – een bedreiging voor de
gezondheid?</i> (Bussum, 1975).</p>
<p>Wat er uiteindelijk door de instituties wordt opgeleverd, staat
niet langer ten dienste van ons, maar wij zijn er ten dienste
van de producties van die instituties en van hun professionals.
Dat grijpt zo op ons in, dat we niet meer in staat zijn onszelf
in acht te nemen, zelf over onze behoeften te beslissen en die
zelf te bevredigen.</p>
<p>In die lijn heeft Illich zich nadrukkelijk met de medische
zorg, en in het bijzonder met het ziekenhuis, beziggehouden. Een
ziekenhuis, net als andere grote voorzieningen, wordt door hem
gezien als een ‘mega-outil’. Het is een term die hij ontleent
aan de Amerikaan Lewis Mumford (1895-1990), die in de jaren 1960
over megamachines spreekt, dat wil zeggen over te grote
hiërarchische organisaties, ‘machines’, die mensen als hun
onderdelen gebruiken.</p>
<p>Het is overigens in die tijd niet vreemd om op die manier te
denken. Het is immers de Amerikaanse socioloog Erving Goffman
(1922-1982), die dit denken heeft voorbereid met wat hij ‘total
institutions’ noemt. Een ‘totale institutie’ is een omgeving
waar een groot aantal dezelfde soort mensen verblijven (zieken,
gevangenen, arbeiders) die – voor kortere of langere tijd –
afgesneden zijn van de rest van de maatschappij. Aldus leiden
zij een ingesloten leven, waarbij die omgeving, de ‘totale
institutie’, onder controle staat van een formele organisatie.
Te denken is aan een ziekenhuis, psychiatrische inrichting,
gevangenis, fabriek. Goffman richt zich, in 1957, met name op de
psychiatrische inrichting.</p>
<p><a
href="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/statelijk-geweld-2.jpg"
moz-do-not-send="true"><img data-attachment-id="2032"
data-permalink="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/statelijk-geweld-2-2/"
data-orig-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/statelijk-geweld-2.jpg"
data-orig-size="500,301" data-comments-opened="1"
data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":""}"
data-image-title="Statelijk geweld.2"
data-image-description=""
data-medium-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/statelijk-geweld-2.jpg?w=300"
data-large-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/statelijk-geweld-2.jpg?w=500"
class="aligncenter size-medium wp-image-2032" alt="Statelijk
geweld.2"
src="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/statelijk-geweld-2.jpg?w=300&h=180"
moz-do-not-send="true" width="300" height="180"></a></p>
<p><b><i>Perversiteit van de megamachine</i></b></p>
<p>Voor Illich is een ziekenhuis, door zijn ontwikkeling tot
megamachine, tot totale institutie, een plek geworden waar
mensen ziek worden gemaakt: het oorspronkelijke doel keert zich
tegen het instituut. De mens is gereduceerd tot een ziektebeeld.
Dat wil zeggen, een arts ziet geen mens (het geheel) maar
slechts één element bijvoorbeeld de blinde darm ontsteking.</p>
<p>Die arts kan overigens niet veel anders, omdat hijzelf ook
onderdeel is van de megamachine. Hij, de arts, moet zijn
‘targets’ halen. Of de patiënt gebaat zou zijn bij een andere
behandeling – of geen behandeling – is de vraag niet, want zou
de arts zich dat soort vragen inlaten, dan haalt hij zijn
‘targets’ niet. Op die wijze zijn er ‘machines’ geschapen waar
perverse prikkels vanuit gaan. In feite is dat de kern die
Illich bestookt – de perversiteit van de megamachine.</p>
<p>Dit maakt zijn aandacht voor <i>convivialiteit</i>
begrijpelijk, want dat verschijnsel verwijst naar een
samen-leven, waarin de <i>menselijke maat</i> een
doorslaggevende rol speelt. Kortom: bij Illich ligt
argumentatiemateriaal opgeslagen tegen het neoliberale denken.
Dit is ook waar Paquot zijn lezer heen heeft wil leiden.
Regelmatig legt hij daarom verbanden naar het heden, zoals
bijvoorbeeld naar de Belgische wetenschapsfilosofe Isabelle
Stengers, die zich ondermeer met ‘slow science’ bezighoudt.
Overigens werkt Paquot dit soort verbanden met de ideeën van
Illich niet verder uit, wat zich door de beknoptheid van deze <i>Introduction</i>
laat rechtvaardigen.</p>
<p>Nochtans zal opnieuw klinken, dat het allemaal wel erg
overdreven is om te zeggen dat de medische zorg mensen ziek
maakt. Maar wat als er blijkt, dat een aanmerkelijk deel van de
Franse bevolking onder de <i>benzodiazepines</i> zit? Het
betreft een groep kalmerende, angstverminderende middelen van
chemisch samenstelling. In een artikel van bijna drie pagina’s
in het Franse dagblad <i>Le Monde</i> van 12 januari 2013, met
als titel ‘De valkuilen van een opium van het volk’, zegt de
farmaco-epidemioloog Bernard Bégaud: ‘De helft van de personen
die in Frankrijk onder de benzodiazepines zit, wordt daarmee
behandeld zonder indicatie of zonder voorschrift’. Onderzoek
wijst evenwel uit, dat langdurig gebruik van benzodiazepines het
risico van dementie doet toenemen…</p>
<p><b><i>Marktplaats</i></b></p>
<p>Is er een positiever voorbeeld te bedenken om een verband te
leggen tussen Illich en een bepaalde hedendaagse ontwikkeling?
Ik waag het erop. In <i>Le Monde</i> van 5 januari 2013 werd
een aantal wetenschappers over het verschijnsel <i>Le Bon Coin</i>
aan het woord gelaten. <i>Le Bon Coin</i> betreft een internet
ontmoetingsplaats voor koop, verkoop en ruil van nieuwe en
tweede hands spullen, zoals die in Nederland bekend is onder de
naam <i>Marktplaats.nl</i>. Net als in Nederland heeft dit
verschijnsel ook in Frankrijk een grote vlucht genomen. Welke
mogelijke invloed gaat er van zo’n ontmoetingsplaats uit, werd
aan de verschillende wetenschappers gevraagd.</p>
<p>De manier van kijken die de econome Michèle Debonneuil
vertolkt, lijkt me er een die wellicht op aandacht van Illich
zou kunnen rekenen. Immers hij keert zich, wat het economisch
denken aangaat, tegen ‘ontwikkeling’ (<i>ontwikkeling</i>slanden
die achter zouden lopen, wat een onzin is), dat wil zeggen hij
verzet zich tegen het groei-denken. En wat merkt de Franse
econome in dit verband op? Wel, dat de gebruikers van <i>Le Bon
Coin</i> op een weg kunnen zitten die wegleidt van het
groei-denken, omdat de uitwerking van het idee van <i>Le Bon
Coin</i> zich niet meer richt op het hebben van goederen in <i>eigendom</i>,
maar in <i>gebruik</i>. En wat niet meer in gebruik is, wordt
weer in roulatie gebracht. Dat vraagt van goederen een
behoorlijke duurzaamheid.</p>
<p>Debonneuil verbindt hier aan dat bedrijven lessen uit dit
verschijnsel kunnen trekken. Zij moeten evolueren naar andere
productiewijzen om aan andere behoeften van consumenten te
voldoen – bijvoorbeeld, zo vul ik aan, apparaten op zo’n manier
maken, dat ze te repareren zijn. Dit speelt dan in op een
beweging tegen <i>geprogrammeerde veroudering</i> (voor meer
daarover, klik <a
href="https://libertaireorde.wordpress.com/2012/12/24/wegwerpindustrie-goed-voor-de-kassa/"
target="_blank" moz-do-not-send="true">HIER</a>). In dit
verband besluit Debonneuil haar betoog met erop te wijzen dat er
een uitdaging ligt: het gaat erom de economie van ‘meer willen <i>hebben</i>’
te buigen naar een economie van ‘beter zijn’.</p>
<p><a
href="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/as-ill.jpg"
moz-do-not-send="true"><img data-attachment-id="2033"
data-permalink="https://libertaireorde.wordpress.com/2013/01/20/ivan-illich-de-contraproductiviteit-van-de-megamachines/as-ill/"
data-orig-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/as-ill.jpg"
data-orig-size="300,422" data-comments-opened="1"
data-image-meta="{"aperture":"0","credit":"","camera":"","caption":"","created_timestamp":"0","copyright":"","focal_length":"0","iso":"0","shutter_speed":"0","title":""}"
data-image-title="As.Ill" data-image-description=""
data-medium-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/as-ill.jpg?w=213"
data-large-file="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/as-ill.jpg?w=300"
class="aligncenter size-medium wp-image-2033" alt="As.Ill"
src="https://libertaireorde.files.wordpress.com/2013/01/as-ill.jpg?w=213&h=300"
moz-do-not-send="true" width="213" height="300"></a></p>
<p>Uiteraard is dit niet een voldoende en enige weg. De aanval
tegen de neoliberaal geïnfecteerde maatschappij zal vanuit een
veelfrontenstrategie moet worden opgezet. Illich draagt daar
argumentatiemateriaal voor aan. Daarom is het goed dat diens
gedachten weer onder de aandacht van het publiek worden
gebracht.</p>
<p>Thom Holterman</p>
<p>PAQUOT, Thierry, <i>Introduction à Ivan Illich</i>, Éditions
La Découverte, Paris, 2012, 123 blz., prijs 10 euro.</p>
<p align="center"><b>Aantekening</b></p>
<p>Een kleine tien jaar terug heeft <i>de AS</i> (nummer 146,
zomer 2004) een themanummer gewijd aan Ivan Illich. Daarin vindt
men ondermeer van Hans Ramaer een bespreking van de conviviale
wereld van Illich; Roger Jacobs schrijft over de ontscholing van
de maatschappij; waarna Marius de Geus de ecologische visie van
Illich behandelt. Jaap van der Laan houdt zich vervolgens bezig
met de grenzen aan de geneeskunde. Judith Metz is kritisch over
de gender opvatting van Illich. Daarna volgen nog (a) een
vertaalde tekst van Illich, (b) een artikel waarin zijn
gedachtegoed nog eens wordt bekeken en (c) een interview met
hem.</p>
<p>Voor dit nummer kan men terecht op de site van <i>de As</i>
(klik <a href="http://www.tijdschrift-de-as.nl/"
target="_blank" moz-do-not-send="true">HIER</a>).</p>
<div class="moz-cite-prefix">On 18-08-2020 15:13, R.O. wrote:<br>
</div>
<blockquote type="cite"
cite="mid:93c5f9e7-dcad-651c-088b-9440755238fd@ziggo.nl">
<meta http-equiv="Content-Type" content="text/html;
charset=UTF-8">
<p><img src="https://media.s-bol.com/mmAxOnmNkMG/703x1200.jpg"
alt="https://media.s-bol.com/mmAxOnmNkMG/703x1200.jpg"
class="shrinkToFit" moz-do-not-send="true" width="540"
height="922"></p>
<p><br>
</p>
<p>Het boek van lllich is een maatschappij-kritische aanval op
de overheersing van de technocratie en de bureaucratie in de
geïndustrialiseerde maatschappij. De 'ontscholing' richt hij
in de eerste plaats op een zo vanzelfsprekende institutie als
het onderwijs.<br>
De ideeën van lllich zijn vaak verrassend doordat hij vaak
algemeen aanvaarde èn als progressief geachte opvattingen op
originele wijze ter discussie stelt: de twijfel aan het nut
van de leerplicht; de discriminatie door een elitair diploma
systeem; het feit dat onderwijs de armoede niet kan opheffen,
doch integendeel de mens meer afhankelijk wordt.<br>
lllich heeft een boek geschreven dat de lezer zal fascineren
door de scherpe formuleringen, door de directe aanval op
dierbare zekerheden ... Hoewel zijn boek ontstaan is uit zijn
arbeid in New York en Cuernavaca sluit zijn kritiek ook aan op
de situatie in ons land. Wij denken hierbij in het bijzonder
aan de discriminatie van de arbeidersjeugd in ons
schoolsysteem, aan het probleem van de macht van de leraar en
de onmacht van ouders en leerlingen.<br>
De kritiek op de school komt bij lllich voort uit een mens- en
maatschappijbeschouwing, waarin een sterk accent gelegd wordt
op de ontplooiing van het individu. Toch moet de vraag gesteld
worden of lllich in zijn mens- en maatschappijopvatting niet
al te zeer gebonden is aan het verleden. In zeer korte tijd is
zijn boek één van de meest besproken publicaties over
onderwijsproblemen geworden. En terecht, want dit verscherpte
kritische beeld van een verschoolste school dwingt tot een
herbezinning op de taak van de school in onze samenleving.<br>
prof. dr. L. van Gelder <br>
</p>
<p><br>
</p>
<div class="moz-cite-prefix">On 18-08-2020 14:59, R.O. wrote:<br>
</div>
<blockquote type="cite"
cite="mid:666cf053-04b6-48c9-a062-dde150cdd093@ziggo.nl">
<meta http-equiv="content-type" content="text/html;
charset=UTF-8">
<p><strong>Ivan Illich</strong>: <em>Deschooling Society.</em>
This is one of the most important books that at once offers
a critique of culture and social institutions and offers
feasible ways for de-institutionalising society and most
import deschooling it. Already in 1971, the book already
made reference to popularising knowledge and information
through libraries and technologies of the text, such as web
nets. Ivan Illich was a brilliant philosopher and any of his
books are, in fact, a must to read. If you haven’t yet, I’d
recommend you start with this book.</p>
<p style="http://layla.miltsov.org/wp-admin/text-align:
center"><img
src="https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRgcdqnsDutG221sdFCrQiyMKh30FQJKhhRVoIzWyQQ_SZJJzyX"
alt="https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcRgcdqnsDutG221sdFCrQiyMKh30FQJKhhRVoIzWyQQ_SZJJzyX"
moz-do-not-send="true"></p>
<address style="http://layla.miltsov.org/wp-admin/text-align:
center"><a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ivan_Illich"
moz-do-not-send="true">https://en.wikipedia.org/wiki/Ivan_Illich</a><br>
</address>
<address style="http://layla.miltsov.org/wp-admin/text-align:
center"><a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://en.wikipedia.org/wiki/Deschooling_Society"
moz-do-not-send="true">https://en.wikipedia.org/wiki/Deschooling_Society</a><br>
<a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://www.onderwijsfilosofie.nl/deschooling-society/"
moz-do-not-send="true">https://www.onderwijsfilosofie.nl/deschooling-society/</a><br>
<a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://monoskop.org/images/1/17/Illich_Ivan_Deschooling_Society.pdf"
moz-do-not-send="true">https://monoskop.org/images/1/17/Illich_Ivan_Deschooling_Society.pdf</a><br>
<br>
</address>
<br>
<br>
<fieldset class="mimeAttachmentHeader"></fieldset>
<pre class="moz-quote-pre" wrap="">_______________________________________________
D66 mailing list
<a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:D66@tuxtown.net" moz-do-not-send="true">D66@tuxtown.net</a>
<a class="moz-txt-link-freetext" href="http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66" moz-do-not-send="true">http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66</a>
</pre>
</blockquote>
<br>
<fieldset class="mimeAttachmentHeader"></fieldset>
<pre class="moz-quote-pre" wrap="">_______________________________________________
D66 mailing list
<a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:D66@tuxtown.net" moz-do-not-send="true">D66@tuxtown.net</a>
<a class="moz-txt-link-freetext" href="http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66" moz-do-not-send="true">http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66</a>
</pre>
</blockquote>
<br>
<fieldset class="mimeAttachmentHeader"></fieldset>
<pre class="moz-quote-pre" wrap="">_______________________________________________
D66 mailing list
<a class="moz-txt-link-abbreviated" href="mailto:D66@tuxtown.net">D66@tuxtown.net</a>
<a class="moz-txt-link-freetext" href="http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66">http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66</a>
</pre>
</blockquote>
</body>
</html>