<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<ul class="art-meta">
<li>Article rank <span class="art-rank-0"></span></li>
<li>13 Oct 2020</li>
<li>De Standaard</li>
<li>Ignaas Devisch</li>
</ul>
<h1>Weglopen van het heden lukt niet meer </h1>
<div class="clear">
<div class="art-layout-a-2x" id="testArtCol_a">
<p class="art-annotation">De pandemie is het grootste
existentiële experiment uit de geschiedenis</p>
<p>
Een groot deel van ons ongemak met de pandemie is dat de
alweer strengere maatregelen het vertier sterk inperken.
Normaal slagen we erin van de diepe emoties of grote vragen
weg te lopen door te vermeien in wat Blaise Pascal omschrijft
als divertissement – afleiding zeg maar. Aanhoudend plannen
maken over hoe ons leven er ooit zal uitzien, is dan een van
de vele strategieën om het heden te ontlopen. Daarom had
Pascal een diep wantrouwen tegenover die neiging tot
escapisme. Wanneer onze toestand werkelijk gelukkig was,
schrijft hij, zouden we geen verstrooiing nodig hebben om er
niet aan te denken. </p>
<span class="art-object art-mainimage" id="artObjectWrap"
style="height: 49.6em;"><a><img
src="https://i.prcdn.co/img?regionguid=f8e2408e-873b-46f2-92a5-697b28ed1a05&scale=111&file=32142020101300000000001001®ionKey=j6Y9Gfbfv1Z2Aj802ccXbw%3d%3d"
id="artObject" width="259" height="248"></a></span><span
class="art-imagetext"><br>
</span></div>
<div class="art-layout-a-2x"><span class="art-imagetext"><br>
</span></div>
<div class="art-layout-a-2x"><span class="art-imagetext">Ignaas
Devisch is hoogleraar medische filosofie en ethiek aan de
UGent. Zijn column verschijnt tweewekelijks op dinsdag.</span>
<p>
We wachten vandaag misschien niet langer op de Messias, maar
de gedachte dat iets of iemand ons zal verlossen, blijft sterk
aanwezig in onze culturele verbeelding. Wat in het Nieuwe
Testament als parousie is aangeduid – de komst van de Heer –
toont zich vandaag in allerlei gedaantes: de hoop op een
volledige ontrafeling van ons DNA en de mogelijkheid om dat
aan te passen aan onze voorkeur, het verlangen naar een
technologisch bestaan dat de zwaarte van het leven zou
wegnemen, of de gedachte dat we in een smetvrije toekomst het
menselijke lijden volledig uit de wereld zullen helpen.
Natuurlijk is het verlangen naar een beter bestaan de motor
van vooruitgang en bracht dat ons veel goeds. Tegelijk is de
exclusieve focus op de vaart der vooruitgang een manier om
niet met onszelf bezig te moeten zijn. </p>
</div>
<div class="art-layout-b-2x" id="testArtCol_b">
<p>
Die eschatologische aandrift is sinds een halfjaar abrupt een
halt toegeroepen. De mentale vluchtroutes zijn grotendeels
afgesloten en de grote thema’s dienen zich in alle brutaliteit
aan: de angst voor de dood, de zin van ons leven, de betekenis
van werk in ons leven, het besef dat de grote liefde is
uitgelopen op vervreemding en stilte. Er valt wel wat te
overdenken, zodra de kelder en de zolder zijn opgeruimd. </p>
<p> We zijn dus noodgedwongen in het heden aanbeland, maar de
verzuchting naar een nieuwe uitweg is voelbaar aanwezig.
Bijvoorbeeld door nostalgisch terug te blikken op een
zorgeloos precoronaverleden: wat was het fijn zonder covid-19.
Zoals Schopenhauer ooit aanstipte: wij doorleven onze mooie
dagen zonder ze op te merken en pas wanneer de slechte dagen
zich aandienen, verlangen we terug naar die andere.
Begrijpelijk, maar volstaat het om deze periode door te komen?
</p>
<p> Het komt me voor dat we iets geheel anders nodig hebben. Tot
voor de pandemie gingen we er doorgaans van uit dat het
complexe rad van de geglobaliseerde wereld zou blijven
draaien. Nu het raderwerk even stokt, slaat de angst ons om
het hart en luidt de vraag of het ooit nog goed komt. Daarmee
besteden we opnieuw het heden uit aan de verre toekomst,
terwijl de uitdaging zich vandaag voordoet: slagen we erin ons
staande te houden? Dat is tot nader order een hachelijke zaak,
zeker voor mensen met een klein kot, die niet over het geld
beschikken om er even uit te ontsnappen. ‘In het nu leven’
klinkt eerder als een duur betaald devies van een kudde
zelfverklaarde coaches dan als een vorm van steun die velen
hard nodig hebben. Het hic et nunc doorstaan is een zware
opgave geworden en niets is evident tijdens deze beproeving. </p>
<span class="art-object" id="artObjectWrap2"><span
class="art-moreimages clear" id="artObject2"><a><img
src="https://i.prcdn.co/img?regionguid=3087ffcd-09e4-4d39-a636-d066762b27b3&scale=148&file=32142020101300000000001001®ionKey=aBXVq2Y%2fsokMlnMEs82n%2bw%3d%3d"></a></span></span>
<p> De pandemie is in velerlei opzichten het grootste
existentiële experiment uit de geschiedenis van de mensheid.
Al een halfjaar lang vragen miljarden mensen zich tegelijk af
hoe het verder moet met hun leven. Dat is vermoedelijk nooit
eerder gebeurd en langzamerhand dringt het tot ons door dat we
midden in een Griekse tragedie zijn beland. Telkens wanneer we
denken van het probleem te kunnen weglopen, slaat het lot
ongenadig toe. Voor laatmodernen die uitgaan van een volledige
greep op het bestaan, is het schokkend om met die mislukking
te moeten leven. We hebben blijkbaar niet alle grillen van het
leven onder controle, ondanks of dankzij de vaart der
vooruitgang. Misschien kunnen we leren van de oude Grieken,
die op een lucide wijze doordrongen waren van lotsbestemmingen
en van de menselijke feilbaarheid om in precaire situaties de
verkeerde keuzes te maken. Natuurlijk moeten we niet deemoedig
het hoofd buigen voor het onheil dat ons overkomt. En neen,
dat hoeft niet te leiden tot diepdonkere conclusies alsof de
mens zelf het virus zou zijn. Blindelings tegen het lot
strijden of ervoor vluchten, maakt de situatie erger dan ze al
is. De vraag luidt of er morgen een nieuwe Sophocles opstaat
die ons aan dat inzicht herinnert. Of wachten we tot het te
laat is om daarna in razernij onszelf de ogen uit te steken? </p>
</div>
</div>
<a title="Correcties & aanvullingen" class="button-big
button-big-back"><span></span></a>
</body>
</html>