<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<ul class="art-meta">
<li>Article rank <span class="art-rank-4"></span></li>
<li>2 Oct 2020</li>
<li>NRC Handelsblad</li>
<li>Door onze redacteur Paul Luttikhuis</li>
</ul>
<h1>Het klimaat redden kan nog net<a class="button b-translate
b-exp"><span></span></a><span class="slider"><span></span></span></h1>
<div class="clear">
<div class="art-layout-a-2x" id="testArtCol_a">
<h2>De bezorgdheid die spreekt uit de vele klimaatrapporten
groeit. Net als de kans dat de gestelde doelen niet worden
gehaald.</h2>
<p class="art-annotation">We kunnen de risico’s nog binnen de
perken houden<br>
Leo Meyer, klimaatwetenschapper</p>
<p> <a class="from">From page 1</a>
De afgelopen weken waren er weer twee. Rapporten die ons
waarschuwen dat de tijd op raakt om gevaarlijke
klimaatverandering te voorkomen. </p>
<p>
We hebben nog een jaar of tien, stond in het eerste van de
twee, en dan zijn we door ons koolstofbudget heen. Als we nog
langer doorgaan met het uitstoten van broeikasgassen zal de
aardse opwarming onherroepelijk over de anderhalve graad heen
schieten, schreven de auteurs. Dan komen we in een wereld
terecht waarin delen van de aarde ernstig ontwricht raken. Zo
ernstig, dat het op die plekken voor mensen en voor veel
dieren en planten niet langer goed toeven is. </p>
<p>
Over die planten ging het tweede rapport. Daarin stond dat de
biosfeer, die dunne schil van aarde en lucht waarin leven
mogelijk is, nooit eerder zo bedreigd werd als nu. In de
opsomming van de bekende gevaren waren ontbossing en
klimaatverandering de belangrijkste. </p>
<p>
Dat de rapporten niet direct over het klimaat gingen, maar
over de oneerlijke verdeling van de uitstoot van al die
broeikasgassen en over wat we planten en schimmels aandoen met
ons gedrag, maakt niet uit. De strekking is hetzelfde: we
kunnen nog iets doen, maar dan moeten we wel nú aan de slag,
en flink ook – veel flinker dan we tot nu toe bereid zijn te
doen. </p>
<p>
Als een kralenketting rijgen de rapporten zich aaneen. Een
jaar of twintig geleden, roerde vooral het IPCC zich, het
wetenschappelijke klimaatpanel van de Verenigde Naties. Het
werd in 1988 opgericht vanwege het sterke vermoeden dat
bepaalde menselijke activiteiten het klimaat wereldwijd
zodanig ontwrichtten dat huidige en toekomstige generaties
erdoor bedreigd werden. Zo is het geformuleerd in resolutie
43/53 van de Verenigde Naties. </p>
<p>
Ongeveer eens in de vijf à zes jaar liet het IPCC van zich
horen, voor het eerst in 1990. Ja, schreven de wetenschappers
toen, er is sprake van een versterkt broeikaseffect dat deels
wordt veroorzaakt door het gebruik van fossiele brandstoffen
als steenkool, olie en gas. Dat zorgt voor een opwarming die
alleen gestopt kan worden als we minder broeikasgassen gaan
gebruiken. </p>
<p>
Onzekerheden </p>
<p>
De conclusies waren omgeven met onzekerheden, waarvan er in
volgende assessments steeds meer sneuvelden. Van het vijfde
rapport (het zesde verschijnt in delen vanaf april volgend
jaar) werd de samenvatting voor beleidsmakers in 2014 door de
lidstaten van de VN goedgekeurd. De Nederlandse
klimaatwetenschapper Leo Meyer was projectleider. </p>
<p>
In een interview in NRC vatte </p>
<p>
Meyer de inhoud als volgt samen: „De invloed van de mens op
klimaatverandering staat glashelder vast. De gevolgen worden
wereldwijd scherper zichtbaar. De prognoses daarover zijn
toenemend ernstig. En nog steeds is er een mogelijkheid om de
risico’s binnen de perken te houden. Maar naarmate we daar
langer mee wachten wordt dat wel snel duurder.” </p>
</div>
<div class="art-layout-b-2x" id="testArtCol_b">
<p> Het IPCC is al lang niet meer de enige organisatie die dit
soort alarmerende rapporten uitbrengt. In mei 2019 kwam
bijvoorbeeld het IPBES, het jongere zusje van het IPCC maar
dan voor het onderwerp biodiversiteit, met een groot rapport.
De kop boven het artikel in NRC hierover luidde: ‘Natuur gaat
wereldwijd ongekend snel achteruit’. </p>
<p> Daarnaast publiceert het UNEP, het VN-milieuprogramma,
jaarlijks een ‘Emissions Gap Report’. Daarin wordt telkens
vastgesteld dat de kloof tussen de broeikasgassen die we
uitstoten en de maximale hoeveelheid die we zouden mogen
uitstoten niet daalt ‘ondanks waarschuwingen van
wetenschappers en toezeggingen van politici’. Ieder jaar
evalueert de Wereld Meteorologische Organisatie ‘The State of
the Global Climate’: ‘klimaatverandering is nu al op allerlei
manieren zeer zichtbaar’, was de conclusie vorig jaar. En de
Wereldgezondheidsorganisatie voorspelt, als we zo doorgaan,
vanaf 2030 jaarlijks 250.000 extra sterfgevallen door de
gevolgen van klimaatverandering. </p>
<p> Naast deze VN-organisaties schrijven ook Oxfam, de Royal
Botanic Gardens en andere milieuclubs rapporten. En verder
roeren ook het Internationaal Energieagentschap, de club van
geïndustrialiseerde landen (OESO) en het World Economic Forum
zich steeds luider. Het jaarlijkse Global Risks Report werd
begin dit jaar voor het eerst gedomineerd door klimaaten
milieubedreigingen. </p>
<p> Een rapport van het Europese milieuagentschap concludeerde
in juni: ‘Het milieu in Europa bevindt zich op een kantelpunt.
We hebben de komende tien jaar nog een kleine kans [a narrow
window of opportunity] om maatregelen voldoende op te schalen
om de natuur te beschermen, de gevolgen van klimaatverandering
te beperken en ons verbruik van natuurlijke hulpbronnen
radicaal te verminderen.’ </p>
<p> En daarna? Valt dan de deur, die nu kennelijk nog op een
kier staat, (bijna) dicht? </p>
<p> Het IPCC heeft, ondanks beschuldigingen van het tegendeel,
altijd zorgvuldig gewaakt voor een te alarmistische toon. Zijn
werkwijze leidt volgens veel wetenschappers zelfs tot een
onderschatting van de ernst van de situatie. </p>
<p> Een uitzondering vormt misschien het ‘speciale rapport’ dat
het IPCC in 2018 publiceerde over de vraag of het nog haalbaar
is om de opwarming tot anderhalve graad te beperken. Daarin
staat dat die deur over een paar jaar dicht gaat. Er worden
scenario’s geschetst – met beleid dat er niet om liegt – die
dat nog kunnen voorkomen. </p>
<p> Veranderingen gaan te snel </p>
<p> Het is niet zo dat deze rapporten meteen in diepe
bureaulades verdwijnen. Ze dienen wel degelijk als
uitgangspunt voor beleid wereldwijd, om klimaatverandering en
verlies van biodiversiteit tegen te gaan. Maar de opwarming en
het verlies van natuur gaan vaak veel sneller dan in de
rapporten wordt beschreven. </p>
<p> Al voor het rapport over de anderhalve graden was
verschenen, vroegen veel wetenschappers zich af of die grens
niet allang overschreden was. Een van de hoofdauteurs, de
Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck, had nog
een sprankje hoop. In een interview in NRC vlak voor de
verschijning van het rapport antwoordde ze op de vraag of ze
het ook echt gelooft: „Ik weiger te geloven dat het niet meer
mogelijk is. Het móet kunnen.”</p>
</div>
</div>
<br>
</body>
</html>