<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=UTF-8">
</head>
<body>
<address><a class="moz-txt-link-freetext"
href="https://verbodengeschriften.nl/html/interview-met-john-zerzan.html">https://verbodengeschriften.nl/html/interview-met-john-zerzan.html</a><br>
</address>
<h1>Interview met John Zerzan<br>
</h1>
<br>
<p>Inleiding</p>
<p class="Normaal"> Je kunt de geschriften van Zerzan het beste
lezen als reportages uit de hel, als vlijmscherpe en radicale
analyses van de heilloze wereld waarin wij leven en sterven.
Waarin wij voor onszelf en voor onze kinderen het leven tot niet
meer dan een overleven in een labyrint hebben gemaakt. [...]<br>
</p>
<p class="Normaal"> <span style="color: rgb(255, 0, 0);">Met
commentaar in rood</span><br>
<br>
</p>
<p class="Normaal"> John Zerzan is misschien wel de meest extreme
schrijver op deze planeet. Het is wat ironisch dat de publicatie
van de Unabomber's <strong>Industrial Society and its
Consequences</strong> de inzichten van Zerzan onder de nationale
aandacht hebben gebracht - ironisch, omdat zijn geschriften veel
extremer zijn dan die van de bomber, waarvan men geloofde dat die
door hem beïnvloed was. Voor Zerzan is de zondeval van de mensheid
niet begonnen met de industrialisatie en zelfs niet met de
landbouw, maar met de omhelzing van de symbolische cultuur, dat
wil zeggen de taal, de kunst en het getal. Cultuur is, in plaats
van onze grote emancipator, een bemiddelaar die ons weghoudt van
een zinnelijke omarming van de werkelijkheid, van ons vermogen
onszelf in het nu te verwerkelijken. Taal is persoonsgebonden
communicatie geworden, de kunst is een vervanger voor een oneindig
rijkere werkelijkheid, het getal is de toepassing van een
illusoire gelijkheid die het boeiende aan onze wereld onttrekt.</p>
<p class="Normaal"> Zijn essay-verzamelingen, <strong>Elements of
Refusal</strong> en <strong>Future Primitive</strong>, brengen
een primitivistische criticus, die hij de laatste twee decennia in
het anarchistische milieu geweest is, in kaart. Zijn recente
bekendheid, die begonnen is met een artikel in de New York Times
en geprolongeerd is door radio- en televisie-interviews,
concentreert zich grotendeels op zijn status van een van de
weinige technologie-critici, die vanaf het begin de Unabomber niet
veroordeeld heeft. Maar zijn perspectief reikt dieper dan dat. Met
de komst van een op biotechnologie en genetische manipulatie
gebaseerde wereld, lijkt het alsof Zerzan in de traditie van de
Taoïstische wijzen staat, van Diogenes en van Rousseau als de
laatste van de grote vertegenwoordigers van de ontketende wilde -
of misschien is hij de eerste in een nieuwe traditie waarvan de
invloed nog moet blijken.</p>
<p class="Normaal"> Interviewer: Milieubewustzijn is voor mij altijd
een nogal deprimerend onderwerp geweest. Daarentegen lijkt het
alsof het primitivisme het streven heeft benadrukt om de
spanningen tussen de mensen en de natuurlijke wereld te verzoenen.
In plaats van overhoop te liggen met de natuur, zoeken we de
verwerkelijking van onze verlangens op een manier die onze wereld
van televisie en winkelpromenades nooit kan vervullen. Welke
vergelijkingen zou jij kunnen maken tussen het traditionele
milieubewustzijn en het primitivisme?<br>
Zerzan: Ik hou wel van het onderscheid dat je hier maakt, want dat
lijkt mij heel vruchtbaar. Voor mij levert het primitivisme een
basis voor milieubewustzijn. Het verwijst, als een toetssteen of
inspiratie, naar een aantal miljoenen jaren waarin de mensen in
harmonie met hun omgeving leefden en niet als een wezensvreemde
macht boven de natuur.<br>
Milieubewustzijn blijft zo vaak steken in de
hervormingsgezinde visie van het alleen maar zien van zovele
vraagstukken. Een begrip van de lange geschiedenis van de
problemen helpt wel bij het ontwaren van de oorsprong van de
aantasting van de natuur en al die facetten die zo met elkaar
samenhangen</p>
<p class="Normaal"> I: Je hebt dan wel kritiek geleverd op
grondslagen van de beschaving als kunst, taal en getal, maar je
hebt tot nu toe nagelaten kritiek te leveren op het gebruik van
gereedschappen. Dat is van belang omdat de meesten het gebruik van
gereedschappen zien als een directe voorloper van onze
technologische maatschappij. Vanaf welk punt zou jij
gereedschapsgebruik willen zien culmineren in vervreemd handelen?<br>
Z: Er wordt vaak beweerd dat er een geleidelijke overgang is van
het gebruik van eenvoudige gereedschappen naar de hedendaagse
hightech-wereld en dat er geen kwalitatief onderscheid ergens
langs die lijn van ontwikkeling kan worden gemaakt, geen plek om
"een lijn te trekken" die het positieve van het negatieve scheidt.
<span style="color: rgb(255, 0, 0);">Dat is dus juist, want als je
eenmaal begint is het einde zoek. Er is geen enkel gereedschap
nodig om te leven.</span><br>
Maar mijn werkhypothese is dat de verdeling van arbeid de
lijn trekt, met geweldige gevolgen die zich op een versnellende of
cumulatieve manier ontvouwen. Specialisatie verdeelt en verengt
het individu, introduceert een hiërarchie, schept afhankelijkheid
en werkt tegen de autonomie in. Bovendien zwengelt het de
industrialisatie aan en leidt vandaar direct naar de eco-crisis.<br>
Gereedschappen of rollen die verdeling van werk inhouden
geven aanleiding tot verdeelde mensen en een verdeelde
samenleving. <span style="color: rgb(255, 0, 0);">Alle
gereedschappen zorgen voor werk en alleen verdeelde mensen
werken. Werken is voor de dwazen en wie werkt kan niet leven.
Het is of/of.</span> </p>
<p class="Normaal"> I: Welke voorbeelden biedt het verleden ons van
mensen, die een bepaald niveau van technologie afgezworen hebben
ten gunste van een meer holistische en natuurlijke manier van
leven?<br>
Z: Een Noord Amerikaans voorbeeld van mensen die een
vertechnologiseerd of beschaafd bestaan hebben afgezworen is dat
van de kolonistengroep "gone to Croatan" [Dit verwijst naar de
kolonisten die de eerste Engelse kolonie in Roanoke bewoonden en
die hun kolonie verlieten om te gaan leven met een plaatselijke
Indiaanse stam. Zij lieten de inscriptie "gone to Croatan",
achter, die verwees naar die stam - J.F.] Kennelijk hebben nogal
wat Europeanen in de 17e en 18e eeuw beschaafde buitenposten
verlaten en zich gevoegd bij verschillende inheemse Indiaanse
gemeenschappen. <span style="color: rgb(255, 0, 0);">De hele
mensengeschiedenis door zijn er groepen en individuen geweest
die zich uit de maatschappij hebben teruggetrokken en geprobeerd
hebben om terug te keren naar de natuur en de eenvoud.
Voorbeelden van utopisten te over: de Diggers rond 1650 in
Engeland, Robert Owens New Harmony in Indiana, met wel duizend
zustervestigingen en in Nederland Walden en de
christen-anarchisten, die uiteindelijk allemaal het loodje
gelegd hebben door onderlinge verdeeldheid en toedoen van de
gevestigde orde.</span> </p>
<p class="Normaal"> I Het lijkt alsof je in je publicaties uitgaat
van een Gouden Eeuw voor de mensen gedurende een groot deel van de
of het gehele Paleolithicum. En toch heb ik het gevoel dat jouw
ideeën niet stroken met het idee van een voorbij Eden in de meest
extreme en letterlijke zin. Wellicht is het leven ooit veel
directer en voldaan geweest, maar er moeten ergens toch wat zwakke
plekken geweest zijn die ons tot de huidige toestand gebracht
hebben. Ik ben benieuwd in hoeverre je je verbonden voelt met het
idee van een voorbij utopia (wat duidelijk onmogelijk is dat
helemaal te bewijzen), in tegenstelling tot het aanwenden van
bruikbare concepten uit het verleden op basis van een hedendaagse
waarde.<br>
Z: Ik denk dat je gelijk hebt met het erop wijzen dat we moeten
vermijden de prehistorie te idealiseren en het niet als een
toestand van volmaaktheid moeten aanvoeren. Aan de andere kant
lijkt het jagers-verzamelaars-leven over het algemeen gekenmerkt
te zijn geweest door de meest langdurige en meest succesvolle
aanpassing aan de natuur ooit door de mens bereikt, een hoge mate
van gelijkheid van geslacht, een afwezigheid van georganiseerd
geweld, een belangrijke hoeveelheid vrije tijd, een egalitaire
ethiek van delen en een <strong>ziektevrije</strong> robuustheid.
Het lijkt mij dus leerzaam en inspirerend, zelfs al was het
onvolmaakt en ons misschien nooit helemaal duidelijk. <span
style="color: rgb(255, 0, 0);">De prehistorie eindigt op het
moment dat de mens historie gaat schrijven, uit het nu in de
tijd stapt, zijn heden door zijn verleden en
toekomstverwachtingen laat bepalen, zich buiten zijn en de
natuur plaatst en zich dan tegenover zichzelf, de ander en de
natuur bevindt. Dan pas gaat hij jagen en verzamelen, dan pas
wordt de natuur bedreigend, dan pas gaat hij zich zorgen maken
om de dag van morgen en dan pas creëert hij een God. En dat
gebeurt nog steeds in elk mensenleven als hij de onbevangenheid
van het kleine kind moet opgeven. Dan pas wordt hij ziek,
verdeeld en bang. Elk mens heeft zijn eigen prehistorie, zijn
eigen kinderparadijs, waar hij door de volwassenen uit verdreven
wordt.</span></p>
<p class="Normaal"> I: Een van de meest gestelde vragen aangaande
het primitivisme is of de aanhangers ervan een letterlijke
terugkeer naar primitieve manieren van leven zoeken of dat zij
gewoon het verleden ontginnen voor bruikbare concepten.<br>
Z: [Detroit anarchist paper] Fifth Estate heeft in zijn
gedeeltelijke kritiek op de maatschappij, lang volgehouden dat een
terugkeer naar een non-beschaving niet iets is wat zij als
mogelijk noch wenselijk vinden. Ik ben er niet van overtuigd dat
een werkelijke "terugkeer" uitgesloten moet worden. Als het dan
geen letterlijke terugkeer is, wat dan? Dat zie ik als een open
vraag. <span style="color: rgb(255, 0, 0);">Alle wijzen hebben de
terugkeer naar de non-beschaving, dus het natuurlijke leven
gepropageerd, omdat zij zelf ervaren hadden hoe gelukzalig dat
is.</span> </p>
<p class="Normaal"> I: Laten we dan voor dit moment aannemen dat een
letterlijke terugkeer naar een primitieve toestand wenselijk is.
Jouw publicaties gaan zover dat ze de kunst, getal en zelfs de
taal ter discussie stellen. Hoe zou je je een wereld zonder taal
voorstellen?<br>
Z: Aan een wereld zonder taal denken vereist een enorme
speculatieve sprong. Vanaf waar we nu verkeren is het uiterst
moeilijk je een leefwereld gebaseerd op een niet-symbolische
communicatie voor te stellen of te begrijpen, hoewel iets daarvan
nu ook al bestaat. Freud veronderstelde dat voorafgaande aan de
taal een soort telepathie een rol speelde <span style="color:
rgb(255, 0, 0);">(dat is, zoals het merendeel van wat Freud
beweerd heeft, meer over Freud zegt dan over de mens)</span>;
geliefden hebben geen woorden nodig, is het gezegde. Dit zijn
aanduidingen in de richting van een directe communicatie. Ik weet
zeker dat je zelf nog andere kunt bedenken. <span style="color:
rgb(255, 0, 0);">80% Van de menselijke communicatie is
non-verbaal. Kleine kinderen hebben helemaal geen taal nodig om
te communiceren. Volwassenen hebben taal alleen maar nodig om
macht over elkaar uit te oefenen en om zich in deze maatschappij
te kunnen handhaven.</span></p>
<p class="Normaal"> I: Verschillende critici hebben de beschuldiging
geuit, dat jouw afwijzing van een symbolische cultuur de
potentiele radicaal zonder basis om de gevestigde orde te
bestrijden laat zitten.<br>
Z: Mijn voorlopig standpunt is dat alleen een verwerping van de
symbolische cultuur een voldoende grote uitdaging biedt voor
datgene wat uit die cultuur voortvloeit. Ik kan me vergissen, maar
tot nu toe heb ik geen overtuigende argumenten gezien om dat
standpunt op te geven. En zelfs als blijkt dat het niet klopt, dan
nog zou het debat op een onbedoelde manier vruchtbaar kunnen
zijn. :</p>
<p class="Normaal"> I: Wat is je antwoord aan de mensen die beweren
dat de weg van de technologische vooruitgang onomkeerbaar is?<br>
Z: Het is heel goed mogelijk dat die onomkeerbaar is, maar de
enige manier om daar achter te komen is om het te ter discussie te
stellen. Als iemand tot de conclusie komt dat de loop van de
techno-vooruitgang rampzalig is, dan is hij verplicht die te
stoppen of om te keren. <span style="color: rgb(0, 0, 0);">Dit is
een zaak van basale moraal, lijkt me. </span><span
style="color: rgb(255, 0, 0);">Het gaat er niet om of de
technologische vooruitgang omkeerbaar is, maar of mensen bereid
zijn om op hun schreden te keren. Er wordt zo vaak</span><span
style="color: rgb(255, 0, 0);"> </span><span style="color:
rgb(255, 0, 0);"> gesproken over de zegeningen van de huidige
geneeskunde, maar die zogenaamde zegeningen zijn alleen maar
nodig om de slachtoffers van onze vreemde en vervreemde manier
van leven weer op te lappen. Gelukkige mensen worden niet ziek.</span></p>
<p class="Normaal"> I: Ik denk dat het interessant is om op te
merken hoe weinig oprecht en opbouwend de kritiek op de
technologie gericht is en dat het daardoor het idee dat het
onomkeerbaar is self-fulfilling maakt. Overal vind je kritieken op
bijna alle aspecten van de technologische maatschappij, maar
zelden een die het geheel overziet.<br>
Z: Hoe zeer protesteert een kritiek van het geheel! Een van de
voornaamste dogma's van de heersende postmoderne moraal is
verwerping van het geheel, verwerping juist van het idee dat we
het geheel kunnen vatten. <span style="color: rgb(255, 0, 0);">Zolang
je deel uitmaakt van het systeem, kun je nooit het geheel
overzien. Zolang er ook maar één ding is wat je niet los durft
te laten, één vooroordeel, één iets waar je aan gehecht bent,
heb je je banden met het systeem niet verbroken. Zoals Albert
Camus in L'Homme Révolté (De mens in opstand) schrijft: </span><em><span
style="color: rgb(255, 0, 0);">Het is voor de mens onmogelijk
de totaliteit te omvatten omdat hij zich binnen die totaliteit
bevindt. De geschiedenis als totaliteit kan slechts bestaan
voor de waarnemer, die buiten die geschiedenis en buiten de
wereld zou staan. Feitelijk bestaat er dus slechts voor God
een geschiedenis.</span></em><span style="color: rgb(255, 0,
0);"> En Erich Fromm schrijft in "Psychoanalysis and Religion"
(Psychoanalyse en religie) :</span><em><span style="color:
rgb(255, 0, 0);">Hij kan niet terug naar de voormenselijke
staat van harmonie met de natuur; hij kan slechts voortgaan op
de weg van de rede totdat hij zowel de natuur als zichzelf in
de hand heeft.</span></em><span style="color: rgb(255, 0, 0);">
Daarom hebben de wijzen altijd de anderen voorgehouden dat je
als "God" moet worden of gewoon als de kleine kinderen.</span><br>
En in het algemeen heeft het systeem zulk verzets- en tegen
de borst stuitend denken beloond. De cultuur van de ontkenning is
erg sterk - denk alleen maar hoe uiterst weinig in het huidige
politieke debat ter discussie wordt gesteld. Heel moeilijk om dat
gepubliceerd te krijgen en heel moeilijk om het monopolie van de
opgelegde onwetendheid te doorbreken. En toch denk ik dat de
werkelijkheid bezig is een opening te forceren. Wij horen enkele,
niet vele, maar enkele stemmen die het hele plaatje, de wezenlijke
aard ervan, trotseren.</p>
<p class="Normaal"> I: Wat is je antwoord op de gebruikelijke
bewering dat de technologie neutraal is?<br>
Z: De technologie is nooit neutraal, alsof het een bescheiden
gereedschap dat uit zijn context losgemaakt kan worden is,
geweest, het neemt altijd deel en geeft uiting aan de basale
waarden van het maatschappelijk systeem waarin het geworteld is.
Technologie is de taal, het weefsel, de belichaming van de
maatschappelijke verhoudingen die het samen houdt. Het idee dat
zij neutraal is, dat zij van de maatschappij los te maken is, is
een van de grootst bruikbare leugens. Het is overduidelijk waarom
zij die de high-tech valstrik verdedigen ons willen laten geloven
dat technologie iets neutraals is.</p>
<p class="Normaal"> I: Moet de geleidelijke afschaffing van de
technologie dan niet op een wereldwijde schaal plaats vinden,
zodat we niet kwetsbaar worden voor diegenen die hun ketenen niet
willen laten vallen?<br>
Z: Ja, het lijkt noodzakelijk, dat een anti-technologie beweging
om te slagen, zo snel mogelijk wereldwijd wordt. Het systeem van
technologie en kapitaal is wereldwijd en zeer onderling van elkaar
afhankelijk en is zo sterk als de zwakste schakel. Hier moet je de
zich uitbreidende ontgoocheling in de "belofte" van de technologie
bij optellen. Die twee zijn of zullen een machtige combinatie voor
onze kant zijn.</p>
<p class="Normaal"> I: Denk je dat het gewone volk meer wantrouwend
staat ten opzichte van de technologie dan onze zogenaamde
intelligentsia?<br>
Z: Iedereen is tegenwoordig aardig verzadigd door de media en hun
doorlopende pro-technologie boodschap op elk niveau. Maar degenen
die het Unabomber-manifest "overgesocialiseerd" noemt zijn
misschien meer geneigd middenklasse intelligentsia te zijn en zijn
om die reden waarschijnlijk minder wantrouwend ten opzichte van de
Sirenenzang van de technologie.</p>
<p class="Normaal"> I: Zijn er nog denkers of theoretici die je zou
wille kapittelen om hun onbegrip voor de problemen betreffende de
technologie?<br>
Z: Er zijn nog steeds veel teveel theoretici die weinig schijnen
te begrijpen van het technologie-vraagstuk. Vele zo niet alle
postmoderne "denkers" vermijden het probleem om de eenvoudige
reden dat zij niets aanvechten en alleen al het idee van
tegendraads denken verwerpen. Door alles op hun cynische,
relativerende manier te accepteren, (bijv. Baudrillard) zien zij
de technologie noch onder ogen, noch weerstaan zij haar.<br>
Aan de andere kant kan ik bijvoorbeeld Lorenzo Simpson's
"Technology, Time and the Conversations of Modernity" aanbevelen,
dat laat zien hoe de technologie - met haar intellectuele
tegenhanger, het postmodernisme - het maatschappelijk bestaan
leegmaakt en een klimaat van betekenisloosheid creëert.</p>
<p class="Normaal"> I: Er is verbazingwekkend weinig weerstand
geweest tegen het plaatsen van bewakingscamera's in alle steden in
de USA. Wat denk je dat het ten uitvoer brengen van een
technologie die uiteindelijk een ernstig verzet zal oproepen, zou
kunnen zijn? Het klonen van een menselijk wezen? Een computer die
in de hersenen wordt geïmplanteerd?<br>
Z: Velen leggen zich ogenschijnlijk bij video-toezicht, uit
persoonlijke veiligheidsoverwegingen, neer. Maar inderdaad zou men
denken dat het klonen van mensen of bionische breinen de meeste
mensen zou afschrikken. De Ludieten (de Ludditen Revolutie was in
1811 een aktie tegen de Engelse textielfabrieken, die de arbeiders
door machines verving) en ik hopen dat nieuwe invasieve
hoogtepunten van een altijd weer koloniserende technologie mensen
ertoe zal brengen haar hele baan en logica ter discussie te
stellen.<br>
Als Paul Shepard het heeft over Gary Snyder's passie voor
boeren, vergeet hij dat zelfs een heel eenvoudige tuinbouw slechts
de eerste stap op weg naar genetische manipulatie is. Het draait
met andere woorden allemaal om domesticatie. Ingrijpen in,
beheersen of de natuur herscheppen is toegeven aan een richting
die ons naar mensen klonen en de hele rest zal voeren.</p>
<p class="Normaal"> I: Uit welke hoeken heb je een onverwachte steun
voor een wereldbeschouwing, die de waarde van de technologie ter
discussie stelt, gevonden?<br>
Z: Een Latino vriend van mij vertelde mij onlangs dat hij dacht
dat er op dit moment minder Derde Wereld mensen naar de
technologie van de Eerste Wereld snakken. Voor zover dat waar is,
zou het een verandering van een enorme draagwijdte betekenen.<br>
Ik merk ook dat sommige jongeren door de verlokkingen van
de technologie heenkijken. Ik veronderstel dat dat minder
verrassend is en ik weet niet hoeveel jongeren openstaan voor een
"primitivistische" manieren van kijken, maar dit is een onmisbare
ontwikkeling die zich uitbreidt, althans tot bepaalde hoogte.</p>
<p class="Normaal"> I: Wanneer heb je zelf voor het eerst door de"
verlokkingen van de technologie" heengekeken? Heb je je er tot
zekere hoogte altijd tegen verzet? Is er een bepaalde gebeurtenis
of studiegebied geweest dat je heeft aangezet tot het ontwikkelen
van zo'n alomvattende kritiek?<br>
Z: In de zeventiger jaren begon het langzaam tot me door te
dringen, onder andere, dat het concept "revolutie" iets zeer
ontoereikends was. Het knaagde aan me in de tijd dat ik
promotiewerk verrichtte in de sociale- en arbeidsgeschiedenis. De
eerste "doorbraak" was toen ik bezig was met de Industriële
Revolutie in Engeland. Het werd me namelijk duidelijk dat het
fabriekssysteem voor een groot deel ingevoerd werd als middel tot
sociale controle. De verspreide ambachtslieden werden beroofd van
hun autonomie en samengebracht in fabrieken om ontschoold en
gedisciplineerd te worden. Dit laat zien dat technologie
allesbehalve "neutraal" is.<br>
Deze ontdekking hielp me te zien hoe werkverdeling basaal
ontkrachtend en vervreemdend is. Je moet de technologie zien als
een systeem dat de diepere waarden, van de maatschappelijke orde
die het belichaamt, omvat. Het is nooit eenvoudig een zaak van
"gereedschappen" of instrumenten.</p>
<p class="Normaal"> I: Wat heb je nog voor toekomstige projecten
waar wij naar uit kunnen kijken?<br>
Z: Ik ben bezig met een essay over nihilisme en probeer ook nog
een paar boeken te publiceren. Er moeten meer anti-technologie-,
zelfs anti-beschavingsartikelen voor de mensen beschikbaar komen.
Zelfs de meest anarchistische uitgevers, zoals AK en Autonomedia
hebben het belang van of de belangstelling in zulk denken niet
opgepakt.</p>
<p class="Normaal"> I: Ik zou je wat vragen willen stellen met
betrekking tot de Unabomber. Toen "Industrial Society and its
Future" voor het eerst verkrijgbaar was, werd je al gauw herkend
als een mogelijke invloed op de ideeën van FC. Heb je soms
opmerkingen over de behandeling van de Unabomber?<br>
Z: Ik beschouw "Industrial Society and its Future" als een uiterst
belangwekkende tekst. In wezen laat het zien hoe de
techno-maatschappij het onmogelijk maakt vrijheid of voldoening te
bereiken. In zeer helder en toegankelijk proza verklaart het de
doodlopende weg die industrialisatie betekent.<br>
Jacques Ellul is duidelijk van grote invloed geweest, maar
ik ben niet op de hoogte van enig andere hedendaagse USA
invloeden, anarchistische of andere.</p>
<p class="Normaal"> I: Wat vind je eigenlijk van de methodes van de
Unabomber?<br>
Z: De methodes van de Unabomber waren het resultaat van
frustratie. Kennelijk kon hij geen anderen vinden die de
techno-waanzin het hoofd wilden bieden, noch kon hij een uitgever
vinden voor "Industrial Society and its Future", ondanks zijn
jarenlange pogingen op beide fronten.</p>
<p class="Normaal"> I: Het is niet echt een benijdenswaardige
positie als je eigen ideeën in verband gebracht worden met iemand
die het onderwerp is van een grootscheeps onderzoek. Zijn er nog
ongewone dingen gebeurd voorafgaand aan de arrestatie van Ted
Kaczynski?<br>
Z: In de zomer van 1995, dat is in het jaar vóór zijn
gevangenneming, is er ingebroken in mijn huis. Het merkwaardige
ervan was dat mijn adresboek en een paar oude gympen meegenomen
zijn, terwijl een paar draagbare en zichtbare dingen van enige
waarde achtergelaten zijn. Ook is in die zomer een aantal van mijn
brieven ergens onderweg onderschept. In tenminste drie gevallen,
die ik heb nagetrokken, waren de brieven verstuurd maar nooit
aangekomen.</p>
<p class="Normaal"> I: Je hebt Ted Kaczynski een aantal keren
ontmoet en gaat door met hem in contact te blijven. Wat is je
indruk van hem op persoonlijk niveau?<br>
Z: Tijdens mijn bezoeken aan Ted vond ik hem voorkomend,
vriendelijk, zeer scherp en met gevoel voor humor. Hij heeft zeker
hoe dan ook geen kapsones en leek mij een zeer geduldig en
zelfgedisciplineerd iemand. Rechter Tony Serra en ik zijn het met
elkaar eens: Ted is niet gek.</p>
<p class="Normaal"> I: Zijn er nog onregelmatigheden in zijn proces
geweest waar je de aandacht op zou willen vestigen?<br>
Z: Er is geen proces geweest. Hij is gedwongen een
pleitovereenkomst te accepteren (levenslange gevangenisstraf)
nadat de rechter zowel zijn poging zijn advocaten te ontslaan en
te vervangen als zijn poging zichzelf te verdedigen had afgewezen.
Hem werd geen ander alternatief gelaten dan een bewijs van
"krankzinnigheid" en dat heeft hij altijd afgewezen. Wat in het
oog valt is het feit dat het geheel van wets- en politieke
instellingen samen stonden in hun weigering hem terecht te laten
staan en zijn ideeën naar voren te laten brengen. Het systeem
demonstreerde dat door duidelijk te maken dat de doodstraf een
lagere prioriteit had dan Ted het recht te ontzeggen om gehoord te
worden.<br>
Een zeer goede bejegening is Bill Finnegan's "Defending
the Unabomber" in de New Yorker van 16 Maart 1998. Finnegan brengt
bovengenoemde punten overtuigend aan het licht en is de enige
schrijver die dat zo gedaan heeft.</p>
<p class="Normaal"> I: Als ik het moet geloven, zou ik zeggen dat
maar erg weinig mensen de daden van de Unabomber steunden, maar
velen hebben begrip gehad voor het wanhoopsgevoel en de
hulpeloosheid die hem voortgedreven hebben. Wat is je indruk van
de stem van het volk over de Unabomber? Wat voor, zo die er zijn,
reserves heeft de schare van zijn aanhangers?<br>
Z: De media die verslag van de zaak gedaan hebben, in het
bijzonder de wettelijke beproeving, lijken nooit zo erg happig of
knuffelig in hun reportages geweest. Zij hebben nooit ook maar een
keer een vraagteken gezet bij de rechtmatigheid van het constante
lekken van de verdediging wat betreft Ted's "grootheidswanen". De
belangrijkste onderzoeks-psychiater gaf meteen toe aan Bill
Finnegan dat zij vond dat Kaczynski juist grootheids-waanzinnig
was op grond van zijn aanklacht tegen het technologisch systeem en
de effecten daarvan op de mensen! Onnodig te zeggen dat dat een
verbazingwekkende politiek vondst was.<br>
Het wekt weinig verbazing dat het publiek, dat enig
onafhankelijk denken over de zaak ontzegd werd, hem waarschijnlijk
niet goedgunstig gezind geworden is. Een andere factor is dat zijn
advocaten ons, die wilden proberen begrip en steun te krijgen,
vertelden daar mee op te houden. Ted, goedgelovig als hij was,
ging met hun verdediging tegen zijn zin verder. (Hij vertrouwde ze
en ze belazerden hem, door hem onwetend te houden, tot de tijd
voor zijn alternatieven opraakte, dat zij in feite precies deden
waarvan zij gezegd hadden dat ze het niet zouden doen, namelijk
hem als krankzinnig afschilderen) Dit alles werkte overduidelijk
tegen elk eerlijk begrijpen van waar hij voor stond.</p>
<p class="Normaal"> I: De wapenfeiten van de Unabomber hebben
aanleiding gegeven tot een van de diepste scheuringen voor zover
het heugt onder de anarchisten, de primitivisten en daarbij
horende eco-radicalen. Wat zijn jouw gedachten over de scheuring
en wellicht de manieren om die te boven te komen.</p>
<p class="Normaal"> Z: Ik ben er niet zeker van dat er een diepe
scheuring is omdat ik tekenen heb gezien van het feit dat het
alweer wat genezen is. Er was bijvoorbeeld een vocale pro-Ted
aanwezigheid bij het Round River Rendezvous in 1998, de jaarlijkse
nationale Earth First! bijeenkomst. En het laatste Live Wild or
Die (#7) heeft zich actief met zijn drijfveer en verdediging
geïdentificeerd. Alles bij elkaar is er wel weerklank gevonden bij
een aantal jongeren; ik beschouw dat als groei. Ik denk dat er
minder antipathie ten opzichte van hem is, minder angst om
geïdentificeerd te worden met waar de Unabomber voor staat..</p>
<p class="Normaal"> Natuurlijk is de diepere oorzaak dat de
scheuring verminderd is - als dat zo is - dat het
anarchisten-milieu blijvend meer anti-tech en primitivistischer
is, met name onder de jongeren.</p>
<p class="Normaal"> I: Ondanks de gangbare ontkenning van links door
veel anarchisten, is de kritiek van de Unabomber op links scherper
dan wat dan ook dat ik door anarchisten heb zien schrijven. Denk
je dat de anarchisten nog steeds een manier hebben om mee te doen
met het verwerpen van alle vormen van autoritairisme door zich als
oppositie te vermommen?<br>
Z: Links - in de betekenis van gerichtheid op arbeid en productie
en de "organisatie" mentaliteit - zakt overal in. De dood van de
Klassenstrijd in Engeland in '79 en Love & Rage hier in de
Verenigde Staten zijn daar duidelijke tekenen van. Links gaat
dezelfde weg als de dodo, ofschoon er nog wat restanten rondwaren.
De AK-pers is daar een voorbeeld van met hun voorliefde voor
gênante relicten als Bookchin en Chomski.</p>
<p class="Normaal"> I: "Industrial Society and its Future" heeft
voor een explicietere psychologische benadering gekozen (bijv. de
discussie over surrogaat-activiteit, de effecten van
overbevolking, individuele voldoening etc.) dan men gewoonlijk in
de litteratuur ziet, die de technologische dominantie bestrijdt.
Heb je het gevoel dat de Unabomber de nadruk legde op een hoog
noodzakelijke maar verwaarloosde benadering voor diegenen van ons
die de technologie en haar consequenties ter discussie stellen?<br>
Z: Ja, " Industrial Society and its Future" is, zou ik zeggen, in
wezen een psychologie. Het vestigt de aandacht op wat er
onherroepelijk met het individu gebeurt zolang als de technologie
de scepter zwaait. Dat is de aantrekkingskracht en het belang
ervan en de reden waarom het verplichte lectuur is. Ik denk dat
deze manier van benaderen in de anti-autoritaire litteratuur
ernstig verwaarloosd is, maar dat het strookt met waar mensen in
geïnteresseerd zijn. Dus ondanks het feit dat het unaniem naar de
prullenbak is verwezen, slaagt het er toch in te circuleren,
incluis de vele vertalingen over de hele wereld.</p>
<p class="Normaal"> I: Welke maatschappelijk gevolgen, zo die er
zijn, heb je zien voortvloeien uit de Unabomber-zaak?<br>
Z: De "maatschappelijke gevolgen" van de Unabomber-zaak is slechts
een deel van een groter fenomeen, een opduikend bewustzijn van het
lot dat het technologisch systeem voor ons en voor de planeet in
petto heeft. Deze spectaculaire zaak heeft vitale en basale
resultaten aan het licht gebracht, die al bezig waren op de
voorgrond te treden.</p>
<p class="Normaal"><img title="Illustratie" style="width: 277px;
height: 198px;" alt="Illustratie"
src="https://verbodengeschriften.nl/html/afbeeldingen/raderen.gif"
align="left">I: Tot slot graag je gedachten over hoe we vanuit
het punt waar we nu zijn naar een betere wereld kunnen?<br>
Z: De verslechterende situatie in de biosfeer en het individu - de
crisis heerst op elk niveau - is de krachtigste stimulans voor een
heroverwegen van zo vele oude afgezaagde vooronderstellingen en
instituten. Verdeling van arbeid, domesticatie, zelfs de
componenten van onze symbolische cultuur en de beschaving zelf -
bij alles zijn vraagtekens gezet. <strong>Als de ontkenning
begint in te storten zouden we weleens een uitdaging aan de
gevestigde orde kunnen zien, die de beweging van de zestiger
jaren zal doen verbleken tot een zeer tam en oppervlakkig
gebeuren.</strong><br>
</p>
<p class="Normaal"> Meer van John Zerzan:</p>
<a target="_blank"
href="http://www.xs4all.nl/%7Eravijn/unabom/unabomber.htm"><span
class="Hyperlink" style="font-weight: bold;">Over de Unabomber</span></a>
(Nederlandse vertaling)
</body>
</html>