<html>
<head>
<meta http-equiv="content-type" content="text/html; charset=utf-8">
</head>
<body bgcolor="#FFFFFF" text="#000000">
<img alt="shipoffools" src="cid:part1.45A77E80.37C48B96@ziggo.nl"
height="281" width="187"><br>
<br>
"Het simpele woord democratie is uitgesloten, daar hij aan een
toekomstige ideale<br>
gelijkheid niet gelooft; voor hem is de toekomst helemaal vrij,
onzeker, onveilig; hij<br>
moet aan dit woord democratie een bepaling toevoegen: nu eens
gewaagt hij van de<br>
‘zwakke’ democratie (3, 371), dan weer van de ‘democratie van
Niemand’ (3, 375),<br>
naar het afweerwoord van Odysseus op het eiland der cyclopen.<br>
Zijn democratie is zwak, omdat zij op een zeer broze basis is
gegrondvest: wat<br>
voor een aantrekkingskracht houdt een wisselende, dynamische tactiek
in, ten opzichte<br>
van een eeuwige, statische doelstelling?<b> De ‘zwakke’ democratie
steunt op de paradox,</b><b><br>
</b><b>het schipperen, het Niet,</b> terwijl de woord-democratie op
een stevige waarheid berust.<br>
De democratie van Niemand betekent, dat geen mens zich in abstracto
bij zijn<br>
democratie zal kunnen aansluiten, wegens een gebrek aan
gemeenplaatsen en<br>
propagandistische leuzen; de dogmatische democraat ondertekent de
Verklaring der<br>
Mensenrechten, maar Ter Braak ontkent deze rechten: ‘Ik ben al lang
doordrongen<br>
geweest van het feit dat er geen recht is, maar alleen voorrecht’
(4, 867); wie zal een<br>
blanco verklaring onderschrijven? Geen andere uitleg is mogelijk dan
deze: men<br>
wordt niet democraat, men is democraat;<br>
<br>
men kan zich niet tot democraat oefenen, want een kandidaat in de
democratie heeft<br>
een leermeester in het vak nodig, een ‘schoolmeester’, die de
adequate woordtechniek<br>
doceert; deze techniek, het termenbezit ontbreekt bij Ter Braak:
‘Het is de diepste<br>
zin der democratie, dat men zelfs geen woorden zou kunnen vinden
voor een<br>
propaganda’ (3, 375). Na afloop van een lezing voor een
studentenpubliek, hoorde<br>
J. Benda eens studenten hem de vraag stellen wat er eigenlijk te
doen viel om de<br>
cultuur te saneren, hierdoor de mogelijkheid beogende een
geestelijke actie buiten<br>
de mens te voeren, die een hele groep zou omvatten; Benda geeft
volgende<br>
commentaar:<br>
‘Comme s'ils se figuraient que l'action de l'esprit doit s'exercer
en corps<br>
et ne voyaient pas qu'en cette matière l'union fait la faiblesse’
183) .<br>
Evenals Benda, gelooft Ter Braak niet aan een modeldemocraat, die
volgens<br>
bepaalde recepten zou kunnen gekweekt worden; alles moet uit de
persoon zelf<br>
ontstaan; er is eigenlijk geen democratische idee, die men belijdt,
maar wel een<br>
democratisch instinct, dat men beaamt. Democraat zijn is een
gezindheid, die geen<br>
enkel woord volledig kan uitdrukken.<br>
<br>
‘<i>Demokratie ist Denken; aber es ist ein dem Leben und der Tat
verbundenes</i><i><br>
</i><i> Denken; sonst wäre es nicht demokratisch, und eben hierin
ist die</i><i><br>
</i><i> Demokratie neu und modern.’ 184)</i><i><br>
</i><i> </i><br>
Deze nieuwe en moderne democratie waarop Th. Mann zinspeelt, is Ter
Braaks<br>
<b>‘democratie van Niemand’, een democratie die men niet kan
prediken</b>. Een abstracte<br>
idee kan men leren, en een handeling gebieden; maar een dwangactie
mist een<br>
geestelijke inslag, terwijl een aangeleerde idee niet door het vuur
van de actie is<br>
gegaan; zowel een geestelijke daad als een concrete idee kunnen
slechts in de persoon<br>
zelf plaatshebben.<b> De democraat is een non-conformist, omdat hij
niet meeschreeuwt</b><b><br>
</b><b> met het volk, hetgeen hem niet belet het ‘geweten van het
volk’ (7, 422) te zijn, het</b><b><br>
</b><b> intellectueel geweten van het volk.</b> Het volk wil de
gelijkheid en handhaaft<br>
ongelijkheden; het intellectueel geweten van de Terbrakiaanse
democraat wordt<br>
gefrappeerd door die tegenstrijdigheid, en tracht ze op te heffen,
terwijl het zich de<br>
vraag stelt: waarom wil het volk de gelijkheid? Het antwoord luidt:
het volk wil de<br>
gelijkheid om de ongelijkheid, de geest om de macht; het wil de
geest om de macht<br>
te kunnen uitoefenen. Het gevolg hiervan is, dat de non-conformist
als de regulator<br>
van het volk fungeert: schommelt dit naar de macht, dan zal hij het
erop attent maken,<br>
dat de macht in de geest is gefundeerd, en het blinde streven naar
macht moet geremd<br>
worden; neemt integendeel de idealistische strekking de bovenhand,
dan zal hij het..." *)<br>
<br>
*) <a class="moz-txt-link-freetext"
href="http://www.dbnl.org/tekst/henr002menn01_01/henr002menn01_01.pdf">http://www.dbnl.org/tekst/henr002menn01_01/henr002menn01_01.pdf</a><br>
Menno ter Braak in het licht van Friedrich Nietzsche Roger Henrard<br>
bron Roger Henrard, Menno ter Braak in het licht van Friedrich
Nietzsche . Heideland, Hasselt 1963<br>
<br>
<p align="left"><img alt="schippers"
src="cid:part3.C9ED7B2B.5A9E2808@ziggo.nl" height="225"
width="400"></p>
<p align="left"><br>
</p>
<p align="left"><br>
</p>
<p align="left"><br>
</p>
</body>
</html>