<html>
<head>
<meta content="text/html; charset=UTF-8" http-equiv="Content-Type">
</head>
<body bgcolor="#FFFFFF" text="#000000">
<br>
<div class="row">
<div class="col-xs-9 center-block">
<div class="byline">
<div class="date"><a class="moz-txt-link-freetext" href="http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2010/augustus/04/leg-maurice-de-hond-eens-aan-de-ketting-11927495">http://www.nrc.nl/handelsblad/van/2010/augustus/04/leg-maurice-de-hond-eens-aan-de-ketting-11927495</a><br>
<br>
<article class="nh">
<div class="container main no-landscape-featured">
<header class="row">
<div class="col-xs-12 center-block intro-wrapper">
<div class="intro-inner">
<div class="col-xs-9 center-block intro-col">
<h1>Leg Maurice de Hond eens aan de ketting</h1>
<div class="intro">
<p>We staren ons blind op statistieken en
peilingen. Maar het kan soms juist prettig
zijn om niet precies te weten wat we willen
of vinden, stelt Thijs Lijster.</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</header>
<div class="row">
<div class="col-xs-9 center-block">
<div class="byline">
<div class="authors"><span class="by">Door</span>
<ul class="unstyled">
<li><a style="text-decoration: none;"
href="http://zoeken.nrc.nl/?q=Thijs%20Lijster&authors=thijs%20lijster&sort=date">Thijs
Lijster</a></li>
</ul>
</div>
<div class="date">4 augustus 2010</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="row">
<div class="col-xs-9 center-block">
<div class="content">
<p>Er bestaat een verhaal van Jorge Luis Borges
over de ‘loterij van Babylon’. In eerste
instantie bestond deze loterij uit niet meer dan
de mogelijkheid geld te verdienen met genummerde
plaatjes. Maar omdat dit al snel niet spannend
genoeg meer was, werden naast prijzen in het
vervolg ook straffen uitgedeeld; eerst in de
vorm van geldboetes, later in de vorm van
gevangenisstraffen. De loterij werd steeds
populairder, zodat uiteindelijk besloten werd
haar gratis, algemeen en geheim te maken; zij
werd alomtegenwoordig en alomvattend.
Prijswinnaars hadden kans op een gelukkig
huwelijk of een succesvolle carrière; straffen
breidden zich uit tot ongelukken of een
ontijdige dood. Een mysterieuze ‘Maatschappij’,
die de trekkingen organiseert, trekt achter de
schermen aan de touwtjes.</p>
<p>De laatste tijd moet ik vaak denken aan dit
verhaal. Het gaat in wezen over een samenleving
die zich volstrekt laat domineren door het lot,
zich laat sturen door kansberekening. De
hedendaagse samenleving begint, gezien haar
preoccupatie met statistieken en peilingen,
steeds meer op het Babylon van Borges te lijken.
Met name bij de laatste verkiezingscampagne was
het treurig om te zien hoe iedere inhoudelijke
discussie in de kiem werd gesmoord door
enerzijds de opiniepeilingen (welke coalities
zijn mogelijk?) en anderzijds de
‘doorberekeningen’ van het Centraal Planbureau
en het Centraal Bureau voor de Statistiek. En
Maurice de Hond peilt maar door. </p>
<p>Statistieken zijn alomtegenwoordig. Hoeveel
procent van de jongeren heeft wel eens drugs
gebruikt? Hoeveel procent van de vrouwen heeft
last van urineverlies? Hoe groot is de kans dat
ik sterf aan een hartaanval? Even vaak worden
statistieken verkeerd begrepen of gelezen: het
aantal neergestorte vliegtuigen dit jaar is al
zo groot dat ik veilig op vliegvakantie kan
gaan; of: als 1 op de 10 mensen homoseksueel is,
moet één van mijn tien vrienden wel homoseksueel
zijn.</p>
<p>Achter deze obsessie met cijfers gaat een
vreemde paradox schuil. Enerzijds geven de
statistieken het individu het gevoel zijn eigen
lot in handen te hebben: meten is weten en
kennis is macht. Als het gebruik van een
zonnebril de kans op een auto-ongeluk met 15
procent doet afnemen, dan zal ik met mijn
zonnebril minder snel een ongeluk krijgen. Of:
als ik niet rook, niet drink, gezond eet en veel
beweeg, zal ik een lang en gelukkig leven
leiden.</p>
<p>Maar anderzijds verschijnt het individu binnen
de statistiek slechts als getal, als één uit een
steekproef van duizenden. Jouw handelingen zijn
voor ‘het grote geheel’ van generlei invloed. De
statistieken geven je op die manier juist het
gevoel alsof je onderworpen bent aan een
alomtegenwoordige, almachtige loterij.</p>
<blockquote>
<p>Tijdens de laatste verkiezingscampagne moest
de inhoud wijken voor opiniepeilingen</p>
</blockquote>
<p>Ondertussen worden we in die bijna dagelijkse
stroom opiniepeilingen voortdurend
geconfronteerd met onze eigen meningen, onze
eigen angsten en dromen. Wat vindt de gemiddelde
mens, wat vindt het volk? Hoeveel mensen steunen
de gedoogsteun van PVV aan CDA en VVD? Hoeveel
mensen hebben naar de voetbalwedstrijd gekeken,
en keken zij (dat wil zeggen, wij) thuis, in een
café, of ‘ergens anders’?</p>
<p>Om al die opiniepeilingen hangt een
democratisch of zelfs democratiserend aura. Men
moet immers op de hoogte blijven van de wensen
en meningen van ‘het volk’ of ‘de man in de
straat’? Toch veroorzaken ze in feite de
bestendiging van de status quo. Statistieken en
peilingen zijn al lang geen neutrale
meetinstrumenten meer, want ze zijn van grote
invloed op datgene wat ze meten. Het gedrag of
de mening van de meerderheid wordt al snel tot
norm verheven. Dat blijkt wel uit de
verrechtsing van het publieke debat in
Nederland: borrelpraat is salonfähig geworden. </p>
<p>De Franse filosoof Jean Baudrillard noemde
opiniepeilingen een vorm van ‘statistisch
exhibitionisme’ en ‘zelfvoyeurisme’, en hij
schreef: „In een soort hypochondrische manie
moet de groep voortdurend weten wat ze wil,
weten wat ze denkt.” Onze cultuur verlustigt
zich schijnbaar onophoudelijk en onverzadigbaar
aan zichzelf. Politici hadden tijdens de laatste
verkiezingen hun mond vol van ‘stippen aan de
horizon’, maar kwamen uiteindelijk niet verder
dan een wedstrijdje bezuinigen met het CPB en
CBS als scheidsrechters. Intussen laten het
consumentengedrag en de arbeidsmarkt zich leiden
door onderzoeken naar het consumentengedrag en
de arbeidsmarkt. De hele samenleving raakt zo in
een paralytische shock, zoals Narcissus toen hij
verliefd werd op zijn eigen spiegelbeeld.</p>
<p>Geluk, zo schreef filosoof Walter Benjamin ooit
in zijn essay Lot en karakter, behoort niet tot
het domein van het lot maar bestaat juist in het
niet langer gebonden zijn door het lot, in het
zich ontworstelen aan de blinde loop der dingen.
Juist menselijk handelen is daartoe in staat,
maar niet als mensen hun levens beschouwen als
een lot in de loterij van Babylon.</p>
<p>Misschien zouden we ons wat minder moeten
richten op wat statistieken en peilingen ons
over onszelf vertellen. Niemand weet hoe de
wereld er over tien, twintig jaar uit zal zien,
ook het CPB niet. Onverwachte ideeën en
onconventionele oplossingen kunnen niet altijd
in rekenmodellen worden uitgedrukt en kunnen
niet altijd met peilingen geëvalueerd worden.
Dat betekent dat het soms gezond of prettig kan
zijn om niet precies te weten wat we zelf
willen, vinden of doen. Dus: leg Maurice de Hond
aan een ketting en smeed rekenmachines om tot
tekentafels. Misschien dat we onszelf dan nog
eens kunnen verrassen.</p>
<p>Thijs Lijster is filosoof, verbonden aan de
Rijksuniversiteit Groningen.</p>
</div>
</div>
</div>
</div>
</article>
<div class="diamond"><span>◆<span></span></span></div>
<aside class="container publicatie">
<div class="row">
<div class="col-xs-9 center-block">
<p class="auteursrecht">Een versie van dit artikel
verscheen op woensdag 4 augustus 2010 in NRC
Handelsblad.<br>
Op dit artikel rust auteursrecht van NRC Handelsblad
BV, respectievelijk van de oorspronkelijke auteur. </p>
</div>
</div>
</aside>
<br>
<br>
Iemand <br>
<br>
</div>
</div>
</div>
</div>
<div class="moz-cite-prefix">On 19-12-14 12:11, Dr. Marc-Alexander
Fluks wrote:<br>
</div>
<blockquote
cite="mid:20141219121156.aewfto5g005c4o0o@webmail.dds.nl"
type="cite">Bron: Politieke Barometer
<br>
Datum: 18 december 2014
<br>
URL: http://www.ipsos-nederland.nl/content.asp?targetid=674
<br>
<br>
-----------------------------------------
<br>
Verkiezingen Peilingen
<br>
% zetels % zetels
<br>
-----------------------------------------
<br>
VVD 26.6 41 17.8 27
<br>
PvdA 24.8 38 10.3 15
<br>
PVV 10.1 15 16.1 25
<br>
SP 9.7 15 11.8 18
<br>
CDA 8.5 13 10.9 16
<br>
D66 8.0 12 17.4 27 <--
<br>
ChristenUnie 3.1 5 4.0 6
<br>
GroenLinks 2.3 4 3.9 6
<br>
SGP 2.1 3 2.7 4
<br>
PvdD 1.9 2 3.1 4
<br>
50+ 1.9 2 1.6 2
<br>
-----------------------------------------
<br>
<br>
--------
<br>
(c) 2014 Ipsos
<br>
<br>
_______________________________________________
<br>
D66 mailing list
<br>
D66@tuxtown.net
<br>
http://www.tuxtown.net/mailman/listinfo/d66
<br>
<br>
</blockquote>
<br>
</body>
</html>