<br><div><span class="Apple-style-span" style="font-family: verdana, Helvetica, sans-serif; font-size: 13px; "><img class="author" src="http://www.zenc.nl/uploads/6d/c8/6dc8e03e0a20bdd057a26026aec25b83/Peter-Castenmiller.jpg" alt="" style="border-top-width: 0px; border-right-width: 0px; border-bottom-width: 0px; border-left-width: 0px; border-style: initial; border-color: initial; float: left; vertical-align: middle; width: 62px; margin-top: 2px; margin-right: 10px; margin-bottom: 1px; margin-left: 0px; "><h3 style="font-size: 0.95em; font-weight: bold; margin-top: 0px; margin-right: 0px; margin-bottom: 5px; margin-left: 0px; color: rgb(34, 86, 115); ">
<a href="http://www.zenc.nl/blog/open-data-is-nog-geen-open-overheid">Open data is nog geen open overheid</a></h3><div class="meta" style="font-style: italic; color: rgb(85, 85, 85); font-size: 11px; margin-top: 0px; margin-right: 0px; margin-bottom: 5px; margin-left: 0px; ">
Door <a href="http://www.zenc.nl/over-zenc/medewerkers/c_NDca56ZNbZiPDUK4E5jg/" style="color: rgb(53, 119, 156); text-decoration: none; ">Peter Castenmiller</a> · 20 juli 2011</div><p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">
Deze bijdrage is verschenen in de jubileumbundel "De toegang voorbij. De wikiburger en overheidsinformatie" van de Stichting DataLand (Reeuwijk, 2011). Peter Castenmiller schreef de bijdrage samen met Zenc-adviseurs Tom Kronenburg en Ton Monasso.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">--</p><p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">
<i>Zijn ‘open data’ wel de panacae voor allerlei uitdagingen rond het beheer en de verrijking van overheidsgegevens. Zal dit de informatiepositie van de burger daadwerkelijk versterken? Wellicht, maar het is zeker geen ‘zekerheidje’.</i></p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">‘De overheid moet zoveel mogelijk gegevens gratis en in onbewerkte vorm aanbieden.’ Dat is de belangrijkste ambitie van de OpenData-beweging. Deze wordt geregeld zo enthousiast verwoord, dat het eerder een geloofsartikel van een ietwat gedreven sektarisch gezelschap lijkt, dan een inhoudelijk argument. Vraagtekens die bij de meerwaarde van ‘open data’ worden gesteld, zoals recent gebeurde in een rapportage van de Algemene Rekenkamer, worden in dat kader door de ‘gelovers’ direct met de grond gelijk gemaakt.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Onmiskenbaar maakt moderne informatietechnologie het makkelijker om de veelheid aan informatie waar de overheid over beschikt, tegen verwaarloosbare kosten van nut te laten zijn voor anderen. Door aanpassing en verrijking van de bij de overheid beschikbare informatie kan deze vaak hoge toegevoegde gebruikswaarde krijgen. Andere informatie maakt het mogelijk om de overheid effectiever te kunnen controleren. De mogelijkheden voor aanscherping en specifieke toepassing van de overheidsinformatie zijn naar alle waarschijnlijkheid groot. Het is alleen geen taak voor de overheid om dergelijke – commerciële – toepassingen te ontwikkelen, terwijl burgers er tegelijkertijd zeer mee geholpen kunnen zijn.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Economische waardecreatie en verbeterde mogelijkheden voor democratische controle zijn de meestgehoorde argumenten van OpenData-‘evangelisten’. Immers, door data in een onbewerkte vorm en zonder nadere condities ter beschikking te stellen, ontstaat een voedingsbodem voor allerlei toepassingen die voorheen niet denkbaar waren. Een toename van de transparantie van gegevens zou ook de democratische controle ten goede kunnen komen.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Er kleven echter ook ten minste drie mogelijke nadelen aan het ter beschikking stellen van ruwe gegevens. Ten eerste kunnen gegevens selectief worden gebruikt om een specifiek belang te dienen. Belangengroeperingen kunnen bijvoorbeeld op zoek gaan naar vormfouten, waarmee de aanleg van een weg kan worden tegengehouden. Gaat het dan nog om democratische controle of louter het frustreren van procedures? Als elk brokje informatie en elke afweging altijd expliciet en openbaar zouden zijn, wordt het openbaar bestuur dan niet de speelruimte ontnomen die noodzakelijk is om nog iets gedaan te krijgen? Bij dit argument speelt ook mee dat niet iedereen even goed in staat is om OpenData in zijn of haar voordeel te gebruiken. Organisaties die over veel middelen beschikken, zullen de gegevens makkelijker kunnen doorgronden en de vergaarde inzichten om kunnen zetten in politieke actie. Zouden burgers die tegen ondergrondse CO2-opslag zijn net zoveel waarde halen uit openbaar beschikbare geologische data als Shell? Transparantie is niet altijd hetzelfde als een evenwichtige informatiepositie.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Een tweede keerzijde is dat de overheid ‘lui wordt’ en een deel van de verantwoordelijkheid voor het beheer en de toepassing van gegevens aan anderen laat. Nu nog publiceert de overheid geconsolideerde wetsteksten op haar eigen website <a href="http://wetten.overheid.nl">wetten.overheid.nl</a>. Maar als de wetsteksten in een gestructureerde vorm beschikbaar komen en andere partijen ook gebruiksvriendelijke sites aanbieden waarin de consolidatie automatisch plaatsvindt, is de verleiding dan niet groot om de publieke versie op te heffen? Die zal minder bezoekers krijgen - andere partijen concurreren immers met de informatievoorziening van de overheid - en relatief steeds duurder worden. Maar het is goed mogelijk dat die concurrerende sites, als de publieke voorziening ermee ophoudt, betaalmodellen invoeren of zich beperken tot de interessantste en makkelijkst toegankelijke wetgeving. Uiteindelijk is overheidsinformatie dan duurder en minder toegankelijk geworden.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Ten slotte kan het openbaar bestuur ook op een andere manier gemakzuchtig worden. De ruwe gegevens kunnen een substituut worden voor werkelijke democratische verantwoording. Stelt het geachte Kamerlid een vraag over de luchtkwaliteit in Rotterdam-Noord? De minister licht zijn antwoord toe onder verwijzing naar een enorme openbare dataset. Hij is niet van zins om nader onderzoek te laten uitvoeren, want het staat iedereen immers vrij om zelf zijn conclusies te trekken. Het Kamerlid kan vragen om nog meer data, bijvoorbeeld over de prevalentie van astma in het gebied, waarop de dataset per ommegaande wordt geleverd. De data-oorlog die zo ontstaat verkleint juist de ruimte voor een debat over interpretaties, beleidskeuzes en waarden. Ook ruwe data zijn niet waardevrij: de gemaakte selecties en gehanteerde definities kunnen instrumenteel zijn aan een politiek doel.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">OpenData is een interessante ontwikkeling met veel potentie. Maar de hype behoeft nuancering. Zeker is het zo dat het nuttig is als de overheid de basisinfrastructuur levert voor interessante informatieproducten. Dat kan in de vorm van algemene gegevens die met behulp van gemeenschapsgeld zijn verkregen en die ook weer ter hergebruik worden teruggegeven aan de gemeenschap. Wat daarmee allemaal mogelijk is, kan nu niet worden voorspeld. De markt zal zich creatiever tonen dan we nu kunnen bedenken.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">Maar het is niet zo dat het ‘open gooien’ van de overheidsinformatie direct allerlei informatieproblemen zal oplossen, de controle op het functioneren van de overheid zal versterken en de positie van de burger, zowel ten opzichte van die overheid als ten opzichte van grote commerciële bedrijven zal verbeteren. Twee decennia aan Internetrevolutie leren dat dergelijke veranderingen heel wat weerbarstiger zijn.</p>
<p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">"</p><p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">
Er is in de afgelopen jaren - met welke beleidsverandering ook - nauwelijks iets bereikt, of erger: juist in het tegendeel. </p><p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; ">
Henk Elegeert</p><p style="margin-top: 5px; margin-right: 0px; margin-bottom: 15px; margin-left: 0px; font-size: 0.85em; line-height: 1.4em; text-align: justify; "><br></p></span></div>