<div><br></div><div><div class="header_subheader">
<div class="subheader">
<h2><a href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/">De zaak Spijkers: arts bespioneert haar patiënt</a></h2>
<h3>Uit een vertrouwelijk stuk uit het Nationaal Archief, dat Psy in haar bezit
heeft, valt te herleiden hoe de Nederlandse Staat heeft geprobeerd Fred Spijkers
gek te verklaren. Met als doel de waarheid achter een tweetal dodelijke
landmijnongevallen te verdoezelen. Spijkers’ vertrouwensarts Leo Beth noemt de
strekking van het handgeschreven verslag ‘ronduit onthutsend’.</h3></div></div>
<div class="bericht">
<div class="news-image"><div class="news-single-img"><img src="http://www.psy.nl/typo3temp/pics/d70a5f67af.jpg" width="240" height="172" border="0" alt="" title=""><p style="WIDTH: 240px" class="news-single-imgcaption"></p>
</div></div>
<div class="news-content">
<p>In 1984 kreeg Spijkers, net in dienst bij Defensie, als
bedrijfsmaatschappelijk werker de opdracht om de weduwe van mijnexpert Rob Ovaa
te vertellen dat haar man door eigen schuld bij een mijnontploffing was
omgekomen. Spijkers had meer dan sterke vermoedens dat de mijn ondeugdelijk was
en weigerde de weduwe voor te liegen. Die opdracht gold ook voor de nabestaanden
van een aantal dienstplichtige militairen die een jaar eerder door een ongeluk
met een zelfde type mijn gedood waren. Sindsdien voert de overheid een oorlog
tegen hem: Spijkers is verguisd en ontslagen, en Defensie heeft alles in het
werk gesteld om hem gek te verklaren. </p>
<p><b>Bedrijfsarts<br></b>In het <a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/verslag_1987.pdf" target="_blank">vertrouwelijk verslag</a>, dat deels naar buiten is gekomen, is te
lezen dat bedrijfsarts Corrie Lankhorst in 1987 haar patiënt Fred Spijkers voor
langere tijd bespioneerd heeft . Als bedrijfsarts was zij, via de Rijks
Bedrijfsgezondheids- en Bedrijfsveiligheidsdienst (RBB), werkzaam voor de
minister van Binnenlandse zaken. Samen met haar collega, bedrijfsmaatschappelijk
werker Gerrit Terpstra, van Defensie, deed zij daarvan minutieus verslag aan
Spijkers’ leidinggevende, Wim van der Wansem, die destijds hoofd was van de
Centrale Organisatie van het ministerie van Defensie. Een secretaresse heeft de
informatie destijds opgeschreven. </p>
<p><b>Feiten en verzinsels<br></b>Bedrijfsarts Lankhorst en maatschappelijk
werker Terpstra hebben in hun spionageverslag van dag tot dag bijgehouden wat er
rond Spijkers doen en laten is voorgevallen en welke activiteiten er ondernomen
zijn. Het verslag is echter zeer bedrieglijk. Het wekt de schijn dat alle
gerapporteerde feiten op de werkelijkheid berusten. Maar in feite worden acties
en uitlatingen aan Spijkers toegedicht die hij nooit gedaan heeft. Kortom, deels
met feiten en deels met bedenksels is zo het proces van politieke
psychiatrisering van Spijkers in werking gezet. </p>
<p><b>Opname<br></b>Zo staat voor vrijdag 7 augustus 1987 genoteerd dat
‘Spijkers [in een telefoongesprek met zijn collega Terpstra, MvK] met de
mededeling volstaat dat zijn vriendin met zijn huisarts een opname van hem in
een psychiatrisch ziekenhuis aan het regelen zijn’. Volgens Leo Beth,
toentertijd Spijkers’ huisarts en nadien zijn vertrouwensarts, is dit absoluut
niet waar. ‘Ik ben nooit bezig geweest een opname voor hem in een psychiatrisch
ziekenhuis te regelen. Daar was ook geen enkele reden toe.’ </p>
<p><b>Antwoordapparaat<br></b>Voor donderdag 20 augustus 1987 meldt het verslag:
‘iemand die meent ontslagen te zijn (…) heeft op het antwoordapparaat [van
Terpstra, MvK] ernstige bedreigingen geuit’. In het vervolg van het verslag
blijkt dat de beschuldigende vinger al snel in de richting van Spijkers wijst.
De ingeschakelde marechaussee gaat de stem van de opname vergelijken met een
bandje waarop de stem van Spijkers staat. Desgevraagd zegt Spijkers dat hij geen
flauw idee heeft waar dit over gaat. ‘Feit is dat noch mijn dienstleiding noch
de Marechaussee bij mij is geweest voor onderzoek’. </p>
<p><b>Pentagon<br></b>Ook een telefoontje aan de firma Heineken – op
vrijdagmiddag 04 september 1987 - wordt aan Spijkers toegeschreven. Maar hij
weet zeker dat het niet van hem afkomstig is. ‘Het telefoontje was van een
collega van mij, mevrouw Y, van de BVD. Vanwege zijn eerdere ontvoering had
Freddy Heineken een eigen beveiligingsdienst opgezet, het Pentagon werd dat
genoemd. Y heeft vanwege mij contact gezocht met een vroegere collega van haar.
De secretaresse van Heineken die het telefoontje kreeg, heeft vervolgens
Defensie daarover geïnformeerd. In plaats van de BVD te bellen, zoals de
bedoeling van Y was.’ </p>
<p><b>Onvoorspelbaar en gevaarlijk<br></b>Het beeld dat uit het verslag oprijst
is – als je het letterlijk leest - dat Spijkers om zich heen aan het slaan is,
collega’s bedreigt en rijp is voor een inrichting. Een aantekening van zaterdag
5 september 1987 moet dat beeld bevestigen. Op die dag laat bedrijfsarts
Lankhorst optekenen dat zij ‘Terpstra mee deelt dat zij i.v.m. het
onvoorspelbare en mogelijk gevaarlijke gedrag van S.’ een collega-bedrijfsarts
heeft ingelicht. En ook de observatie van de marechaussee - op dinsdag 08
september 1987 - moet in die zin gelezen worden: ‘De marechaussee constateert
dat er geen sprake is strafbare feiten of handelingen, [bedoeld is het
telefoontje op het antwoordapparaat van Terpstra, MvK] maar dat wij te maken
hebben met een psychisch zieke defensiemedewerker.’ Lankhorst had trouwens ook
al eerder, in 1985, op de <a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/Producties_30.pdf" target="_blank">patiëntenkaart van Spijkers</a> genoteerd dat hij paranoïde was en
aan wanen leed. </p>
<p><b>Beeldvorming<br></b>Voor vertrouwensarts Beth is duidelijk dat dit verslag
alleen maar op het oog een feitenverslag is. ‘Het is evident naar de conclusie
toegeschreven dat Spijkers een psychiatrische kwaal zou hebben. Het is onderdeel
van een op verzinsels en leugens gebaseerde beeldvorming die hem moest
diskwalificeren.’ Defensie maakte zo, samen met de bedrijfsartsen van de Rijks
Bedrijfsgezondheids- en Bedrijfveiligheidsdienst (RBB), de weg vrij om hem als
een ‘<a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/osten1.pdf" target="_blank">paranoïde
en schizofrene’</a> man weg te zetten, zoals bedrijfsarts Max Osten van de RBB
in november 1987 tegen Beth zei. De vertrouwensarts kan zich dat telefoontje
van Osten nog herinneren. ‘Ik heb hem toen gezegd dat dat nergens op sloeg.
Vanwege het hele conflict op zijn werk had hij last van een acute stressreactie,
passend bij overspannenheid’. </p>
<p><b>Uitstoting<br></b>Door de brenger van ongewenst nieuws te psychiatriseren
hoef je, aldus Beth, het ongewenste nieuws niet serieus te nemen. ‘Het
ongewenste nieuws was de wijze waarop de doden van de landmijnen waren gevallen,
en Spijkers had geweigerd om de nabestaanden in de waan te laten dat het
ongevallen waren. Dan zie je dat mechanismen van uitstoting ingezet worden om de
boodschapper het zwijgen op te leggen. Barbertje moet hangen.’ Dat Spijkers
beslist niet leed aan een psychiatrische aandoening, is in die jaren door tal
van psychiaters bevestigd. Onder meer door Willem van Tilburg, Hans Keilson,
Loek van der Post, Frank Beyaert en Martin Kuilman, die hem al dan niet in
opdracht van de artsen van Binnenlandse Zaken en Defensie onderzocht hebben (zie
het <a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/Producties_45.pdf" target="_blank">rapport van het Geneva Initiative on Psychiatry</a> uit 1991).
</p>
<p><b>Mond snoeren<br></b>Ondanks diverse voortekenen kreeg Beth medio 1988 pas
goed in de gaten dat Defensie en de bedrijfsartsen dit pad van de
politieke-psychiatrisering ingeslagen waren. ‘Dat werd me helder toen Spijkers
door Osten naar psychiater Harrie Rooijmans werd verwezen. De brief van Osten
zat zo vol met suggestieve vragen. Toen gingen mijn ogen open.’ Hij besefte toen
waar de bedrijfsarts mee bezig was. ‘Het ging hem er niet om om Spijkers terug
naar het werk te begeleiden, zoals een bedrijfsarts dat hoort te doen. Hij was
alleen maar bezig om hem de mond te snoeren.’ </p>
<p><b>Russische psychiatrie<br></b>Op een zeker moment informeert Beth bij
bedrijfsarts Osten of op Spijkers mogelijk de aanduiding ‘Russische psychiatrie’
van toepassing was. Zoals bekend was het in de tijd van de Sovjet-Unie niet
ongebruikelijk om dissidenten via de psychiatrie uit te rangeren. ‘Die suggestie
werd in alle toonaarden ontkend’, weet de huisarts nog. </p>
<p><b>Vertrouwensschending</b> </p>
<p>Niet uitgesloten is dat bedrijfsarts Osten justitie om de tuin geleid heeft.
Als hij in oktober 1988 voor de rechtbank getuigt – in dat jaar was hij
inmiddels de bedrijfsarts van Spijkers geworden - zegt hij dat hij zich
‘aanvankelijk wel kon conformeren aan het oordeel van de huisarts dat de klager
[bedoeld is Spijkers, MvK] overspannen was door het arbeidsconflict’ (pdf psy
4). Hoe kan het dan dat hij een klein jaar eerder de huisarts vertelde dat
Spijkers ‘paranoïde en schizofreen’ was. En dat terwijl hij Spijkers op dat
tijdstip nog nooit ontmoet had. Ook Corrie Lankhorst heeft zich, volgens mr. I.
Ravenschlag van het Instituut voor Gezondheidsethiek, mogelijk aan
‘vertrouwensschending’ en ‘misleiding’ van justitie schuldig gemaakt. </p>
<p><b>Eed van Hippocrates<br></b>Het oordeel van Beth over de bedrijfsartsen van
de RBB is glashelder. ‘Zowel Lankhorst als Osten hebben het medisch
beroepsgeheim met voeten getreden. Hun professionele handelen is volstrekt in
strijd met de eed van Hippocrates die ze afgelegd hebben. Ze hebben
vertrouwelijke patiënteninformatie naar buiten gebracht, naar leidinggevenden en
andere niet-medici, bijvoorbeeld de <a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/osten2.pdf" target="_blank">griffier
van het Ambtenarengerecht</a>. En nog belangrijker, ze hebben daardoor Spijkers
geschaad.’ Bedrijfsarts Lankhorst heeft in verleden wel een waarschuwing
gekregen van het Medisch Tuchtcollege (zie de <a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/beth_5_apr_11.pdf" target="_blank">brief van het Geneva Initiative on Psychiatry aan Leo Beth</a>) en
ook is zij gewaarschuwd door de Inspectie voor de gezondheidszorg. Toch staan
beide artsen nog steeds in het BIG-register vermeld. </p>
<p><br><i>In de rechterbovenhoek van het verslag staan een paar onduidelijke
regels gekrabbeld, namelijk ‘<a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/verslag_1987-pag1.pdf" target="_blank">Origineel exemplaar dezes is door Van der Wansem ! goedgekeurd
behoeft n.a. te worden. M.vr.gr. y, 28 sept 1987’</a>. Met name de afkorting
“n.a.” is alles zeggend. Die letters staan voor: niet afgelegd. Met andere
woorden, het verslag wordt niet in het dossier van Spijkers opgenomen. Want
ondertussen was bekend dat Spijkers inzage in zijn dossier wilde. Tot een paar
maanden geleden was Spijkers dan ook onwetend van deze tegen hem gerichte
acties. <br>In 2006 heeft toenmalig staatssecretaris Cees van der Knaap van
Defensie besloten dat alle documenten die met de zaak Spijkers te maken hadden,
onder de naam ‘de Collectie Spijkers’, achter slot en grendel gingen in het
Nationaal Archief. Naar verluidt voor zeventig jaar.</i> (MvK) </p>
<p>Lees ook ‘<a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/klokkenluider-spijkers-krijgt-steun-in-strijd-tegen-politiek-misbruik-psychiatrie-1/?no_cache=1&cHash=0157afceeffcd8ee2b38ef7c8189aab9" target="_blank">Klokkenluider Spijkers krijgt steun in strijd tegen politiek
misbruik psychiatrie’<br></a></p>
<p>Lees ook ‘<a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/psychiater-van-tilburg-schokkend-dat-mijn-psychiatrisch-rapport-herschreven-is/" target="_blank">Schokkend dat mijn rapport herschreven is’<br>
</a></p>
<p>Lees ook ‘<a class="external-link-new-window" title="Opens external link in new window" href="http://www.psy.nl/meer-nieuws/nieuwsbericht/article/de-zaak-spijkers-arts-bespioneert-haar-patient/fileadmin/files/psyarchief/Files_2011/Interview_Fred_Spijkers.pdf" target="_blank">Fred Spijkers: Ineens zat ik in de afdeling mattaklap’</a></p>
<p>"</p><p>...ach, dit is het Oostblok of Rusland. Toch? </p><p>Henk Elegeert</p><p><br></p></div></div></div>