<div>De uitspraak over</div><div><br></div><div>De landsadvocaat die loog namens de overheid</div><div>Folkert Jensma | pagina 5 NRC 20110125</div><div><br></div><div>Kan de bestuursrechter worden gedwongen terug te komen op een fout oordeel, ontstaan door </div>
<div>liegen van de overheid?</div><div><br></div><div>De Zaak. </div><div>De voormalige Defensieambtenaar Fred Spijkers vraagt de hoogste bestuursrechter in ambtenarenzaken de goedkeuring van zijn ontslag uit 1997 ongedaan te maken. Een (zeldzaam) verzoek aan de rechter om een eigen uitspraak te herzien. De ambtenaar raakte in conflict met zijn werkgever over een dodelijk ongeval in 1984 waarvoor Defensie aansprakelijk was. Spijkers wilde daarover niet liegen, zoals van hem werd verlangd. Maar de rechter oordeelde in 1997 dat de verstoorde arbeidsrelatie niet was veroorzaakt door het ongeval. Uit de stukken die de werkgever had overgelegd, was daarvan niets gebleken. Het arbeidsconflict was mede te wijten aan de werknemer die zich had „vastgebeten” en geen compromis meer kon sluiten.</div>
<div><br></div><div>Welke argumenten heeft de ambtenaar nu? </div><div>Er zijn nieuwe feiten bekend geworden. Van het Nationaal Archief kreeg hij sindsdien 39 dozen met zijn dossier. Met daarin allerlei ambtelijke stukken die zijn gelijk bevestigen. Ook is hij inmiddels gerehabiliteerd door Defensie. Er is een ruime compensatieregeling getroffen. De Staat heeft voluit erkend dat Spijkers gelijk had. Niet alleen over de aansprakelijkheid van Defensie voor het ongeval. Maar ook over de manier waarop de ambtenaar eruit is gewerkt. Nu wil hij ook rehabilitatie van de rechter.</div>
<div><br></div><div>Wat voert de ex-werkgever aan? </div><div>Die vindt dat dit geen zaak (meer) is. De ambtenaar moet niet-ontvankelijk worden verklaard. Er is namelijk een contract getekend waarin de zaak onderling definitief is geschikt. De werknemer heeft van alle rechten om nog te klagen afstand gedaan. Ook bevatten die dozen niet zoveel nieuws dat de zaak daardoor anders beoordeeld moet worden.</div>
<div><br></div><div>Wil de rechter de zaak en zijn oordeel opnieuw bekijken? </div><div>Ja. De afspraken tussen de werknemer en de overheid gaan niet over het verleende ontslag. Maar vooral over de aansprakelijkheid voor het ongeval en de gevolgen van het ontslag voor de ambtenaar. Herziening vragen van een rechterlijk oordeel over dat ontslag mag daarom. Achteraf kan niet gezegd worden dat de ambtenaar bij de schikking welbewust en ondubbelzinnig afstand deed van het recht om herziening te vragen.</div>
<div><br></div><div>Hoe kijkt de rechter terug op het oordeel uit 1997? </div><div>Een aantal ambtelijke stukken uit de archiefdozen „voldoen zonder meer” aan het criterium ‘nieuw’ omdat ze „tot een ander oordeel” zouden hebben geleid. De rechter spreekt nu over stukken waardoor de „ware toedracht” boven water is gekomen. Anders gezegd, de hoogste bestuursrechter is door de landsadvocaat namens de overheid destijds vierkant belazerd.</div>
<div><br></div><div>In plaats van het oordeel dat het ongeval „geen rol van betekenis heeft gespeeld”, zegt de rechter nu dat dit „een wezenlijke rol” heeft gespeeld. Ook over het aandeel van de overheid in het conflict denkt de bestuursrechter nu anders. Uit de stukken blijkt dat de oorzaak „overwegend” bij de overheid ligt. Als de rechter dat destijds had geweten, zou hij anders hebben geoordeeld.</div>
<div><br></div><div>En nu? </div><div>Niks. De rechter stelt achteraf alleen zijn overwegingen bij. Een nieuw oordeel over het ontslag wordt niet gegeven.</div><div><br></div><div>- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -</div>
<div><br></div><div>‘Dit kan de Staat zich eigenlijk niet permitteren'</div><div><br></div><div>Bij ‘de Uitspraak’ leveren experts van het Nederlands Juristenblad commentaar. Deze week de Amsterdamse en Leidse hoogleraren staatsrecht Inge van der Vlies en Tom Barkhuysen. De laatste schrijft dat het handelen van de Staat „niet anders dan als een rechtsstaat onwaardig moet worden gekwalificeerd.” Het jarenlang verborgen houden van stukken die de onschuld van Spijkers bewezen, is „onacceptabel”. De wet verplicht de overheid de rechter immers volledig in te lichten. „Wellicht moeten partijen en/of de rechter in een bestuursrechtelijke procedure ook meer dwangmiddelen krijgen om alle relevante stukken (van de overheid) in het dossier te krijgen.”</div>
<div><br></div><div>Spijkers is nu ook door de rechter gerehabiliteerd. Omdat het ontslag uit 1997 ‘eervol’ was, hoeft de rechter daarover geen nieuw oordeel te geven. Maar het optreden van de Staat „past niet bij het vereiste respect voor de rechter. Een Staat die fatsoenlijk gedrag van burgers verwacht kan zich dat niet permitteren.”</div>
<div><br></div><div>De Amsterdamse hoogleraar Inge van der Vlies ziet deze zaak als doorslaggevend argument voor een recht op openbaarheid van overheidsdocumenten. Als dat er was geweest, „dan zou deze zaak nooit hebben gespeeld”. Van der Vlies had zich kunnen voorstellen dat de Staat zich juist niet had verweerd, maar zich aan de kant van Spijkers had opgesteld. De Staat had immers al geschikt en Spijkers eerherstel gegeven. Het verzet van de Staat had de rechter wel wat ‘royaler’ kunnen afkeuren, meent zij. Ook de gang naar de psychiater waartoe Spijkers destijds werd verplicht staat nu in een ander licht. Ook daar had de rechter op terug kunnen komen.</div>
<div><br></div><div>‹ Reageren via <a href="http://nrc.nl/rechtenbestuur">nrc.nl/rechtenbestuur</a></div><div><br></div><div>"</div><div><br></div><div>Wat een schurkenland !!</div><div><br></div><div>En Fred (intussen) ? </div>
<div><br></div><div>Henk Elegeert</div><div><br></div><div><br></div><div><br></div>