<html>
<font face="GoudyOlSt BT" size=4><br>
Rubriek : Bio-ethiek<br>
</font>Titel: <b>stroopt u de mouw maar op...<br>
</b><font size=4>ondertitel: nieuw wetsvoorstel haalt euthanasie uit het
strafrecht<br>
Door: Jeroen Breekveldt medewerker NoGen/LAB (linkse analyse
biopolitiek)<br>
<a href="http://huizen.dds.nl/~lablab" eudora="autourl">http://huizen.dds.nl/~lablab</a><br>
<br>
</font><b>stroopt u de mouw maar op...<br>
</b><font size=4>Voor het eind van het jaar - waarschijnlijk eind
november- vervolgt de Tweede Kamer haar debat over het in 1999 ingediende
wetsvoorstel om euthanasie uit het strafrecht te halen. Tevens wil de
regering dementen euthanasie toe staan als ze voor hun dementie daartoe
een wilsverklaring hebben ondertekend. <br>
Dit vergaande wetsvoorstel verbrak de consensus over euthanasie binnen de
smaakmakers in Nederland een beetje. Jarenlang was euthanasie een
stokpaardje van progressief en ontkerkelijkt Nederland, maar nu klinkt
ook uit deze hoek kritiek (1). <br>
<br>
Bezorgd over de praktijk<br>
Het nieuwe wetsvoorstel voor regeling van euthanasie haalt 'zorgvuldig
toegepaste euthanasie' uit het strafrecht. De euthanasie melden bij de
lijkschouwer is een van de voorwaarden. Niet melden geldt als
onzorgvuldig en blijft dus strafbaar. Vijf regionale toetsingscommissies
beoordelen aangemelde gevallen van euthanasie. De daarin zitting hebbende
arts, jurist en ethicus bekijken of de arts terecht en volgens de regels
van een zorgvuldigde procedure, een patient gedood heeft. Zo niet,
dan kan het Openbaar Ministerie alsnog vervolging instellen.<br>
Bij de laatste -geanonimiseerde- telling in 1995 bleek dat artsen slechts
40% van de
</font><font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font>medische
beslissingen rond het
levenseinde<font face="WP TypographicSymbols" size=4>= </font>meldden
(2). De overheid hoopte dat door het instellen van de toetsingscommissies
het percentage meldingen zou stijgen Uit het eerste jaarverslag van de
toetsingscommissies blijkt dat het aantal meldingen niet is gestegen.
Weinigen vragen zich af hoe het OM niet gemelde euthanasie op het spoor
zou moeten komen. Allerlei artsen zeggen het melden te veel rompslomp te
vinden. De bekende Amsterdamse huisarts Van Oyen, die voor de camera
euthanasie pleegde -te zien in de internationaal opschudding wekkende
documentaire <i>Dood op Verzoek - </i>, zei enige jaren terug soms
"geen tijd" te hebben voor "dergelijke onzin". (3)
<br>
De vraag is of het model met toetsingscommissies euthanasie tot een
gewone medische handeling maakt - waarin fouten erbijhoren - of dat
euthanasie een uitzonderlijke handeling blijft. Prof dr. G.A. den
Hartogh, ethicus in een van de vijf toetsingscommissies vindt het een
geweldige vooruitgang dat het in Nederland artsen juridisch is toegestaan
euthanasie te verrichten, mits ze zich aan de zorgvuldigheidseisen
houden. Toch is Den Hartogh ook bezorgd over de praktijk:
<font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font><i>Maar nu dit al
geruime tijd het geval is en patienten vele duizenden malen per jaar om
euthanasie vragen, dreigt het gevaar dat het voor artsen een routine
wordt om op dat verzoek in te gaan Als lid van een toetsingscommissie
krijg ik nu en dan meldingen onder ogen die deze vrees tot op zekere
hoogte voeden</i><font face="WP TypographicSymbols" size=4>=</font>.
(4)<br>
<br>
Wilsverklaring<br>
Werd euthanasie in 1973 voor het eerst gedoogd als het in de stervensfase
werd uitgevoerd, inmiddels is euthanasie, onder voorwaarden, toegestaan
op mensen die daarom niet kunnen vragen (mensen in coma, wilsonbekwame
geestelijk gehandicapten en pasgeborenen). Sinds 1994, met het zogenaamde
Chabot-arrest van de Hoge Raad, wordt euthanasie ook gedoogd bij mensen
die psychisch lijden. Het nieuwe wetsvoorstel voor regeling van
euthanasie is toepasbaar op nieuwe categorien: kinderen van 1216 jaar
zouden euthanasie kunnen krijgen, zo werd door de Raad van State aan het
wetsvoorstel toegevoegd, en de geschreven wilsverklaring maakt euthanasie
op demente mensen mogelijk. <br>
Door sterke reacties uit de maatschappij zag Borst zich gedwongen nog
voor de eerste behandeling in de Kamer toe te zeggen deze
kinder-euthanasie uit het wetsvoorstel te schrappen. Euthanasie op
dementen is zeker zo dubieus. <i>Hoe stelt u zich dat eigenlijk voor</i>,
vroeg verpleeghuisarts Bert Keizer in 1995 aan minister Borst, toen zij
tegen journalisten had gezegd dat ze euthanasie zou willen als ze dement
werd. Keizer, bepaald geen tegenstander van euthanasie en een groot
voorstander van versterving, vroeg Borst of hij haar op een goede dag van
de gang moest halen, kamertje in, deur dicht en zeggen: U hebt jaren
geleden deze wilsverklaring getekend en daar gaan we nu gevolg aan geven.
Stroopt u de mouw maar op... <br>
Euthanasie bij dementen gaat echt te ver, vindt de Nederlandse Vereniging
van Verpleeghuis Artsen (NVVA). De NVVE (Nederlandse Vereniging voor
Vrijwillige Euthanasie) is daarentegen juist sterk voor de erkenning van
de wilsverklaring in de nieuwe wet: "ook al is die wilsverklaring
twintig jaar oud", aldus NVVE directeur Rob Jonquiere (5). Frank
Koerselman, hoogleraar Psychiatrie in Utrecht, vindt de wilsverklaring
een onding<i>: Je kunt niet anticiperen op narigheid die je te wachten
staat. Je weet nooit hoe je zoiets later beleeft. En wat is vrijwillige
euthanasie, als ouderen bang zijn hun kinderen tot last te zijn</i>?
Koerselman bepleit dat er meer wordt geinvesteerd in stervensbegeleiding,
palliatieve zorg en pijnbestrijding. <i>Dan kan het natuurlijke proces
vrijwel altijd zijn beloop hebben en is zo`n dodelijk spuitje echt niet
nodig</i>, aldus de Utrechtse hoogleraar (6).<br>
<br>
Leven bedreigd<br>
De vrijwillige dood als
'oplossing<font face="WP TypographicSymbols" size=4>= </font>kan de
draagkracht van de patient, maar ook van de partner, familie, vrienden en
de zorgverleners verminderen. Met de mogelijkheid euthanasie te vragen
zal de zieke zich meer verantwoordelijk voelen voor het verdriet van hen
die met hem meeleven. Zo wordt de beslissing om er dan maar uit te
stappen beinvloed door andere motieven dan het lichamelijk lijden van de
patient. Psychiater Koerselman betreurt de hele klimaatverandering in de
gezondheidszorg:
<font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font><i>ik ben bang dat
de zorg en liefde waarmee patienten vroeger werden omringd verder worden
uitgehold. De motivatie van verpleegkundigen en artsen om mensen
erbovenop te helpen wordt ondergraven. Iedereen laat zich meeslepen door
de besmettelijkheid van de
wanhoop</i><font face="WP TypographicSymbols" size=4>=</font> (7). De
dood als oplossing vermindert mogelijk ook de motivatie van het
verplegend personeel, zo schreef verpleeghuisarts Veelenturf in de
Volkskrant (8). <i>Als gewerkt moet worden met te weinig middelen en
menskracht is de motivatie een kwetsbaar goed. Euthanasie wordt veelal in
verband gebracht met zelfbeschikkingsrecht en vrije keuze. Het is echter
maar de vraag hoe vrij die keuze werkelijk is’</i>.<br>
<br>
Vaccinatie tegen vergrijzing?<br>
Journalist Frits van Veen schreef in <i>de Volkskrant</i> (9) over het
wetsvoorstel: Door de vergrijzing wordt dementie een groeiend probleem.
Om vervolgens te vermelden dat het uitzicht op dementie volgens de
NVVE voor veel mensen een reden is om een euthanasieverklaring te
tekenen. Daarvan zijn er zeker honderdduizend in omloop. <br>
Laten we dit even op ons inwerken. Vergrijzing. Een telkens terugkerend
`probleem': of het gaat om de AOW of de gezondheidszorg die onbetaalbaar
wordt, of .... (vult u maar wat in). <br>
Vergrijzing wordt nu in verband gebracht met het afschrikwekkend
geschildere fenomeen dementie en vervolgens komt de NVVE met een
oplossing: Vaccinatie tegen dementie. Overdreven! Maar hoe erg? <br>
Is het aan de andere kant ook niet een gemis dat in de discussies over
vergrijzing en over euthanasie (op een enkele uitzondering na) genegeerd
wordt dat de vergrijzing steeds meer als een demografisch probleem te
boek staat, wat kan overgaan in het benoemen van
<font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font>overbevolking<font face="WP TypographicSymbols" size=4>=</font>?
En dat in de beide discussies maar al te vaak genegeerd wordt dat
onproductieve, demente ouderen voor een kapitalistische economie
objectief weinig van belang zijn? En daardoor kwetsbaar zijn, dus dat een
discussie die vergrijzing, dementie en euthanasie samenbrengt objectief
bedreigend is of op z`n minst kan zijn? <br>
Verrassend is dan ook het redactioneel commentaar van <i>de
Volkskrant</i> over dementie, euthanasie en vergrijzing, op 19-6-1999. De
Volkskrant kapittelt psychiater Van Dantzig, die enthousiast was over het
gedogen van euthanasie op basis van een wilsverklaring van een 71-jarige
man in het beginstadium van dementie.
<font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font><i>Het is een
beangstigend vooruitzicht, een schatrijk land dat niet genoeg over heeft
voor de verzorging van kwetsbare ouderen. Van burgers die dementie
<font face="WP TypographicSymbols" size=4>></font>mensonwaardig<font face="WP TypographicSymbols" size=4>=</font>
vinden en aftakelende bejaarden liever zien verdwijnen. En van bejaarden zelf die hun omgeving niet willen ontrieven en massaal hun wilsverklaring tekenen. Een land kortom, waar alles wordt geweerd wat ziek, lelijk en lastig is</i><font face="WP TypographicSymbols" size=4>=</font>. <br>
<br>
makkelijke oplossing bestaat niet<br>
De dramatische situaties waarin mensen om euthanasie vragen zijn zo individueel, dat een wet -die immers voorschrijft hoe alle mensen in een situatie moeten handelen - eigenlijk geen gepaste oplossing kan bieden. Er kunnen situaties zijn dat euthanasie echt de enige mogelijkheid is voor een persoon. Dit zal echter bij hoge uitzondering zijn, zo blijkt ook uit gegevens over palliatieve zorg. Artsen toestaan euthanasie op verzoek te plegen lijkt mensen meer vrijheid en autonomie te geven. Het kan echter in een steeds harder en individueler wordende samenleving uitpakken als een bedreiging voor mensen die zich doodziek, zwaar depressief of alleen op de wereld voelen. Als euthanasie normaal wordt en een van de medische handelingen, zal de vanzelfsprekendheid afnemen om te blijven zoeken naar een behandeling om uit de dramatische situatie - die leidde tot de vraag om euthanasie- te geraken. Het gevaar is reeel dat lichtzinniger omgesprongen zal worden met mensenlevens, met name van onproductieve mensen of lastige patienten. Zonder strafbaarheid van euthanasie valt een extra bedenking weg bij de arts: Ben ik bereid desnoods gevangenisstraf te ondergaan om deze patient te helpen? De arts hoeft zonder strafbaarheid van euthanasie alleen te denken: De patient heeft er zelf om gevraagd. Ook de 900 gevallen per jaar waarin levensbeeindigend wordt gehandeld zonder dat de geeuthanaseerde erom gevraagd heeft (10), - bijvoorbeeld geestelijk gehandicapten (11) of mensen in coma waarover anderen besluiten dat behandeling geen zin heeft -, geven te denken over het uit het strafrecht halen van euthanasie.<br>
Een makkelijke oplossing is er niet. Echter, werken aan veel betere toegankelijkheid van palliatieve en psychische zorg, pijnbestrijding (12) en verbetering van verpleeghuis- en thuiszorg als concrete maatregelen en het tegengaan van vervreemding en werken aan een gevoeligere opstelling bij artsen tegenover gevoelens van 'uitzichtloos lijden' bij patienten zouden het euthanasiasme in Nederland kunnen remmen. <br>
<br>
Jeroen Breekveldt, medewerker NoGen<br>
<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(1)<x-tab> </x-tab></font>Trouw 23 -11-1999, 'GroenLinks worstelt met euthanasie'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(2)<x-tab> </x-tab></font>Sdu uitgevers, 1996, 'Euthanasie en andere medische beslissingen rond het levenseinde' <br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(3)<x-tab> </x-tab></font>Zembla, 1997<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(4)<x-tab> </x-tab></font>Medisch Contact van 27-8-1999, 'Doodmaken is niet gewoon'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(5)<x-tab> </x-tab></font>Trouw, 15-7-2000 <br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(6)<x-tab> </x-tab></font>Volkskrant 10-8-1999, 'wilsverklaring bij dementie wekt verwarring'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(7)<x-tab> </x-tab></font>zie 6<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(8)<x-tab> </x-tab></font>Volkskrant 28-8-1999, 'Euthanasiewet drukt op patient'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(9)<x-tab> </x-tab></font>zie 6<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(10)<x-tab> </x-tab></font>zie 2<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(11)<x-tab> </x-tab></font>Volkskrant 22-2-1997, 'Arts speelt rol bij dood helft zwakzinnigen'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(12)<x-tab> </x-tab></font>GeldersDagblad 23-11-1999, 'Pijnbestrijding zou vraag om euthanasie verminderen'<br>
<font face="Times New Roman, Times" size=4>(13)<x-tab> </x-tab><br>
<br>
</font>In het NoGen Archief zitten, naast enkele opnames van radio & TV, circa duizend artikelen uit dag- vak- en opiniebladen over het euthanasiedebat in Nederland.<br>
<br>
<br>
<br>
=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=<br>
<font size=5><b>AUTONOOM POLITIEK INFOCENTRUM<br>
<br>
</b></font>Burgtstraat 3<br>
NL-6701 DA Wageningen<br>
infocent@wnet.bos.nl<br>
Giro 3464211<br>
tel: 0317- 423 588<br>
fax 0317- 450144<br>
<br>
<i>Autonoom Politiek Infocentrum is een kantoorruimte voor organisaties die achtergronden van politieke besluitvorming belichten. <br>
Het Infocentrum is gespecialiseerd in problematiek rond <br>
* medische biotechnologie (NoGen en Werkgroep Xenotransplantatie Vraagstukken)<br>
* Inheemse volken (documentatiecentrum De Ekster en De Olifant)<br>
* illegaal verklaarde vluchtelingen (Vluchteling Onder Dak)<br>
<br>
en verzet tegen vrijhandel.<br>
<br>
</i>=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=<br>
++++ STOP THE EXECUTION OF MUMIA ABU-JAMAL! ++++ <br>
++++ if you agree copy these 3 sentences in your own sig ++++ <br>
++++ more info: <a href="http://www.xs4all.nl/~tank/spg-l/sigaction.htm" eudora="autourl"><font color="#0000FF"><u>http://www.xs4all.nl/~tank/spg-l/sigaction.htm</a></font> ++++<br>
<br>
=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=+=<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
<br>
</u></html>