[D66] De Publieke Geluidsvernietiging: Radio 4, 5 en 6

[René Oudeweg]

Radio 4, 5 en 6: De Publieke Cultuurkathedraal Die Al Jaren In Brand 
Staat — Maar Dan Met Een Bordje “Graag Doorlopen”

Er bestaan drie zenders die zichzelf graag presenteren als de culturele 
longen van Nederland. In werkelijkheid lijken ze meer op museumvleugels 
waarin de zuurstof al lang is afgesloten. Radio 4, 5 en 6 vormen samen 
een monument voor de voorzichtigheid — een publieke omroeptrilogie die 
zo krampachtig aan het verleden vasthoudt dat het bijna een 
levensbedreigende houding wordt.

Radio 4: Klassieke Muziek, Maar Dan in Mortuariumstand

Radio 4 is de plek waar muziek van eeuwen geleden springlevend zou 
moeten klinken — maar waar het in plaats daarvan wordt behandeld alsof 
elke noot een kwetsbaar archeologisch artefact is dat met 
rubberhandschoenen moet worden aangeraakt.

De programmering is zo steriel dat zelfs de stilte tussen de stukken 
meer persoonlijkheid heeft dan de presentatoren die ze aankondigen. 
Alles is keurig, gladgestreken, tot elke vorm van spontaniteit vakkundig 
is weg-gesteriliseerd. Het is alsof de zender bang is dat een beetje 
passie de luisteraar zou doen vermoeden dat klassieke muziek eigenlijk 
fantastisch kan knetteren, knallen, bruisen.

In plaats daarvan krijg je een klanklandschap dat ruikt naar nagebleekte 
partituren en studielampen: klassieke muziek als klinische behandeling.

Radio 5: Het Eindstation van de Muzikale Vertraagde Trein

Radio 5 presenteert zichzelf als “gezellig”, “warm” en “herkenbaar”. In 
praktijk is het een eindeloze auditieve theemiddag waarin dezelfde 
liedjes en dezelfde verhalen oneindig worden gerecycled totdat je je 
begint af te vragen of de zender stiekem onder curatele staat van een 
nostalgie-industrieel complex.

Alles voelt hier zo veilig dat het bijna verstikkend wordt. Het is radio 
die je instopt als een dekentje dat te lang in de kast heeft gelegen: 
muf, stoffig en volledig ongevaarlijk.

De zender is zo vastgeroest dat het lijkt alsof tijd er niet lineair 
verloopt, maar rondcirkelt. Radio 5 is niet gericht op oudere 
luisteraars — het is gericht op het idee dat oudere luisteraars nooit 
iets nieuws willen horen. En dát is misschien wel het pijnlijkste.

Radio 6: Een Muzikaal Goudmijn Die Begraven Werd Onder de Publieke 
Omroep-Bureaucratie

Radio 6 (in welke semi-dode, digitale of thematische incarnatie dan ook) 
is het schoolvoorbeeld van hoe een goed idee volledig kan worden 
verpletterd door institutionele besluiteloosheid.

Soul, jazz, funk, black music — het had alles om een bruisende 
krachtcentrale van muzikaliteit te zijn. Maar de publieke omroep 
behandelde het alsof het een proefballon was die vooral niet te veel 
mocht stijgen.

Het resultaat: een zender die zó weinig ruimte kreeg dat je bijna 
medelijden zou krijgen. Radio 6 is als een genie dat in een bezemkast 
moest leven omdat de directie niet wist waar ze anders een stopcontact 
moesten plaatsen.

De zender had vuur, maar niemand mocht de lucifers aansteken.

Gezamenlijke Diagnose: Angst, Afgrendeling en Culturele Zelfcensuur

Radio 4, 5 en 6 lijken meer bang voor hun eigen missie dan toegewijd 
eraan. Ze zijn publieke cultuurprojecten die opereren alsof cultuur iets 
is dat je vooral moet conserveren, niet beleven, delen of vernieuwen.

Waar Radio 4 klassieke muziek mummificeert, Radio 5 nostalgie tot 
doctrine verheft, en Radio 6 nauwelijks ademruimte kreeg om überhaupt te 
bestaan, ontstaat een pijnlijke conclusie:

De Nederlandse publieke cultuurzenders zijn niet te voorzichtig.
Ze zijn allang in comateuze staat gebracht door hun eigen angst voor 
toekomst, energie en risico.

Conclusie: Wie Cultuur Tot Stilstaand Water Maakt, Krijgt Stilstaand Water

Radio 4, 5 en 6 moeten de motor achter culturele vitaliteit zijn — maar 
functioneren nu als drie zorgvuldig verlichte vitrines waarin geluid 
wordt getoond, niet geleefd.