[D66] Postdemocratie: Vertrouwen in volgend kabinet slechts 11%

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Verbaast mij niets - zie mijn eerdere opmerkingen over hoe westerse 
politici de democratie stelselmatig zitten te ondermijnen richting 
fascistische staatsvorm en dat de burger hier juist het versterken van 
de democratie tegenover moet zetten. Anders klopt de revolutie aan de 
Poort]


Bron:   Telegraaf
Datum:  8 juni 2025
Auteur: Maurits de Liefde
URL:    
https://www.telegraaf.nl/politiek/vertrouwen-in-politiek-keldert-nu-kabinet-van-afgehaakt-nederland-heeft-gefaald/70725695.html


Vertrouwen in politiek keldert nu kabinet van 'afgehaakt Nederland'
heeft gefaald
-------------------------------------------------------------------
'Partijen moeten niet in campagnemodus'

Den Haag- Hoe moet de Nederlandse politiek het vertrouwen terugwinnen? 
Die vraag rijst nadat dinsdag voor de derde keer in vier jaar tijd een 
kabinet voortijdig aan zijn einde kwam. Het vertrouwen dat een nieuw 
kabinet problemen wel oplost, is volgens peilingbureau Ipsos I&O slechts 
11 procent. 'Polarisatie op basis van ideeen vertaalt zich niet in 
minder vertrouwen. Het spelen op de persoon wel.'

Een antwoord op veel wantrouwen, noemt cultuurhistoricus Rene Cuperus 
het inmiddels gevallen kabinet van PVV, VVD, NSC en BBB. 'De outsiders 
en nieuwkomers kregen een kans. Maar als zij het niet waarmaken, weinig 
leveren en tegenvallen, schaadt dat het vertrouwen in de politiek.'

Samen met electoraal geograaf Josse de Voogd schreef Cuperus in 2021 de 
Atlas van Afgehaakt Nederland. Hierin werd duidelijk hoe groot de kloof 
is tussen de bestuurlijke en maatschappelijk geengageerde bovenlaag en 
de 'afgehaakten' in perifere regio's, kleinere gemeenten en 
sociaaleconomisch zwakkere milieus. De uitslag van de laatste 
Kamerverkiezingen was volgens hem 'een opstand van de laagopgeleiden en 
de regio tegen de hoogopgeleiden uit de Randstad'.

'Als zo'n democratische correctie mislukt, hebben we een probleem. De 
bal ligt nu weer bij de bestuurderspartijen', doelt Cuperus op 
traditionele machtspartijen zoals PvdA/GL, CDA en VVD. 'De vraag is: 
welke lessen hebben zij geleerd? Of wordt het gewoon weer business as 
usual? Nederland kan zich geen falend bestuur meer veroorloven.'


Toename politiek vertrouwen bij Schoof I

De verkiezingsuitslag van november 2023 en de vorming van het nieuwe 
kabinet in juli 2024 leidden aanvankelijk tot een toename van het 
politieke vertrouwen. Vooral onder laagopgeleiden was die groei 
opvallend. Waar in 2023 slechts 17 procent van hen vertrouwen had in het 
kabinet Rutte IV, was dat aandeel onder kabinet-Schoof I gestegen tot 49 
procent, zo bleek uit toenmalige cijfers van Ipsos I&O. Ook het 
vertrouwen van laagopgeleiden in de Nederlandse overheid steeg van 25 
naar 31 procent.

Nieuwe cijfers over het effect op deze groep zijn er vooralsnog niet. De 
verwachting is dat deze percentages lager uitvallen, denkt hoogleraar 
Tom van der Meer van de Universiteit van Amsterdam. 'Over het algemeen 
heeft een kabinetsval geen positief effect op het vertrouwen. Het is ook 
moeilijk om vertrouwen te hebben in een demissionaire regering.'

Nederlanders staan sowieso sceptisch tegenover het oplossend vermogen 
van een nieuw kabinet, blijkt uit recente cijfers van Ipsos I&O. Volgens 
het onderzoeksbureau heeft nog maar 11 procent van de kiezers het gevoel 
dat een nieuw kabinet problemen als de woningmarkt of de migratie kan 
oplossen.

Toch kunnen nieuwe verkiezingen volgens Van der Meer juist een positief 
effect hebben op het vertrouwen in de politiek. Ze bieden de kans op een 
nieuwe start, stelt de hoogleraar. 'Een nieuw parlement kan een betere 
afspiegeling vormen van de veranderde opvattingen van de bevolking, 
zeker als een nieuwe regering ook met concrete plannen komt en competent 
overkomt.'

Wat opvalt, is dat vooral uiterst rechtse kiezers weinig vertrouwen 
hebben in de landelijke politiek. Uit een recente peiling van EenVandaag 
blijkt dat kiezers van partijen als PVV (13 procent), FvD (2 procent) 
veel wantrouwiger staan tegenover Den Haag dan het landelijk gemiddelde 
van 23 procent.


LPF-kiezers hadden na kabinetsechec meer vertrouwen

Volgens hoogleraar politicologie Tom van der Meer gaan kiezers met een 
gebrek aan vertrouwen minder snel naar de stembus. In 2023 trok de PVV 
juist veel kiezers uit deze groep, stelt hij. 'Als zij nu tot de 
conclusie komen dat hun stem toch geen verschil maakt, bestaat het 
risico dat zij afhaken. Dat is een serieuze kwetsbaarheid.'

Tegelijkertijd wijst hij erop dat regeringsdeelname van de PVV een 
positief effect kan hebben op het geloof in de politiek. 'Iets 
vergelijkbaars zagen we na de verkiezingen in 2002', wijst hij op de 
regering van CDA, LPF en VVD die ontstond na een grote 
verkiezingsoverwinning van de LPF.

'Het lukte Pim Fortuyn om veel kiezers naar de stembus te krijgen die 
zich eerder niet gehoord voelden. Ook na de moord op Fortuyn en het 
disfunctioneren van het kabinet Balkenende I bleek dat veel LPF-kiezers 
bij de eerstvolgende verkiezingen juist meer vertrouwen hadden gekregen 
in de politiek en democratie. Zij hadden door dat zij het verschil 
konden maken.'


Haags geruzie

Het Haagse geruzie is volgens Van der Meer een groter gevaar voor het 
vertrouwen in de politiek. 'Polarisatie op basis van ideeen vertaalt 
zich niet in minder vertrouwen. Het spelen op de persoon wel. Daar 
kunnen spanningen ontstaan.'

Datzelfde beeld ziet Peter Kanne. De opinieonderzoeker van peilingbureau 
Ipsos I&O ziet in zijn onderzoeken dat het niet enkel gaat om 
inhoudelijke verschillen tussen de partijen, maar ook om de 
omgangsvormen en toon van het Haagse debat. 'Het herstel van het 
politieke vertrouwen begint bij politieke leiders die hun rug rechten en 
actief proberen om verschillen te overbruggen. Daarbij gaat het er ook 
om hoe je elkaar benadert, hoe je met meningsverschillen omgaat en hoe 
je samen tot oplossingen komt. Dat kan het vertrouwen in de politiek 
juist verbeteren.'

Cultuurhistoricus Cuperus vindt bovendien dat er 'probleemoplossend 
vermogen' nodig is bij de partijen van centrum-links tot centrum-rechts. 
Een 'politieke uitruil' van klimaat en migratie tussen bijvoorbeeld de 
PvdA/GL en de VVD is volgens hem noodzakelijk. 'Er moet een terugkeer 
komen naar moedige verantwoordelijkheid in het politieke midden. 
Partijen moeten niet in de campagnemodus, maar in de oplossingsmodus.'

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Verkiezingen op 29 oktober

De nieuwe Tweede Kamerverkiezingen zijn op 29 oktober. De Kiesraad zag 
die datum als eerst mogelijke optie. Dat geeft gemeenten en partijen de 
tijd om de verkiezingen voor te bereiden.

Het organiseren van nieuwe Tweede Kamerverkiezingen kost de gemeenten 
naar schatting 105 miljoen euro.

--------
(c) 2025 Mediahuis Nederland B.V.