[D66] Israel, Censuurland

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  26 juli 2025
Auteur: Eugenie D'Hooghe
URL:    
https://www.trouw.nl/buitenland/in-de-meeste-israelische-media-is-het-leed-in-gaza-slechts-een-voetnoot~b47315d1/


In de meeste Israelische media is het leed in Gaza slechts een voetnoot
-----------------------------------------------------------------------
Censuur

Geen foto's van uitgemergelde kinderen of cijfers over hongersnood, maar 
nationale zorgen en militaire retoriek. De ruimte voor kritische 
verslaggeving in Israel wordt steeds verder ingeperkt.

In de boekenwinkel Steimatzky aan de Ben Yehuda-straat in West-Jeruzalem 
liggen de kranten scheef gestapeld op een metalen rek bij de ingang. De 
weekendedities zijn uitgestald. Ze zijn dikker, met glanzende bijlagen 
en een strak geplooide voorpagina. 'Maariv, Yedioth Ahronoth, Globes: 
die gaan snel de deur uit', zegt de jonge vrouw achter de toonbank. 'In 
het Hebreeuws is dit wat men leest.'

Wat men leest, bepaalt wat men ziet. En wat men niet ziet. De vraag 
rijst: wat krijgt de gemiddelde Israelier te zien als hij 's ochtends 
zijn krant openslaat?

Op de voorpagina's: een soldaat met helm en geweer, een zee van 
Israelische vlaggen, een portret van Donald Trump met samengeknepen 
ogen. Binnenin: peilingen, protesten in Tel Aviv, discussies over 
Haredi-legerdienst, groeiende demografische druk, onrust over mogelijke 
sancties uit Europa. Gaza komt voor, maar zelden vooraan. Geen foto's 
van uitgemergelde kinderen of uitgesmeerde VN-cijfers over hongersnood.

Die beelden blijven gereserveerd voor internationale lezers. In The 
Guardian, Le Monde en Der Spiegel verschijnen ze bijna dagelijks: een 
baby zonder huidplooien, een vrouw die huilt om een lege kookpot. In 
Israel blijven ze zo goed als buiten beeld, en als ze al vermeld worden 
is het als opiniestuk of in een randrubriek helemaal achteraan.


Timing en strategie

Het meest opvallende voorbeeld komt uit de weekendbijlage 7 Yamim van de 
krant Yedioth Ahronoth, de grootste commerciele krant van Israel, bekend 
om haar brede bereik en populaire toon. Daarin stelt luitenant-kolonel 
David Behn in een exclusief interview: 'Militair gezien hebben we 
gewonnen. Hamas heeft geen bataljons meer, enkel nog compagnieen. Ze 
vertrekken zodra voedsel en water op zijn.' Het woord 'eten' valt hier 
niet als teken van nood, maar als timing en strategie.

In Israel haalt bijna de helft van de bevolking zijn nieuws via 
televisie. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de 
Statistiek. Populaire zenders als Channel 12 en het extreemrechtse 
Channel 14 brengen het conflict in termen van Israelische slachtoffers, 
militaire successen en geopolitieke dreiging van buitenaf. Palestijns 
lijden komt zelden beeldvullend aan bod. Bombardementen in Gaza worden 
wel getoond, maar de beelden van de gevolgen ervan niet.


Militaire censuur

De reden is deels politiek, deels cultureel. Israel kent een formeel 
systeem van militaire censuur. Journalisten zijn wettelijk verplicht om 
veiligheidsgerelateerde inhoud vooraf aan de censor voor te leggen. 
Sinds de aanval van Hamas op 7 oktober op 2023 is die controle 
verscherpt. Alleen journalisten die embedded zijn met het Israelische 
leger mogen Gaza betreden.

Onafhankelijke verslaggeving van op de grond is er vrijwel niet. 
Buitenlandse journalisten komen het gebied niet in. Palestijnse 
journalisten die vanuit Gaza verslag doen, nemen enorme risico's. 
Tientallen van hen zitten vast in Israelische gevangenissen, zonder 
proces, schrijft Verslaggevers Zonder Grenzen (VGZ).

Al meer dan tweehonderd journalisten zijn sinds het begin van de oorlog 
omgekomen in Gaza. Volgens VGZ is dit het dodelijkste conflict voor 
persmedewerkers in de huidige eeuw. Tegelijk wijst de organisatie op 
toenemende lastercampagnes, online desinformatie, juridische dreiging en 
druk tot zelfcensuur, vooral tegen wie afwijkt van het nationale 
narratief.

Arabische journalisten ondervinden meer intimidatie, terwijl 
buitenlandse verslaggevers steeds moeilijker aan accreditatie raken. De 
repressie tegen de pers is toegenomen, aldus VGZ. 'Een hard 
nationalistisch discours overheerst regelmatig in de mediaverslaggeving, 
waardoor andere standpunten worden verdrongen.'


Laagste notering ooit

Israel daalde op de wereldwijde persvrijheidsindex van plaats 86 naar 
112, de laagste notering ooit voor het land. Kritische media zoals 
Haaretz worden door regeringsgezinde stemmen geregeld weggezet als 
'propaganda', en er zijn oproepen geweest om zenders als Kan of Channel 
13, die door sommigen ook als te kritisch worden gezien, te boycotten.

In een recente peiling van het aChord Center van de Hebreeuwse 
Universiteit, uitgevoerd in mei 2025 onder 1.112 Israeliers, vindt 64 
procent van hen dat de binnenlandse berichtgeving over Gaza 'in balans' 
is en dat er geen bredere verslaggeving nodig is over de humanitaire 
situatie in de Gazastrook.

Onder kiezers van de regeringscoalitie bedraagt dat cijfer 89 procent. 
Over internationale media is het wantrouwen nog groter: 69 procent van 
de respondenten vindt dat CNN en BBC pro-Palestijns zijn.

Wie in Israel een krant openslaat, ziet een land dat zichzelf verdedigt. 
Vanuit Israelische ogen: hoe men lijdt, hoe men vecht. De oorlog 
bestaat, maar de slachtoffers wonen elders. Geen pleidooi, geen oproep, 
geen trauma dat zichtbaar aan de huid krabt.

In de boekenwinkel Steimatzky komt ondertussen een man binnen, keppeltje 
op, zonnebril op het voorhoofd. Hij loopt naar het rek en kiest 
zorgvuldig een exemplaar van Haaretz, de linkse krant die als enige op 
de voorpagina een uitgemergeld kind toont, gedragen door zijn moeder. De 
winkelbediende kijkt op. 'Dat is een linkse krant', zegt ze. 'Die wordt 
minder vaak verkocht.'

--------
(c) 2025 DPG Media B.V.