[D66] Treurbuis steeds treuriger

[René Oudeweg]

De Treurbuis als Spiegel van de Treurige Ziel: Over de Groeiende Tragiek 
van de Media

Er was een tijd dat de televisie — de zogenaamde treurbuis — nog iets 
beloofde: informatie, cultuur, verbinding. Vandaag is ze verworden tot 
wat ze altijd al dreigde te zijn: een knipperende parodie op zichzelf, 
een eindeloos echoënd spektakel van oppervlakkigheid, hysterie en 
zelfvernietiging. De treurbuis is niet slechts een medium geworden, maar 
een maatschappelijke diagnose. Een symptoom van een cultuur die zichzelf 
liever vermaakt dan begrijpt, liever opjaagt dan verdiept, liever flitst 
dan kijkt.

1. De teloorgang van betekenis: van vorming naar vermaak

Er is nog amper iets op televisie dat niet draait om emotie zonder 
inhoud. Nieuws is infotainment, talkshows zijn gerepeteerde 
schijndiscussies met voorspelbare gasten en ingestudeerde 
verontwaardiging. Documentaires worden bewerkt alsof het trailers zijn 
voor actiefilms, en zelfs kinderprogramma’s lijden onder ADHD-montage en 
hysterische geluidseffecten. We zijn getuige van wat Neil Postman al in 
de jaren ’80 voorspelde: we amuseren ons kapot.

De treurbuis is geen venster meer op de wereld. Het is een spiegelpaleis 
geworden waarin de kijker alleen zichzelf ziet – zijn angsten, 
verlangens, politieke bubbels, morele zelfgenoegzaamheid. Televisie is 
niet langer een collectieve ervaring, maar een vorm van afgeleide 
eenzaamheid.

2. De mediaklasse: hofnarren in een paleis van prikkels

De presentator is geen gids meer, maar een merkpersoonlijkheid. De 
journalist is geen onderzoeker, maar een performer. De talkshowgast is 
geen stem uit de samenleving, maar een professionele roeper – steeds 
dezelfde gezichten, die steeds dezelfde zinnen opdreunen in steeds 
dezelfde frames.

Objectiviteit? Verdieping? Onafhankelijkheid? Nee: wat telt is snelheid, 
spektakel en spin. De treurbuis is bezeten door het algoritme van de 
aandacht, een verslaving die haar ertoe aanzet om alles te versimpelen, 
te verdraaien, te verkorten — totdat de werkelijkheid zelf niet meer 
past in het format.

3. De gedaante van het nepnieuws: mainstream als manipulatie

Ironisch genoeg schreeuwen mainstream media over het gevaar van fake 
news, terwijl ze zelf dagelijks propaganda uitzenden in glanzende 
verpakking. Van geopolitiek tot klimaat, van oorlog tot sociale strijd — 
elk onderwerp wordt ingekaderd door belangen, filters en redacties met 
verborgen agendas.

Ze claimen morele superioriteit, maar zijn gevangen in hun eigen 
commercialiteit. Ze eisen het monopolie op waarheid, maar verdragen geen 
tegenstem. Wie nuance brengt, wordt genegeerd. Wie confronteert, wordt 
gecanceld. Wie buiten de lijntjes kleurt, bestaat niet.

4. De verlakkerde burger: kijkend, klikkend, afgeleid

De treurbuis voedt een burger die niet geïnformeerd maar gedemobiliseerd 
wordt. Iemand die denkt dat hij weet wat er speelt, maar enkel meningen 
herkauwt die zorgvuldig zijn voorgesorteerd. Iemand die zich moreel 
superieur voelt door het kijken naar het juiste journaal, of het zuchten 
bij de juiste talkshowgast.

Wat televisie vandaag produceert is oppervlakkige betrokkenheid en diepe 
inertie. We zijn verontwaardigd, maar machteloos. Geëmotioneerd, maar 
apathisch. Getriggerd, maar nooit echt geraakt.

5. De post-ironische ondergang: reality is fake, fake is real

En dan is er nog de volledige ineenstorting van betekenis: reality-tv 
waarin mensen niet meer zichzelf zijn, maar karikaturen van hoe ze op tv 
willen zijn. Politieke debatten die meer lijken op cabaret, cabaret dat 
meer lijkt op politiek. Nieuws waarin fictie doorsijpelt, en fictie 
waarin het nieuws zich nestelt.

De treurbuis is nu een eindeloze herhaling van zichzelf geworden. Er is 
geen onderscheid meer tussen parodie en realiteit. Alles is simulatie, 
zoals Baudrillard voorspelde. De televisie speelt dat ze televisie is, 
en niemand merkt het verschil.

Epiloog: De buis is leeg, de blik verslaafd

De treurbuis is treurig omdat zij niet slechts een instrument is, maar 
een wereldbeeld, een denkstijl, een verslaving. Ze leert ons niets, 
behalve hoe we onszelf kunnen verdoven met beeld, geluid en sentiment. 
De televisie is dood, en wat wij zien zijn de stuiptrekkingen van een 
beschaving die liever zapt dan nadenkt.

Zolang we blijven kijken, blijven zij uitzenden.

On 7/19/25 20:46, René Oudeweg wrote:
> Volgens mij leven we tegenwoordig in de slechtst mogelijke van alle 
> werelden. Of is dat slechts de Nederlandse blik? Leibniz dacht dat we in 
> de best mogelijke van alle werelden leefden maar dat werd al door 
> Voltaire belachelijk gemaakt. Op de buis zie je alleen maar dissonante 
> 'goedgemutsheid' in een afgrijselijke industriële en dystopische hel. Je 
> moet toch, volgens de treurbuisgasten, een beetje de moed erin houden. 
> Dan denk je, sterf toch uit, gij afzichtelijke industriële mens...
> 
> Wantrouw de optimisten.
> 
> 
> 
>