[D66] EuroUnie verliest oorlog in Ukraine (11)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Wat thans gebeurt, doet denken aan het verhaal over Hitler die in z'n 
bunker denkbeeldige legers inzet]

Bron:  RTL Nieuws
Datum: 15 februari 2025
URL:   
https://www.rtl.nl/nieuws/buitenland/artikel/5494771/oekraine-veiligheidsgaranties-navo-kernwapens


Kernwapens, buitenlandse soldaten of lidmaatschap EU? Oekraine zoekt
alternatief voor NAVO
--------------------------------------------------------------------

Oekraine wil graag veiligheidsgaranties als onderdeel van een 
vredesakkoord, om te voorkomen dat Rusland na een paar jaar opnieuw 
aanvalt. Lidmaatschap van de NAVO is voor president Volodymyr Zelensky 
de gedroomde vorm van afschrikking, maar dat is voorlopig niet aan de 
orde. Wat dan wel?

'De Verenigde Staten geloven niet dat het NAVO-lidmaatschap voor 
Oekraine een realistisch resultaat zal zijn van de onderhandelingen', 
zei de Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth eerder deze week. 
Hij liet weten dat Oekraine rekening moet houden met het afstaan van een 
deel van zijn grondgebied. Maar hij pleitte wel voor 'robuuste 
veiligheidsgaranties om ervoor te zorgen dat de oorlog niet opnieuw 
begint'.


Teleurstelling voor Oekraine

Dat Oekraine voorlopig geen NAVO-lid lijkt te worden is een 
teleurstelling voor veel inwoners van het land. Zo'n driekwart van de 
bevolking ziet hun land namelijk graag toetreden tot het Atlantische 
bondgenootschap. Daarnaast vindt 57 procent van de bevolking dat een 
vredesdeal geen stand kan houden als Oekraine terrein moet opgeven.

Zelensky zal dus andere veiligheidsgaranties moeten zoeken. 'Om nieuwe 
gevechten te voorkomen moet een Amerikaans vredesinitiatief maatregelen 
bevatten om Rusland af te schrikken, Oekraine gerust te stellen en beide 
partijen te stimuleren om het staakt-het-vuren te handhaven', schrijft 
Samuel Charap, politiek analist van de Amerikaanse denktank RAND.

'Als er aanzienlijke kosten verbonden zijn aan een toekomstige Russische 
aanval - of die nu een interventie door een derde partij uitlokt of 
vergelding door een Oekraine dat bewapend is met een verbeterde 
afschrikking - zal Moskou minder geneigd zijn om zo'n aanval uit te 
voeren.'


Wat zijn de mogelijkheden?

De afgelopen maanden hebben politici en analisten meerdere alternatieven 
geopperd voor een NAVO-lidmaatschap. Zo wijst Charap op verdragen die de 
Verenigde Staten in het verleden hebben gesloten met Zuid-Korea en 
Israel, waarbij de Amerikanen beloofden om bescherming te bieden.

Een andere mogelijke vorm van veiligheidsgarantie is het lidmaatschap 
van de EU. In het verdrag van de Europese Unie staat namelijk dat als 
een lidstaat wordt aangevallen, de anderen hulp moeten bieden. Het is 
een minder harde veiligheidsgarantie dan lidmaatschap van de NAVO, maar 
het zou wel betekenen dat Europa verplicht is om Oekraine militair te 
helpen.

'Maar om lid te worden moet Oekraine wel voldoen aan alle eisen die de 
EU stelt op het gebied van rechtstaat, corruptiebestrijding en de 
inrichting van zijn economie', zegt defensiedeskundige Patrick Bolder 
van het HCSS. 'En alle lidstaten moeten het ermee eens zijn, en er zijn 
lidstaten als Duitsland en Hongarije die er niets in zien.' Op de korte 
termijn zit EU-lidmaatschap er dus niet in voor Oekraine.


Kernwapens?

'Laat ze ons dan kernwapens geven', verzuchtte Zelensky eerder deze 
maand tijdens een interview, toen hem werd gevraagd wat het alternatief 
is voor een NAVO-lidmaatschap. Hij noemt kernwapens niet zomaar: na de 
val van de Sovjet-Unie in 1991 lagen er kernwapens in Oekraine, maar die 
heeft het land in 1994 afgestaan door het zogenoemde Memorandum van 
Boedapest te ondertekenen. In ruil daarvoor beloofden onder andere de 
Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Rusland dat ze de 
soevereiniteit van Oekraine zouden bewaken.

'We hadden onze kernwapens moeten opgeven in ruil voor de NAVO en de 
EU', zei Zelensky vorig jaar. 'Maar we hebben er niets voor 
teruggekregen. Het stuk papier dat we kregen, dat is geschonden. En de 
landen die het Memorandum van Boedapest hebben ondertekend, hebben 
Rusland niet tegengehouden.'

Kernwapens zijn momenteel geen serieus onderwerp van gesprek, maar 
Zelensky heeft het desondanks meerdere keren genoemd als mogelijk 
alternatief. 'Ik zie een NAVO-lidmaatschap nog eerder gebeuren dan het 
verstrekken van kernwapens', zegt defensiedeskundige Peter Wijninga. 
Oekraine is namelijk gebonden aan het non-proliferatieverdrag, dat 
Oekraine in feite verbiedt om kernwapens te ontwikkelen.

'De ontwikkeling ervan zou ook nog eens jaren duren', zegt Bolder. 
'Misschien dat Zelensky het nu zegt om de boel op scherp te zetten, in 
de hoop dat hij dan andere steun krijgt.'


Groot leger

Zelensky stelde deze week dat als zijn land geen NAVO-lid wordt, het op 
z'n minst een leger van 1,5 miljoen soldaten nodig heeft om Poetin af te 
schrikken. Momenteel heeft Oekraine volgens hem ongeveer 1 miljoen 
militairen, terwijl Rusland er 1,5 miljoen heeft.

'Als we echt niet bang willen zijn voor een nieuwe bezetting of een 
nieuwe Russische invasie, dan is dit een echte veiligheidsgarantie. 
Poetin zal weten dat hij een leger van 1,5 miljoen heeft, en dat 
Oekraine ook een leger van 1,5 miljoen heeft. Als hij wil komen en 
mensen wil laten sterven in Oekraine, dan is hij welkom om dat te doen', 
zegt Zelensky.

Een deel van de militairen zou van buiten Oekraine kunnen komen, stelt 
de president. Maar ondertussen probeert zijn land ook zelf meer soldaten 
te werven. Zo is er net een nieuw initiatief gelanceerd waarmee jonge 
mannen tussen de 18 en 24 jaar onder andere een flinke geldbonus en een 
rentevrije hypotheek ontvangen als ze zich vrijwillig bij het Oekraiense 
leger aansluiten.

Dat grote leger moet dan ook over voldoende wapens beschikken. 'In 
Oekraine is er een stevige basis voor de defensie-industrie. En als de 
oorlog voorbij is, zal die industrie zeker verder opgebouwd worden. Dat 
gebeurt trouwens nu ook al, tijdens de oorlog', zegt Wijninga. Een 
groot, goedgetraind leger met veel en sterke wapens is een 
veiligheidsgarantie op zichzelf. Het voordeel is bovendien dat Oekraine 
hiervoor minder afhankelijk is van andere landen, en er dus ook al mee 
bezig is.


Losse veiligheidsafspraken

De Oekraiense overheid heeft vorig jaar al een eerste stap richting 
alternatieve veiligheidsgaranties genomen door met 32 landen aparte 
veiligheidsovereenkomsten te sluiten, waaronder met Nederland. 
Bondgenoten beloven daarmee Oekraine op de lange termijn te blijven 
steunen, maar het zijn geen harde veiligheidsgaranties. In elke 
overeenkomst staan ook verschillende afspraken.

Zo heeft Nederland onder andere afgesproken om Oekraiense militairen te 
blijven trainen, en om kennis uit te wisselen over militaire tactiek. Er 
staan geen beloftes in over bijvoorbeeld het leveren van Nederlandse 
troepen, maar met deze verdragen zeggen landen wel dat ze van plan zijn 
om Oekraine te blijven steunen.


'Coalition of the willing'

Nog beter dan veiligheidsafspraken met losse landen zou een 
gelegenheidscoalitie zijn, een 'coalition of the willing', stelt 
Wijninga. 'Dus landen die samen garant willen staan voor de veiligheid 
van Oekraine, en afdwingen dat Rusland zich aan een bestand houdt. Dat 
zouden vooral Europese landen zijn, maar ook landen buiten Europa, denk 
aan Canada en Australie.'

En dat zou betekenen dat die landen ook troepen moeten leveren die in 
Oekraine de bestandslijn gaan bewaken. 'Misschien verder van de 
frontlinie, bijvoorbeeld in Kyiv of meer in het westen van Oekraine', 
zegt Bolder. 'Maar ze moeten met genoeg zwaar materieel als tanks, 
vliegtuigen en luchtafweergeschut komen, dat ze het ook echt af kunnen 
dwingen dat Rusland Oekraine niet nog een keer aanvalt.'

--------
(c) 2025 RTL Nederland