[D66] Correctief referendum dreigt weer te stranden in Eerste Kamer

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Algemeen Dagblad
Datum:  11 februari 2025
Auteur: Elodie Verweij, Hans van Soest
URL:    
https://www.ad.nl/politiek/correctief-referendum-dreigt-weer-te-stranden-in-eerste-kamer-bbb-senatoren-willen-er-niet-aan~acea7532/


Correctief referendum dreigt weer te stranden in Eerste Kamer:
BBB-senatoren willen er niet aan
--------------------------------------------------------------

De komst van een correctief referendum dreigt wederom te stranden. De 
grondwetswijziging die nodig is om een referendum mogelijk te maken, 
krijgt vooralsnog onvoldoende steun in de Eerste Kamer. Een aantal 
BBB-senatoren ligt dwars.

Al decennia praten partijen in Den Haag over de komst van een correctief 
referendum. Daarmee krijgen kiezers de mogelijkheid om een wet die al is 
aangenomen door het parlement met terugwerkende kracht alsnog van tafel 
te vegen. Daarvoor moet eerst de grondwet worden gewijzigd, waarvoor 
twee derde van zowel de Tweede als de Eerste Kamer moet instemmen.

Begin dit jaar stemde de benodigde tweederdemeerderheid van de Tweede 
Kamer in met de komst van een zogeheten bindend correctief referendum. 
Daarmee leek de komst van het referendum binnen bereik. De partijen die 
in de Tweede Kamer voor stemden (PVV, GroenLinks-PvdA, NSC, D66, BBB, 
SP, Partij voor de Dieren, Forum voor Democratie en JA21) hebben in de 
Eerste Kamer precies voldoende zetels om de grondwet te kunnen wijzigen 
die een referendum mogelijk maakt.


Grote problemen

Inmiddels blijkt een deel van de BBB-fractie in de senaat grote 
problemen te hebben met het wetsvoorstel. Zeker twee BBB-senatoren 
hebben achter de schermen al te kennen gegeven te willen tegenstemmen. 
Andere bronnen melden dat het er zelfs meer zijn.

De senatoren die tegen dreigen te stemmen, hebben er onder andere 
problemen mee dat er in het wetsvoorstel niets is geregeld over hoe een 
referendum eruit moet komen te zien. Het is bijvoorbeeld nog de vraag 
hoeveel procent van de kiezers moet komen opdagen om een referendum 
geldig te laten zijn. De uitwerking volgt in een andere wet die 
verantwoordelijk minister Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken) nog moet 
maken.

Ook maken sommige senatoren zich zorgen of burgers wel in staat zijn om 
een goed oordeel te vellen over een ingewikkelde wet, zo laten zij 
weten. 'Burgers worden veel bestookt met misinformatie', zegt er een. 
BBB-fractievoorzitter van de Eerste Kamer Ilona Lagas meldt dat er 
binnenkort nog met de fractie over het onderwerp wordt overlegd.


Onvoldoende steun

Het wetsvoorstel zoals het nu voor ligt, is gemaakt door SP-Kamerlid 
Michiel van Nispen. Hij heeft bewust details over de vormgeving van het 
referendum niet opgenomen in de tekst. De reden daarvoor is dat bij 
eerdere pogingen om de grondwet te wijzigen partijen zo ruzieden over de 
voorwaarden die een referendum mogelijk moeten maken, dat er onvoldoende 
steun was voor welk voorstel dan ook. Wel heeft Van Nispen in de wet 
opgenomen dat er geen referendum mag worden gehouden over het Koninklijk 
Huis en over internationale verdragen.

En zo dreigt een zoveelste poging te stranden om een referendum in te 
voeren. Dat gebeurde bijvoorbeeld ook al in de zogeheten Nacht van 
Wiegel in 1999 toen de benodigde meerderheid in de senaat net niet 
gehaald werd. Het kabinet-Kok 2 kwam daardoor ten val, waarna het 
gelijmd werd met de afspraak dat er een referendum zou komen waarbij 
kiezers wel hun mening mochten geven, maar de politiek zich niet per se 
aan de uitslag hoefde te houden. Voor zo'n zogeheten raadplegend 
referendum was geen wijziging van de grondwet nodig.

Het raadplegend referendum heeft een paar jaar bestaan in diverse 
vormen. Zo werd er onder meer in 2005 een referendum gehouden over de 
Europese grondwet, waarbij een meerderheid van de kiezers tegen stemde. 
In 2015 werd er een referendum gehouden over de 
samenwerkingsovereenkomst tussen de Europese Unie en Oekraine. Ook toen 
stemde een meerderheid tegen. De overeenkomst kwam er toch. Het 
kabinet-Rutte 3 schafte de mogelijkheid van een raadplegend referendum 
af.

--------
(c) 2025 DPG Media B.V.