[D66] Waarom het nooit meer goed komt met het internet en Big Tech

[René Oudeweg]

Waarom het nooit meer goed komt met het internet en Big Tech

Er was een tijd dat het internet een belofte inhield: openheid, 
democratisering van informatie, een mondiale bibliotheek waar iedereen 
vrij kon reizen. Die tijd is voorbij. Het internet is niet stuk—het is 
af. Het systeem werkt precies zoals het ontworpen is, maar niet voor 
ons. En dat is precies waarom het nooit meer goed komt.

1. De macht is te geconcentreerd om ooit nog los te laten

Big Tech is geen verzameling bedrijven meer; het zijn infrastructuren 
waar onze hele digitale beschaving op rust. Een handvol ondernemingen 
bepaalt welke informatie we zien, hoe we communiceren, welke ideeën 
worden versterkt en welke verdwijnen in de zwarte gaten van 
algoritmische vergetelheid.

Zelfs als er politieke wil zou bestaan om die macht te breken, is het 
praktisch onmogelijk. Je kunt geen waterleidingbedrijf zomaar splitsen 
en verwachten dat de stad blijft functioneren; hetzelfde geldt voor de 
digitale leidingen van Google, Meta, Amazon, Apple. Ze zijn zo diep 
vervlochten met economie, onderwijs, gezondheidszorg en cultuur dat 
“ontmantelen” neerkomt op een systemische reset waar niemand belang bij 
heeft.

2. De algoritmen hebben ons al heropgevoed

We denken dat we het internet gebruiken, maar in werkelijkheid worden we 
al jaren door het internet gebruikt. Algoritmen hebben onze aandacht, 
emoties en voorkeuren vermalen tot voorspelbare patronen. Big Tech weet 
wie we zijn, maar belangrijker: het weet wie we worden.

We zien niet meer de wereld; we zien onze feed—een eindeloze spiegel die 
ons terugkaatst wat we gisteren al dachten. Het internet beloofde 
kennis, maar leverde conditionering. En omdat die conditionering exact 
is afgestemd op onze zwaktes, is er geen weg terug. Je ontwent geen 
verslaving door de dealer vriendelijk te vragen op te houden.

3. De economie van aandacht laat geen alternatieven toe

Het fundament van het huidige internet is simpel: wie onze aandacht 
bezit, verdient geld. Alles—content, sociale netwerken, zoekmachines, 
zelfs nieuwsplatforms—is geoptimaliseerd om te verslinden, niet om te 
informeren.

Een gezond internet zou gebaseerd moeten zijn op betrouwbaarheid, 
transparantie en menselijke maat. Maar dat levert niet genoeg op. Een 
platform dat genuanceerd, kalm en waarheidsgetrouw is, verliest 
onmiddellijk van een platform dat woede, paniek en sensatie verkoopt. De 
markt beloont de slechtste impulsen en straft alles wat niet 
maximaliseert. Dit is niet te repareren; het is het businessmodel zelf.

4. Privacy is onherstelbaar verloren

Er wordt vaak gesproken over “privacy terugwinnen”, maar dat is een 
illusie. De gegevens die al verzameld zijn—onze zoekgeschiedenis, 
locatiegegevens, gedragsprofielen, sociale grafen—verdwijnen nooit meer. 
Ze worden opgeslagen, gekopieerd, doorverkocht, geanalyseerd en 
geïntegreerd in modellen die onze toekomstige keuzes voorspellen.

Je kunt je instellingen aanscherpen of een privacyvriendelijke browser 
gebruiken, maar je kunt het verleden niet wissen. Je data is al 
onderdeel van de machine. En een systeem dat alles wil weten over 
iedereen, geeft die kennis niet vrijwillig terug.

5. De mens zelf wil het niet anders

Tot slot het bitterste inzicht: Big Tech bestaat niet ondanks ons, maar 
dankzij ons. We klagen over verslaving, maar we willen de dopamine. We 
klagen over manipulatie, maar we houden van frictieloze gemak. We roepen 
dat we surveillancetechnologie haten, maar we klikken gretig op “Akkoord”.

Het internet is niet alleen kapot; het is een perfecte reflectie van wat 
de meerderheid van de mensheid verlangt: snelheid boven begrip, comfort 
boven autonomie, vermaak boven waarheid. En zolang dat zo blijft, zal 
elke poging om het web te hervormen eindigen als een praatgroep in de marge.

Conclusie

Het internet is een labyrint geworden waaruit we niet meer kunnen 
ontsnappen, omdat we de architectuur ervan geïnternaliseerd hebben. Big 
Tech heeft niet alleen onze gegevens in handen, maar ook onze 
verwachtingen, gewoonten en afhankelijkheden. En precies daarom komt het 
nooit meer goed: het systeem werkt, en het werkt té goed, om ooit nog te 
veranderen.