[D66] Propaganda, live from Amsterdam

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

[Eindelijk een normaal stuk - met precies datgene dat ik hier eerder 
opmerkte]

Bron:   De Groene Amsterdammer
Datum:  25 november 2024
Auteur: Rachida Azough
URL:    
https://archive.ph/https://www.groene.nl/artikel/propaganda-live-from-amsterdam


Propaganda, live from Amsterdam
-------------------------------

De framing van het geweld na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv zou niet 
misstaan in een les mediawijsheid. Met woorden als 'jodenjacht' en 
'pogrom', breed gedeeld in media en politiek, kon het wensenlijstje van 
de islamofobe Geert Wilders razendsnel weer uit de ijskast komen.

Weet iemand hoe wij in deze trein terecht zijn gekomen? Met deze 
introductie werken 260 duizend Nederlandse kinderen aan Mediamasters, 
een game waarmee ze lessen leren over alle propaganda en framing die hen 
te wachten staan. Met het oog op wat ons recent is overkomen zijn deze 
lessen mediawijsheid geen overbodige luxe. Hoe makkelijk het is mensen 
voor de gek te houden en te manipuleren, tot het ondersteunen van 
genocide aan toe - we leerden het afgelopen weken in de ijzingwekkende 
praktijk.

De gebeurtenissen rond Maccabi Tel Aviv in Amsterdam hebben in 
sneltreinvaart een nieuwe realiteit gecreeerd. Met een beroep op 
antisemitisme zijn inmiddels moties aangenomen die de vrijheid van 
meningsuiting beknotten en kritiek op Israel smoren. Het antisemitisme 
dat leidde tot de moord op miljoenen joden wordt nu misbruikt om een 
nieuwe minderheidsgroep tot tweederangsburgers te degraderen.

Ze zijn er weer, na een periode van relatieve rust dankzij Wilders' 
misvatting dat hij hun aantal ongestraft kon doen slinken. Terug op de 
voorpagina's. Antisemitischer dan ooit. 'Moreel volstrekt ontaard', 
aldus de chocoladeletters in de Telegraaf. Kriskras door de binnenstad 
deelden 'jongens op scooters' tussen halfeen en halfdrie 's nachts 
flinke klappen uit. Voordien vroegen ze om paspoorten. Terwijl ze erop 
lossloegen scholden ze met 'kankerjoden', riepen 'for the children' en 
eisten: 'say Free Palestine'.

De volgende dag was het land te klein: 'beesten op scooters' waren op 
'jodenjacht' geweest in de hoofdstad. Politici en journalisten 
gebruikten een paar beladen termen om de misdaden te duiden. Naast 
jodenjacht waren dat: pogrom, antisemitisme, Kristallnacht en 
terrorisme. De voetbalsupporters van Maccabi Tel Aviv kregen de rol van 
onschuldige slachtoffers toebedeeld. Dat Israelische supporters een 
taxichauffeur in elkaar hadden geslagen, auto's vernielden, Palestijnse 
vlaggen van gevels rukten, trots Kill all Arabs zongen en met ijzeren 
staven en zwaar vuurwerk door de binnenstad trokken, bleef aanvankelijk 
onbenoemd. Dat heet framing.

Zo ongeveer de zwaarst mogelijke beschuldigingen werden in de media 
massaal uit de mouw geschud. Door de koning, door de premier, door de 
burgemeester, door het parlement, door de voorzitter van de Europese 
Commissie en door de afzwaaiende Amerikaanse president. Over de 
misdragingen van Israelische supporters repten ze met geen woord. Een 
cruciale les in mediawijsheid: als nieuws in belangrijke media staat, 
dan denken veel mensen dat het waar is.

Laten we de term die het meest beklijfde er uitpikken. Het woord 
jodenjacht stamt uit de Tweede Wererldoorlog, toen Nederlandse 
politieagenten bereidwillig naar joodse onderduikers zochten en ze op de 
trein zetten. Vanaf maart 1943 kregen Nederlandse jodenjagers bovendien 
7,50 gulden kopgeld voor elke jood die ze hadden opgespoord en verraden.

Het woord jodenjacht was op de dag van de wedstrijd ergens gevallen, in 
een appgroep op Telegram of op straat, zo zei de hoofdcommissaris van 
politie tijdens het spoeddebat met de gemeenteraad. De autoriteiten 
gebruikten de term onderling pas op vrijdagochtend rond 3 uur 's nachts 
bij de duiding van de gebeurtenissen, mogelijk geholpen door Israelische 
gezagsdragers die tijdens nachtelijke telefoontjes ook de holocaust 
erbij haalden. Ze waren erg boos dat Nederland hun burgers niet goed had 
beschermd.

Elk nieuwsitem kreeg diezelfde teneur. Dat 'honderden Israelische 
supporters' slachtoffer waren van een 'hedendaagse antisemitische 
pogrom', dat 'beesten op scooters op jodenjacht' waren gegaan. Dat 
Netanyahu twee vliegtuigen had gestuurd om zijn mensen op te halen. Dat 
Nederland zijn joden alweer niet kon beschermen, 'net als in de Tweede 
Wereldoorlog'. Overal ter wereld, in de krant en op tv.

Je weet dat het niet klopt. En toch heeft niemand 'stop, hou op' 
geroepen. Of zoiets als: waar twee kijven hebben twee schuld. Of vanuit 
de Stopera even gebeld met het NIOD om te worden ingefluisterd: het is 
geen pogrom, het gezag keurt het geweld ten strengste af.

De persconferentie waar velen op gewacht hadden bleek opvallend 
feitenvrij, zo klaagden zeven (adjunct-)hoofdredacteuren afgelopen 
weekend in vakbondsblad Villamedia. In de dagen erna liepen de 
Nederlandse media de achterstand schoorvoetend in, balend dat ze er zelf 
niet bij waren geweest. Wel ter plekke waren de jonge YouTuber 
@OmeBender en de Amsterdamse freelance fotografe Annet de Graaf 
(@iAnnet) die direct een paar cruciale puzzelstukken online gooiden.

Daar gingen de internationale media na de wedstrijd te rade nadat ze 
eerst het nieuws brachten van de 'antisemitische pogrom'. Opvallend 
genoeg werden de beelden van De Graaf wijdverbreid ingezet ter 
illustratie van het geweld tegen de supporters van Maccabi Tel Aviv, 
terwijl ze het tegenovergestelde tonen. Fake news dus van de meest 
gerenommeerde mediabedrijven ter wereld, waar de onvermoeibare fotografe 
hen fijntjes op wees. SkyNews, dat anderhalve dag na de wedstrijd wel in 
staat bleek het nieuws correct en evenwichtig te duiden, schrapte de 
bijdrage een paar uur later om er een voor Israel minder kwalijke 
wending aan te geven. De informatieachterstand van media bleek kortom 
niet het enige obstakel voor de waarheidsvinding.

De burgemeester van Amsterdam zag in dat haar woorden ernstig bijdroegen 
aan polarisatie en propaganda en keerde op haar schreden terug. Maar ze 
had Raoul du Pre, chef politiek bij de Volkskrant, er toen al van 
overtuigd dat er echt iets aan de hand moest zijn, en dat we niet waren 
verzeild in een 'Israelische shitshow' zoals hij dacht toen hij op de 
ochtend na de wedstrijd wakker werd. Tien dagen later nam Halsema het 
woord pogrom terug, maar je krijgt natuurlijk nooit een tweede kans om 
een eerste indruk te maken.

Ondanks een breed gedragen mea culpa doen veel politici en journalisten 
alsof er niets veranderd is - alsof de aanvankelijke premisse nog steeds 
geldt - en zaaien zo morele verontwaardiging. Een meerderheid in de 
Tweede Kamer zweert bij een 'integratiecrisis' en het wensenlijstje van 
de islamofobe Geert Wilders kwam razendsnel en luidruchtig uit de 
ijskast. Dat komt door die jongens op scooters, zeggen ze. Ons kabinet 
en een meerderheid in ons parlement wil deze mensen hun Nederlandse 
paspoort afnemen als ze een misdaad begaan, en ze pardoes het land 
uitzetten. 'Om de goeden te helpen' - die volgens premier Schoof al te 
lang onder de kwaden lijden. Het bekritiseren van Israel zou met enige 
kwade wil zo'n misdaad kunnen zijn, want als het aan het kabinet ligt is 
dat binnenkort een vorm van antisemitisme.

De fractievoorzitters van de regeringspartijen en hun beste vrienden 
laten zich gewillig leiden door het special report van het Israelische 
Ministerie van Diaspora en Antisemitismebestrijding (eerder Hasbara 
ofwel Propaganda en Diplomatie genoemd), dat vorige week wapperend in de 
Tweede Kamer opdook en door senior Clingendael-onderzoeker Erwin van 
Veen werd gefileerd als 'een gevalletje afval' dat een 
'basisschoolleerling beter in elkaar had kunnen zetten'.

In het Tweede Kamerdebat van 19 november werd gewillig een hele trits 
voorstellen aangenomen door de agitatoren van VVD, BBB, PVV, NSC, CU, 
JA21 en SGP. Zo moeten organisaties die zich uitspreken tegen genocide 
of inlaten met pro-Palestijnse clubjes of mensen (met banden met 
Hamas...) nog beter uitkijken - voor je het weet ben je terroristisch en 
zelf verboden. Verder wil VVD-minister David van Weel de politie 
autoriseren om mee te kijken in besloten appgroepen, op zoek naar 
jodenjagers - terwijl we keer op keer horen over islamofobe praatjes in 
besloten appgroepen van sommige politieagenten. En ben je taxichauffeur? 
Wees dan vooral poeslief tegen Israelische klanten, ook als ze je auto 
vernielen of in je wagen kotsen, want een onvertogen woord en je bent 
een antisemiet zonder vergunning. Dankzij de NSC.

We hebben het vaker meegemaakt. Op 25 januari 2023 werd wereldwijd met 
veel tamtam gebracht dat bijna een kwart van de Nederlandse 
veertigminners zou twijfelen aan de holocaust. Dat zou blijken uit 
enqueteresultaten van de joodse belangenorganisatie Claims Conference. 
We presteerden slechter dan alle andere onderzochte landen. De politiek, 
justitieminister Dilan Yesilgoz voorop, schoot subiet in de hoogste 
alarmfase. Ondanks de talrijke rode vlaggen, zoals de vage 
verantwoording en het strenge embargo waardoor media voorafgaand aan 
publicatie geen informatie mochten inwinnen bij experts, kreeg het 
onderzoek veel publiciteit.

'Met de kennis van nu (...) hadden we niet moeten publiceren over het 
antisemitisme-onderzoek', schreef toenmalig hoofdredacteur Cees van der 
Laan later in Trouw. 'Wie zich in het publieke debat over antisemitisme 
mengt, op diegene rust de heilige plicht om dat zo zorgvuldig mogelijk 
te doen, en niet nog meer ruis te introduceren met cijfers zonder 
heldere onderbouwing,' schreef de krant al een dag eerder in een 
redactioneel commentaar. Meer Nederlandse kranten toonden destijds al 
snel zelfreflectie en publiceerden kritiek, bijvoorbeeld van hoogleraar 
statistiek Casper Albers. Maar internationale media als de NPR en NBC 
lieten het bij het alarmistische bericht over Nederland.

Van een ander kaliber zijn de veertig onthoofde baby's. Zuigelingen nog, 
in ovens gebakken, en aan waslijnen gehangen. Een foetus, doorboord. 
Massaverkrachtingen, afgemaakte vrouwen met afgesneden borsten. Al deze 
aan Hamas toegeschreven barbaarse gruwelen hebben twee dingen gemeen: 
dat ze na 7 oktober 2023 het wereldnieuws domineerden, en dat ze niet 
zijn gebeurd.

Dat slechts enkele gerenommeerde media de propaganda later enigszins 
hebben ontkracht, weinigen maken zich er druk om, want de klus is 
geklaard en de weg voor genocide geplaveid. Bij gemartelde baby's moeten 
alle alarmbellen afgaan. Die worden vaker ingezet om de publieke opinie 
te bespelen en geesten rijp te maken voor dood en verderf. Milan Kundera 
schreef het al: 'de strijd van mensen tegen macht is de strijd van het 
geheugen tegen het vergeten'.

Terwijl de tijden veranderen, blijven de patronen zich herhalen, want 
wie goed heeft opgelet merkt dat antisemitisme al decennia in de 
schoenen van moslims wordt geschoven, onder meer om oorlogen te 
rechtvaardigen. In de intrigerende film Trains die net is verkozen tot 
beste documentaire op IDFA is het cyclische karakter van de 
wereldgeschiedenis pijnlijk onontkoombaar in beeld gebracht. De bouw van 
een stoomtrein staat symbool voor het optimisme van menselijk vernuft, 
innovatie, en levensdrift. De vrolijke beelden worden snel verdreven 
door soldaten onderweg naar het front, gevolgd door scenes van 
vluchtelingen, drommen nooddruftige krijgsgevangenen, en verminkte 
militairen. Met deze hypnotiserende opeenvolging van constructie en 
destructie trekt de uit archiefmateriaal samengeperste film sporen 
tussen nostalgische vreugde en de onherroepelijkheid van het kwaad. Je 
voelt je tijdens het kijken achtervolgd door de tijd. De enige tekst die 
in de film doorklinkt is een citaat van Kafka: 'Er is volop hoop. Een 
oneindige hoeveelheid hoop. Maar niet voor ons.'

Misschien kan de paniekerige propaganda van Israel, die 'live from 
Amsterdam' velen de ogen geopend heeft, verklaard worden door de 
groeiende steun voor het Palestijnse perspectief. De hegemonie van 
Israels visie heeft al met al een flinke knauw gekregen, vooral in 
Nederland, dat toch al op de hand was van Netanyahu.

De berichtgeving rondom de rellen na Ajax-Maccabi Tel Aviv kan zo dienen 
als schoolvoorbeeld van desinformatie in het lesmateriaal van 
Mediamasters. Maar zo ver zijn we nog niet. Mijn zoon is wekelijks in 
zijn sas wanneer de Kidsweek weer in de bus ligt. Met een goede krant 
kun je nooit te vroeg beginnen, zo leerde ik toen ik voor mijn vader 
steevast Het Vrije Volk kocht bij de sigarenboer. Maar een maand geleden 
zag ik tot mijn schrik hoe ze een jaar na dato het leven na de misdaden 
van 7 oktober in beeld brachten.

Hoewel op het ogenschijnlijk schattige verhaal inclusief traumahulphond 
een hoop is aan te merken en het woord bezetting ten enenmale ontbreekt, 
viel mijn oog vooral op het landkaartje dat erbij was geplaatst. Daarop 
was de Westelijke Jordaanoever voor het gemak weggelaten. Kan ik daar 
met mijn zoon over praten? Zal ik erover klagen bij Kidsweek? Iets 
zeggen over waar Palestina ligt en over de ruim vijftigduizend 
Palestijnse slachtoffers die afgelopen jaar vielen? Over de zeventig 
procent, schoolklassen vol. Over de kinderen die er niet meer zijn.

--------
(c) 2024 De Groene Amsterdammer