[D66] Directeur Amnesty: 'Het is evident dat er in Israel sprake is van apartheid'

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Het Parool
Datum:  19 november 2024
Auteur: Teun Dominicus
URL:    
https://archive.ph/https://www.parool.nl/amsterdam/directeur-amnesty-het-is-evident-dat-er-in-israel-sprake-is-van-apartheid~b49af659/


Directeur Amnesty: 'Het is evident dat er in Israel sprake is van 
apartheid'
----------------------------------------------------------------------------

Door de onrust in Amsterdam staan fundamentele grondrechten op de tocht. 
Amnesty International maakt zich zorgen over een klimaat waarin 
mensenrechten makkelijk opzij worden geschoven. 'Je kunt niet uit 
mensenrechten kiezen: ze zijn geen menu a la carte.'

Discriminatie. Een demonstratieverbod. En de fractievoorzitter van de 
grootste partij in de Tweede Kamer die mensenrechten een linkse hobby 
vindt. Er zijn weken waarin het werk van Amnesty International niet zo 
prominent op de voorpagina's staat.

Voor Dagmar Oudshoorn (52), de directeur van Amnesty Nederland, zijn het 
drukke tijden. 'De relevantie van mensenrechtenorganisaties als Amnesty 
wordt zo weer heel erg duidelijk,' legt ze donderdagochtend uit in haar 
kantoor aan de Keizersgracht, als het demonstratieverbod nog van kracht 
is. Amnesty uit al jarenlang haar zorgen over inperking van 
demonstratierecht, discriminatie en schending van mensenrechten in 
Nederland en over de hele wereld.


Hoe kijkt Amnesty naar het demonstratieverbod dat was afgekondigd door 
burgemeester Halsema?

'We snappen dat Amsterdam de rust wil bewaren. Alleen zit onze zorg erin 
dat er een algeheel demonstratieverbod is afgegeven, door middel van een 
noodverordening. En er is dan wel een ontheffingsmogelijkheid, maar die 
is moeilijk te vinden.'

'Daarbij spreekt de website van de gemeente over een 
'demonstratieverbod' en 'geen demonstraties toegestaan'. Eigenlijk moet 
je volgens mensenrechten elke demonstratie op zichzelf beoordelen en 
binnen de Wom (Wet Openbare Manifestaties, red.) heb je genoeg 
mogelijkheden om te zeggen: we doen het wel of we doen het niet. Zelfs 
kleine protesten die al sinds jaar en dag plaatsvinden in de stad mogen 
nu niet meer. Zijn die dan ook een veiligheidsrisico?'

'Ik denk ook dat, juist in tijden van enorme maatschappelijke onrust, 
vreedzame demonstraties - met de nadruk op vreedzame, anders is het geen 
beschermwaardige demonstratie - kunnen helpen om druk van de ketel te 
halen. Demonstreren is een ventiel voor de samenleving. En we zijn ook 
ongerust over de precedentwerking. Gaat er nu iedere keer naar een 
noodverordening gegrepen worden? We vinden het een te zwaar middel.'


Door de noodverordening mocht ook in de hele stad preventief worden 
gefouilleerd. Een zeer gevoelig punt in de Amsterdamse politiek: na een 
mislukte pilot verdween dit onderwerp van de agenda en nu werd het 
opeens van stal gehaald.

'Je moet heel voorzichtig zijn met preventief fouilleren. Wij hebben op 
zich niks tegen preventief fouilleren, maar het risico op etnisch 
profileren ligt altijd op de loer.'


Op de loer liggen is een vrij zwakke term.

'Omdat het niet altijd zo is, en daar wordt ook aan gewerkt. Maar hoe 
voorkomen ze etnisch profileren, in deze situatie waarbij ook nog eens 
extra gepolariseerd wordt? Want je ziet nu dat het gaat van 
demonstratierecht naar integratieprobleem. Hoe kun je dan waarborgen dat 
er niet ook etnisch geprofileerd wordt? Dus er zit nog een extra 
component aan die ook meer olie op het vuur zou kunnen gooien.'


Zorgt een demonstratieverbod niet voor criminalisering van 
pro-Palestijnse demonstraties?

'Er is een trend waarin sommige demonstraties steeds vaker worden gezien 
als een veiligheidsrisico. Nu gaat dat dan over pro-Palestina, maar denk 
ook aan Extinction Rebellion. Je ziet dat het veiligheidsdenken gaat 
overheersen in plaats van denken over het zo belangrijke grondrecht dat 
je hebt. Een van de redenen om demonstratierecht in te perken is 
wanordelijkheden; dat is iets anders dan verstoringen van de openbare 
orde. Op het moment dat ik buiten met twee mensen ga schreeuwen is dat 
een openbare ordeverstoring , maar geen wanordelijkheid.'

'Daarnaast vind ik het sowieso gevaarlijk op het moment dat vreedzame 
demonstranten gelijk worden gesteld met voetbalhooliganisme, en daarmee 
in de hoek worden gedrukt.'


Hoe kijkt u naar reacties van landelijke politici, onder wie Dick 
Schoof, Geert Wilders en Dilan Yesilgoz, op de gebeurtenissen van 
afgelopen week?

'Bewindspersonen en mensen die in het parlement zitten zweren trouw aan 
de Grondwet. Je hebt een bijzondere plicht om die, en de rechtsstaat, te 
beschermen. Op het moment dat je uitspraken doet die haatzaaien, dan 
houd je je al niet aan waar je zegt dat je voor staat. Je houdt je dan 
niet aan artikel 1 van de Grondwet. Maar je hebt ook de verplichting de 
rust te bewaren en niet met een oliekannetje rond te lopen.'


Vindt u dat zij met een oliekannetje rondlopen?

'Ik vind dat je geen haat mag zaaien of mag discrimineren, ongeacht wie 
het is. Het maakt me niet uit of het deze drie zijn, het mag in het 
geheel niet. En wat ik onverstandig vind is dat je verder polariseert in 
plaats van de-escaleert; je moet voor verbinding zorgen, want dat hoort 
bij het besturen van een land.'

'Wat je ook doet op het moment dat je, als overheid of als politicus, 
zelf niet aan de grondwet of rechtsstaat houdt, is legitimatie geven aan 
anderen. Dan krijg je eigenrichting en extra discriminatie en racisme. 
Mensen gaan ernaar handelen en denken: als jullie dat doen, waarom zou 
ik me daar wel aan houden?'


Chanan Hertzberger, voorzitter van Centraal Joods Overleg zei vorige 
maand: 'Door de giftige mix van extreemrechtse racisten, extreemlinkse 
fanatici en fundamentalistische moslims is het inmiddels bijna normaal 
om Israel [...] een 'apartheidsstaat' [..] te noemen.' In februari 2022 
bracht Amnesty een groot rapport uit waarin zij concludeerde dat Israel 
een beleid van apartheid voert tegen Palestijnen in Israel, in de door 
Israel bezette gebieden en tegen Palestijnse vluchtelingen in andere 
landen. Schaart u Amnesty onder een van deze categorieen?

'Wij zijn een onpartijdige internationale mensenrechtenorganisatie. Het 
is evident dat er sprake is van apartheid. Niet alleen wij zeggen het, 
ook andere gerenommeerde mensenrechtenorganisaties zeggen dit, en 
bijvoorbeeld het Internationaal Gerechtshof: het hof bevestigde in juli 
dit jaar dat er sprake is van apartheid dan wel rassenscheiding.'

'Wij gaan over mensenrechtenschendingen, ongeacht wie ze plegen. En ja, 
dat betekent dus ook dat we kritiek hebben op de gebeurtenissen van 7 
oktober en de verschrikkingen die daar hebben plaatsgevonden. Amnesty 
heeft geeist dat Hamas en andere gewapende groepen verantwoordelijk 
worden gehouden voor de opzettelijke moorden, ontvoeringen en 
willekeurige aanvallen, waaronder raketaanvallen op Israel. Ook hebben 
wij herhaaldelijk opgeroepen tot de onmiddellijke vrijlating van alle 
gegijzelde burgers in Gaza.'

'Jarenlang heeft Amnesty onderzoek gedaan naar mensenrechtenschendingen 
en schendingen van het internationaal humanitair oorlogsrecht door 
Israel in Gaza en de Westelijke Jordaanoever. Onze oproepen om 
mensenrechten te respecteren deden we ook al voor 7 oktober.'

'Amnesty vindt dat de EU, de VS en Nederland te veel wegkijken van de 
doorlopende schending van het internationaal oorlogsrecht die gepleegd 
worden in Gaza, op de Westelijke Jordaanoever en in Libanon. Wij spreken 
staten aan op de verdragen die ze hebben ondertekend en roepen staten op 
elkaar aan te spreken. Je kunt niet uit mensenrechten kiezen: ze zijn 
geen menu a la carte.'

--------
(c) 2024 DPG Media B.V.