[D66] AD: Aan de grens staan Nederlanders al te trappelen: ‘Russisch visum regelen we voor jullie’

[René Oudeweg]

(Als Nederlanders nog liever Rusland verkiezen als emigratieland dan kun 
je dat als een teken aan de wand zien dat het afgelopen is met het 
bedorven kankerlandje genaamd Nederland. /RO)


ad.nl
Aan de grens staan Nederlanders al te trappelen: ‘Russisch visum regelen 
we voor jullie’
Phaedra Werkhoven, Cyril Rosman
13–18 minutes

,,Wat ben ik blij dat ik jullie zie, wat ontzettend fijn om eindelijk 
geen vijandigheid te voelen,” zucht Marie-Thérèse ter Haar, 
Ruslanddeskundige en oprichter van de Rusland en Oost-Europa Academie in 
Arnhem. In de zaal van het statige pand aan de Rijnkade zit half 
december een groep mensen die zich allemaal vooraf hebben ingeschreven 
voor een lezing ‘Emigreren naar Rusland’.

Het is de tweede keer dat Ter Haar zo’n informatiebijeenkomst 
organiseert, omdat er, zoals ze zegt, ‘zo veel vragen over kwamen’. Het 
is al voor de tweede keer uitverkocht, glundert ze. Het is een 
opvallende bijeenkomst, want wie wil er nu emigreren naar een land dat 
een vernietigende oorlog met Oekraïne begon? En dat met Vladimir Poetin 
een leider heeft die oppositieleden, journalisten en anderen die kritiek 
hebben op zijn regime vast laat zetten?

Aandacht voor normen, waarden en tradities

Toch krijgt Ter Haar dus die vragen over emigratie. Van boerenbedrijven 
over hoe je land in Rusland kunt kopen, van Nederlandse dertigers die 
een andere toekomst willen of van jonge gezinnen die in Rusland hopen op 
meer rust en aandacht voor normen, waarden en tradities. Volgens Ter 
Haar staat Rusland open voor westerlingen.

Op X probeert deze site al langer in gesprek te komen met deze 
pro-Poetingroep. Een vrouw uit de Noordoostpolder wil vragen 
beantwoorden, maar anoniem blijven. Ze vindt dat de leiders om de tafel 
moeten gaan om tot vrede in Oekraïne te komen. ,,Zoals Poetin een leider 
wil zijn vanuit medemenselijkheid, spreekt me zeer aan.”

     De beste slaven zijn zij die dit niet in de gaten hebben, en dat 
zijn wij, westerlin­gen


     Bezoeker bijeenkomst

Ze denkt dat de wereld beter af is onder Poetin. Dat wij vrijheid hebben 
en Rusland een autocratische staat is, ziet ze heel anders. ,,Wij zijn 
opgegroeid met het idee dat wij wonen in het ‘vrije’ welvarende westen. 
Hoe nobel onze leiders zijn dat ze dit ook voor andere landen willen en 
daar dus ingrijpen. Maar de beste slaven zijn zij die dit niet in de 
gaten hebben, en dat zijn wij, westerlingen.”

Complottheorieën

Hoe mensen die in het democratische Nederland leven het autocratische 
Rusland als ideaal kunnen zien, kan Jelle van Buuren, universitair 
hoofddocent in Leiden en gespecialiseerd in complotdenken, wel 
begrijpen. ,,Het gaat vaak om mensen die zich eerst heel druk hebben 
gemaakt om het coronavirus en denken dat het World Economic Forum de 
eigenlijke wereldregering is. De oorlog in Oekraïne is naadloos in dat 
verhaal gevoegd, waarin Poetin wordt gezien als het slachtoffer van 
duistere liberale krachten.”

Dat media complottheorieën negeren, vindt hij terecht. Maar er zijn ook 
kritische vragen over de westerse betrokkenheid bij de oorlog die juist 
wél gesteld moeten worden. Mensen die zich afvragen waarom er miljarden 
naar Oekraïne gaan, terwijl dat geld ook in Nederland gebruikt kan 
worden. Burgers die vrezen meegezogen te worden in een vernietigende 
wereldoorlog. ,,Op die meningen moet geen taboe liggen. Want als we niet 
over die dilemma’s spreken, moet je niet raar opkijken dat mensen naar 
de flanken trekken, waar ze hun zorgen en twijfels wél zien terugkomen.”

Conservatieve waarden

Die twijfels leven onder een forse groep Nederlanders, blijkt uit 
onderzoek van Instituut Clingendael van eind 2022. Ondanks de Russische 
inval in Oekraïne zag 14 procent van de Nederlanders Rusland op dat 
moment niet als een bedreiging voor Nederland. In de achterban van Forum 
voor Democratie vindt zelfs 94 procent Rusland geen bedreiging. Die 
groep mensen waardeert Rusland vanwege het patriottisme en de 
conservatieve waarden.

Maar dat tientallen Nederlanders erover nadenken om naar Rusland te 
verhuizen? Mensen die geen familieband met het land hebben, maar de 
autoritaire staat van Poetin als een beter alternatief zien dan nog 
langer in Nederland blijven? Dat kwam tot dusver niet uit onderzoeken 
naar voren.

Hulp in het proces

Terug naar het zaaltje in Arnhem. Ter Haar schenkt koffie in mooi 
Russisch servies. Ze gaat gebukt onder de oorlog en onder de 
vijandigheid die ze ervaart in Nederland, vertelt ze. Met trots 
introduceert ze daarna haar hulp in het emigratieproces: Alexander 
Skepko, afkomstig uit Belarus, maar al twintig jaar woonachtig in 
Nederland. ,,Hij gaat jullie helpen, we kunnen visa aanvragen, dat is 
allemaal geen probleem.” Ze doet de aanwezigen uit de doeken hoe ze voor 
600 euro met Air Serbia naar Moskou kunnen vliegen.

In de zaal zitten zo’n twintig bezoekers. De eerste lezing in oktober 
was ook al zo’n succes, met mensen die echt willen vertrekken. Ter Haar 
klapt verheugd in haar handen. ,,Het leuke is, de eerste mensen staan nu 
ongeveer, as we speak, aan de grens.”

Adviseur Skepko zegt dat de toekomst in het oosten van Europa ligt, want 
in West-Europa heeft hij totaal geen vertrouwen. Dus, adviseert hij, 
koop vast land in het oosten, investeer daar.

Op de vraag uit de zaal of hij zelf niet terug zou willen, zegt hij: 
,,Persoonlijk niet. Ik heb hier een goede baan en een gezin. Ik vertelde 
mijn vader, die in Belarus woont, dat ik mensen help om naar Belarus en 
Rusland te emigreren, zijn onderkaak hing op de tafel. Hij geloofde het 
niet.’’

Russisch leren

Het weerhoudt de mensen in de zaal niet van hun plannen, zij willen 
dolgraag informatie en vragen zich af hoe de situatie in Rusland is. Ze 
geloven niet wat er in kranten over Rusland wordt geschreven. Een man 
zegt: ,,Nee, ik ben niet anders gaan denken over Rusland sinds de 
oorlog.” Zijn vrouw: ,,Ik ben al een tijdje bezig om op Duolingo 
Russisch te leren.”

Ondertussen heeft Ter Haar een kaart opgehangen van Rusland. Ze wil 
graag over haar liefde voor het land vertellen. ,,Ik weet maar al te 
goed wat er niet deugt aan Rusland, maar ook wat er wél deugt. Moskou is 
heel westers, daar zijn mooie hotels. We regelen heel gemakkelijk 
huisvesting daar. Poetin is niet boos op jullie hè, hij is boos op de 
regering.”

Dat de oproerpolitie in Moskou iedereen die demonstreert oppakt en in de 
gevangenis stopt, wuift Ter Haar weg. ,,Mensen daar leven gewoon hun 
leven. Ze bemoeien zich niet met politiek.”

Gemompel klinkt over de Nederlandse regering ‘die toch ook zomaar mensen 
opsluit’ en wat te denken van ‘de ontvoerde kinderen door de staat’, 
roept een vrouw verontwaardigd, daarmee doelend op de toeslagenaffaire.

Een man achterin de zaal steekt zijn hand op, om uit te leggen waarom 
hij naar Rusland wil. ,,Rusland heeft ons bevrijd van de nazi’s, zij 
hebben daar heel veel onder geleden. Ik vind dat ik iets terug moet 
doen. Ik wil graag bijdragen aan de maatschappij daar.”

Op zoek naar ruimte en vrijheid

Een vrouw vertelt dat ze online in de financiële dienstverlening werkt 
en zich afvraagt of ze haar werk ook in Rusland kan doen. Ze wil weg uit 
Nederland, voelt zich opgesloten en is op zoek naar meer ruimte en vrijheid.

Ter Haar wil dat de potentiële emigranten al een keer naar Rusland 
reizen, om zich voor te bereiden. Geen van hen is ooit in het land 
geweest. In juni organiseert ze weer een reis naar Rusland. Wie wil, kan 
mee.

Een koppel zoekt een plek voor hun boerderij. Ze zijn alle vertrouwen in 
de Nederlandse overheid kwijt, dat zijn ‘allemaal leugenaars’. ,,De 
instanties bepalen voor ons wanneer we mogen ploegen en oogsten, wat we 
kweken en hoe veel. Doe je iets fout, dan krijg je een boete of sluiten 
ze je bedrijf. Dat zijn we zat!”

Ook is er een huisartsengezin, dat snel naar Rusland wil. ,,We maken ons 
zorgen hoe het uitroepen van een volgende pandemie of crisis gaat 
verlopen in Europa. We verwachten dat er geen groot verzet zal komen als 
de vrijheden weer worden ingeperkt. Dat beangstigt ons.”

Daarom oriënteren ze zich, zo stellen ze, op een land ‘waar de vrijheid 
groter is dan in Nederland, waar mensen opkomen voor anderen als die 
onrecht aangedaan wordt en waar de economische omstandigheden beter zijn.’

De aanwezigen hebben veel vragen waar geen directe antwoorden op komen: 
over hoe het met belastingen gaat, over hoe ze hun geld vanuit Europa 
naar Rusland krijgen. Daar kunnen we jullie allemaal mee verder helpen, 
zegt Ter Haar. Degene die dat zou moeten doen is Skepko.

Nevenactiviteit

Maar Skepko is niet alleen een regelaar. Hij zit ook voor Forum voor 
Democratie als burgerlid in de commissie Economie van Provinciale Staten 
in Flevoland en is penningmeester van de Forum-fractie in Flevoland. Op 
de site van de provincie valt te lezen dat ‘hij zich inzet voor 
transparante financiële verantwoording en minder bureaucratische 
inmenging van de overheid’.

Op de site van Forum staat zijn betrokkenheid bij de Rusland Academie en 
de aangeboden hulp voor verhuizingen naar Rusland niet als 
nevenactiviteit vermeld. Onduidelijk is of Skepko geld verdient met zijn 
verhuishulp.

De Forum-medewerker reageert niet op e-mails van deze site. Ook vlak 
voor een vergadering in het provinciehuis in Lelystad wil hij niet op 
vragen ingaan. ,,Het is een privézaak. Mijn woorden worden toch 
geframed”, zegt hij. Hij stelt niet te begrijpen waarom het opmerkelijk 
zou zijn dat een Nederlands burgerstatenlid zich inzet voor mensen die 
willen verhuizen naar Rusland.

Ook Ter Haar, eigenaar van de Academie, heeft banden met Forum voor 
Democratie, een uitgesproken pro-Russische partij. Op het 
Oekraïne-symposium dat Forum in 2022 hield, zat ze op het podium, naast 
de Russische ambassadeur. In 2023 hield ze op het partijbureau van Forum 
een ‘borrellezing’ met als titel ‘Rusland versus het Westen’. Zelf zegt 
ze: ,,Ik ben geen Forum-dame.”

De Academie werkt ook samen met verschillende publicisten die 
complottheoriën verspreiden. Zo schreef Academie-gastspreker Joost 
Niemöller het boek MH17 De Doofpotdeal, waarin hij twijfelt over de 
Russische schuld aan het neerhalen van MH17.

Wethouder wil naar Rusland

Er is nog een opmerkelijke persoon betrokken bij de bijeenkomsten. Als 
Marie-Thérèse ter Haar aan de zaal vertelt dat ‘er as we speak al mensen 
aan de Belarussische grens staan om eens te gaan kijken’, doelt ze op 
‘een wethouder in Hilversum, een heel leuke vrouw’. Die bestuurder zou 
‘helemaal klaar zijn met met Nederland’ en mogelijk naar Rusland willen 
emigreren.

     Ze heeft dit aan niemand verteld. Ze is bang om veroor­deeld te 
worden, vertrouwt de media niet
     Marie-Thérèse ter Haar

Die wethouder is Karin Walters, ooit van de SP, maar nu actief voor de 
lokale partij Hart voor Hilversum, zo bevestigt Ter Haar later. ,,Ze 
heeft dit aan niemand verteld. Ze is bang om veroordeeld te worden, 
vertrouwt de media niet.”

Walters, opvallend genoeg wethouder voor financiën én mediazaken, zegt 
door de telefoon niet te willen ingaan op vragen en verbreekt daarna de 
verbinding. Via een gemeentewoordvoerder laat ze weten niet op de 
bijeenkomst in Arnhem te zijn geweest. Ook zou ze nog nooit in Belarus 
zijn geweest. Wel was ze afgelopen december in Polen op vakantie, een 
land dat grenst aan Belarus.

Als de burgemeester van Hilversum een dringend beroep op Walters doet om 
samen met hem met de site in gesprek te gaan, gaat ze niet op die 
uitnodiging in.

De man van Karin Walters zette de afgelopen jaren via X onder meer een 
bericht door van een Britse pro-Russische journalist. De berichten van 
die journalist, die voor een Iraans tv-station werkt, bevatten 
voornamelijk Russische propaganda. De echtgenoot zegt via de telefoon 
‘nooit in Belarus te zijn geweest’. Daarna verbreekt hij de verbinding.

Trouw beloofd aan grondwet

Bestuurders van provincie of gemeente hebben trouw beloofd aan de 
grondwet en een gedragscode integriteit ondertekend, weet Hans Vollaard, 
universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit Utrecht. 
,,Daar staat in dat ze dienstbaar, onafhankelijk en transparant in het 
belang van gemeente, provincie en hun inwoners moeten handelen. Je kunt 
je afvragen of dat in dit geval gedaan is. Vaak schermen mensen ermee 
dat ze de dingen in hun privé-tijd hebben gedaan, maar ook daarvoor kun 
je publiekelijk ter verantwoording worden geroepen. Er gelden sancties 
richting Rusland en Belarus en je hebt een voorbeeldfunctie.”


Geerten Boogaard, bijzonder Hoogleraar Decentrale Overheden bij 
Universiteit Leiden: ,,Tot het moment dat wij zelf in oorlog met Rusland 
komen, is het geen schending van het recht of van de gedragscode om 
mensen te helpen met emigratie naar Rusland of Belarus. Wat Alexander 
Skepko doet is heel opvallend, maar een fetisj hebben voor een bepaald 
regime mag in een democratie. Zolang hij niet ronselt voor de Russische 
krijgsmacht heeft hij geen probleem.”

Volgens Marie-Thérèse ter Haar zijn er de afgelopen jaren zo’n veertig 
tot zestig Nederlanders naar Rusland geëmigreerd. Dat zijn tot nu toe 
vooral oudere mensen die al een band met Rusland hadden, stelt ze. Ze 
wil de site niet met hen in contact brengen. Van de nieuwe 
geïnteresseerden die op haar bijeenkomsten kwamen, is nog niemand 
definitief verhuisd.

Maar eigenlijk gaat het daar helemaal niet om, vindt ze.

Het gaat om het grotere verhaal, waarom wij niet inzien dat er ook een 
andere kant aan deze oorlog zit. Dat ook wij, net als mensen in Rusland, 
gehersenspoeld worden. Verdiep je, maant ze. ,,Ik kan niet instaan voor 
de beslissingen van mensen die naar Rusland willen emigreren. Maar ik 
begrijp ze wel.” Voordat ze de verbinding verbreekt, fluistert ze: 
,,Laten we maar hopen dat het snel vrede wordt.”