[D66] Interview: Kuipers

Fri Feb 23 17:34:02 CET 2024

[Vanavond bij Op1 op NPO-1 TV, 22:19-23:21 MET]

Bron:   NRC Handelsblad
datum:  23 februari 2024
Auteur: Pim van den Dool
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2024/02/23/ernst-kuipers-als-minister-in-functie-kun-je-niet-een-sollicitatieprocedure-ingaan-a4191099

Ernst Kuipers: 'Als minister in functie kun je niet een 
sollicitatieprocedure
ingaan'
-----------------------------------------------------------------------------
Dat oud-minister Ernst Kuipers voortijdig vertrok voor een baan in 
Singapore kwam hem op kritiek te staan. 'Ik wilde dolgraag door als 
minister in een volgend kabinet.'

Het gesprek vindt plaats in een rustig hoekje van het wegrestaurant 
langs de A28, maar als gasten naar het toilet lopen wordt Ernst Kuipers 
toch herkend. Het interview is nog geen minuut bezig als een man vraagt 
of hij even mag inbreken. 'Bedankt voor alles wat u heeft gedaan, meneer 
Kuipers. En heel veel succes bij uw nieuwe uitdaging.' Kuipers neemt de 
aardige woorden glimlachend in ontvangst.

Het compliment is even wat anders dan de reacties die Kuipers kreeg toen 
hij op 10 januari aankondigde per direct af te treden als demissionair 
minister van Volksgezondheid. De D66-bewindsman schreef toen dat hij 
bezig was met een nieuwe baan in het buitenland, maar dat hij nog niet 
kon zeggen om welke functie het ging.

Afgelopen donderdag kwam er na zes weken duidelijkheid: Kuipers wordt 
als bestuurder verantwoordelijk voor de onderzoeksafdeling van de 
Nanyang Technological University (NTU) in Singapore. Dat hij voortijdig 
vertrok als minister en er wekenlang onduidelijkheid bleef bestaan over 
zijn nieuwe functie, kwam Kuipers op forse kritiek te staan, binnen en 
buiten Den Haag. Hij zou het aanzien van de politiek hebben geschaad.

Kuipers blikt nu voor het eerst terug, op de ophef en zijn 
ministerschap. Hij betreurt het dat het de voorbije weken 'alleen maar 
over mij als minister ging, in plaats van wat we de afgelopen twee jaar 
op VWS hebben gedaan'.

Dat is dan uw eigen schuld. U trad plotseling af, en verdween van de 
radar.

'Ik kan nu eindelijk uitleggen hoe het gegaan is. Als vakminister met 
ervaring in de praktijk krijg je al snel aanbiedingen als je 
demissionair bent. Rond de feestdagen kwam een aantal aanbiedingen, 
onder meer uit Singapore, en ben ik die gaan overwegen. Als minister in 
functie kun je niet een sollicitatieprocedure ingaan, ik moest de 
afgelopen weken in Singapore een veelheid aan gesprekken voeren. Dus 
toen ik wist dat ik hiervoor wilde gaan, wist ik ook: ik moet per direct 
stoppen. Ik heb toen Mark Rutte en Rob Jetten [vicepremier, D66] 
ingelicht.'

Hebt u hen eerlijk verteld wat er speelde?

'Ik kon hen niet vertellen om welke functies het ging, maar ik kon wel 
zeggen dat ik meerdere aanbiedingen had, en graag die gesprekken wilde 
gaan voeren. Ze waren op zich begripvol, voor mij als vakminister volgt 
er niet zomaar een volgende bestuurlijke functie als bijvoorbeeld 
Kamerlid of burgemeester. En je hebt het buitenland niet aan een 
touwtje, je kunt niet zeggen: wacht maar even.'

Waarom niet? Het ministerschap is niet zomaar een baan die je voortijdig 
opgeeft.

'Ik wilde dolgraag door als minister in een volgend kabinet. Al in de 
week na de val van het kabinet kreeg ik internationale aanbiedingen. Er 
werd letterlijk gezegd: 'We lezen in de krant dat het kabinet gevallen 
is, wat betekent dat voor jou, ben je bereid in gesprek te gaan?' Toen 
heb ik gezegd: nee dat kan niet, ik ben nog in functie en wacht de 
verkiezingen af. De uitslag was voor D66 teleurstellend, dus ik wist 
vrij zeker dat het voorbij was.'

'Als er dan een mooi aanbod komt om opnieuw elders een bijdrage te 
leveren aan de publieke zaak, moet je de afweging maken: blijf ik nog 
voor onbepaalde tijd afwachten als demissionair minister, of ga ik voor 
die nieuwe kans? Ik heb voor dat laatste gekozen. Ik was, met 64 jaar, 
ook een van de oudsten in het kabinet, dus zo heel veel tijd heb ik niet 
meer.'

De kritiek was niet mals de afgelopen weken, hoe voelde dat?

'Het is vervelend, maar ik laat het van me afglijden. Het is niet aan 
mij om een rapportcijfer te geven over de afgelopen twee jaar, maar er 
is ontzettend veel gebeurd en bereikt. En als je mij vraagt: ben je 
ervan overtuigd dat je je de afgelopen jaren maximaal voor de zorg en de 
publieke zaak hebt ingespannen? Dan is het antwoord ja. Iedere dag. 
Tijdens covid, voor covid, als minister, altijd.'

U zegt dat u veel hebt bereikt, maar een dag na uw vertrek zette de 
rechter een streep door een deel van uw erfenis: de concentratie van de 
kinderhartcentra gaat niet door.

'Dat is heel erg groot gemaakt, alsof de kinderhartcentra mijn piece de 
resistance waren. Ik geloof nog steeds dat het nodig is. De rechter 
heeft gezegd dat het besluit onvoldoende was onderbouwd. Dan moet ik 
grijnzen. Het is vrij simpel in de zorg: hoe vaker je een behandeling 
doet, hoe beter artsen en verpleegkundigen worden. En dan zou je het 
opereren van kinderhartjes, wat zeer complex is, wel met lage volumes op 
vijf plekken in het land kunnen doen?

'Het zorgveld worstelt hier al dertig jaar mee. Eerst was men gelukkig 
dat er een minister is die een besluit durfde te nemen, daarna ging men 
toch naar de rechter. En wie zit er nu met de gebakken peren? Ik niet, 
een minister is een passant. Maar de patienten wel. Al die bestuurders 
van die centra moeten zich schamen tot in hun bilnaad. Zij weten heel 
goed dat hun pleidooi om hun eigen geld en status gaat, en niet om de 
belangen van patienten.'

Als Kuipers gevraagd wordt wat hij heeft bereikt, begint hij aan een 
lange opsomming: er is een nieuwe Wet publieke gezondheid voor 
toekomstige pandemieen, de elektronische gegevensuitwisseling in de zorg 
is verbeterd, er is nu een regeling voor de levensbeeindiging van jonge 
kinderen.

Uw ambitie was groter: de Nederlandse zorg echt hervormen, door meer 
samenwerking en concentratie af te dwingen.

'Ja, daar zijn stappen gezet, maar het werk is nog niet af, ook niet als 
het vier jaar had geduurd. In een van mijn eerste gesprekken met Sigrid 
Kaag zei ik: als ik dit ga doen, ga ik het wel problematiseren. Je kunt 
achterover leunen en denken: laat de marktwerking maar zo, ook al 
vechten partijen elkaar de tent uit. Dat wilde ik niet, ik heb een 
toekomst-agenda met alle partijen gemaakt [het Integraal Zorgakkoord]. 
Ik ben blij dat het veld zegt: we willen door met die agenda, ook al 
doet die ons ook pijn.'

Bent u teleurgesteld in de Haagse politiek, omdat het kabinet zo snel 
gevallen is?

'Nee, het is onzin dat ik al klaar was met de politiek. Ik kijk nog 
steeds graag stukjes van Kamerdebatten, omdat het m'n belangstelling 
heeft. En dat het kabinet viel is iets waar je altijd rekening mee 
houdt, dat het kan gebeuren.'

U sprak lovend over het ministerie, maar veel medewerkers ervaren een 
giftige werksfeer, bleek onlangs uit onderzoek van de FNV. Heeft u dat 
opgemerkt en geprobeerd aan te pakken?

'Als minister heb je met veel mensen te maken, die komen allemaal bij je 
aan tafel. Maar het gaat dan elke keer over de inhoud en specifieke 
dossiers. Dus krijg je daar wat van mee? Nee.'

Is het niet raar dat u niets van dat klimaat hebt gemerkt?

'Zo is een departement nu eenmaal georganiseerd. Ik kan er verder niets 
over zeggen, het is echt aan de mensen die er nu zitten.'

Er kan nu een rechts kabinet komen, misschien volgt Fleur Agema van de 
PVV u wel op. In Kamerdebatten botsten jullie altijd hard.

'Het is niet aan mij om daar nu over te speculeren. Laat ik wel dit 
zeggen: de uitdagingen in de zorg blijven groot, en die vragen echt om 
aanpassing. Je trekt niet zomaar een blik van honderdduizend extra 
mensen open, en in de kelder van VWS staat ook geen geldpers. Ik zag bij 
de PVV al onlangs de worsteling toen het over het afschaffen van het 
eigen risico ging. Dat kost 6 miljard, en dan komt toch de bestuurlijke 
component om de hoek kijken. Hoe ga je dat organiseren of betalen?'

Tot slot: waarom Singapore? Vanuit de medische wereld klonk deze week 
soms: is dit nu z'n gedroomde topbaan?

'Daar moet ik om lachen, dit is echt een topinstelling. Ik wil 
internationaal, met mijn kennis en netwerk, nog een bijdrage leveren aan 
innovatie en verbeteringen in de zorg. Deze universiteit in Singapore 
staat op wereldwijde lijstjes hoger dan elke Nederlandse universiteit. 
Of dit m'n laatste klus voor m'n pensioen is? Dat weet ik niet. Ik sprak 
onlangs m'n vroegere Amerikaanse baas, die inmiddels halverwege de 
zeventig is, en die zei: you've got several more jobs to go. Ik had ook 
rustig thuis kunnen gaan zitten, maar daar ben ik echt de persoon niet 
voor.'

--------
(c) 2024 Mediahuis