[D66] Jettencrisis: Grote plannen voor waterstof lopen spaak

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  23 april 2024
Auteur: Frank Straver
URL:    
https://archive.ph/https://www.trouw.nl/duurzaamheid-economie/grote-plannen-voor-waterstof-lopen-spaak~b29bd5f0/


Grote plannen voor waterstof lopen spaak
----------------------------------------

Energiebedrijven die groene-waterstoffabrieken aankondigden krabbelen 
terug. Hun plannen blijken te duur en ingewikkeld. Ondanks die tegenslag 
zal de waterstofeconomie er uiteindelijk moeten komen, zeggen experts.

Een jubelstemming dreigt om te slaan in een grafstemming. 
Groene-waterstofbedrijven pakken, als puntje bij paaltje komt, toch niet 
door. Ze schuiven hun voornemen om een groene waterstoffabriek te bouwen 
jaren vooruit, of zien er helemaal van af.

De sombere sfeer werd voor het eerst voelbaar toen Hycc, initiatiefnemer 
voor grootschalige productie van groene waterstof in het Groningse 
Delfzijl, onlangs liet weten: toch maar niet. De kosten waren te hoog, 
onzekerheden te groot. Wie garandeert dat er straks industriele klanten 
zijn, die hun gasinstallaties gaan laten draaien op waterstof? In 2028 
bekijkt Hycc of er nog muziek zit in de fabriek.

Ook het Duitse energiebedrijf Uniper kwam met slecht nieuws voor de 
waterstofeconomie. Op de Rotterdamse Maasvlakte wilde het bedrijf een 
grote fabriek (100 megawatt) bouwen voor de productie van waterstof, 
gemaakt van windenergie. In 2026 zou de openingsceremonie plaatsvinden. 
Maar - u voelt 'm aankomen - die gaat niet door. In plaats van lintjes 
knippen in 2026 gaat Uniper op zijn vroegst in 2028 een 
investeringsbesluit nemen.

Ook een megaplan van Shell en Engie komt er niet. De energieconcerns 
wilden samen groene waterstof uit Portugal naar Nederland gaan 
importeren. Maar de 'waardeketen' valt financieel niet rond te krijgen. 
Een streep erdoor dus.


Het hele plaatje ziet er negatief uit

'Het gaat ronduit slecht met de uitvoering van waterstofplannen', 
signaleert gasdeskundige Rene Peters van kennisinstituut TNO. De 
verklaring: 'Het wordt niet aantrekkelijker, maar steeds duurder'.

Allereerst blijkt de techniek van elektrolyse prijziger dan gedacht. Dat 
komt omdat stroom flink duurder is geworden dan een paar jaar terug werd 
voorspeld. 'Wind op zee was te produceren voor 4,5 cent per kilowattuur. 
Nu is dat het dubbele.' Dat komt door hoge kosten voor grondstoffen, 
bouw en personeel.

Dan is ook de rente nog opgelopen van 0 naar 4 procent, wat lenen voor 
investeringen duurder maakt. En, anders dan ze hoopten, moeten 
producenten van groene waterstof aan stroomnetbeheerder Tennet ook hoge 
netwerkkosten gaan betalen, omdat ze enorme hoeveelheden elektriciteit 
nodig hebben - om vervolgens om te zetten in waterstofgas. 'Het hele 
plaatje ziet er negatief uit', vat Peters samen.


De sfeer kan weer omslaan

Maar ho, zegt Peters, nu niet de conclusie trekken dat het niets gaat 
worden met de waterstofeconomie, waarbij grote industriebedrijven, 
vrachtwagens en schepen kunnen overschakelen van fossiele bronnen op 
groene waterstof. Als stroomprijzen en rentestanden dalen, kan de sfeer 
weer omslaan naar optimisme. Zeker als Tennet de producenten van 
waterstof financieel zou gaan belonen voor hun fabriek. 'Dat zou 
helemaal niet gek zijn, want een waterstoffabriek kan grote volumes 
wind- en zonnestroom op piekmomenten benutten.' Dit zou helpen tegen 
files op het stroomnet.

Bij de tegenslagen wil Peters ook wat ontwikkelingen noemen die wel de 
goede kant op gaan, om de waterstofeconomie dichterbij te brengen. 'De 
overheid biedt miljarden aan subsidies voor waterstof. En voor de aanleg 
van transportbuizen voor waterstof gaat de schop wel al in de grond.'

Het is volgens Peters goed verklaarbaar dat ontwikkelaars van waterstof 
nu koudwatervrees hebben, net als hun mogelijke klanten. 'De verwachting 
was dat groene waterstof voor 5 euro per kilo verkocht kon gaan worden. 
Nu zou dat 10 euro zijn. Dan teken je geen contract, maar wacht je even 
af.'


Los de knelpunten op

Toch is het 'teleurstellend en zorgelijk' dat energiebedrijven daarom 
aarzelend afwachten, zegt energie-expert Noe van Hulst, voormalig 
waterstofgezant van de Nederlandse overheid. Verklaarbaar vindt hij het 
wel, vanwege de knelpunten. Los die op, zodat projecten doorgaan, 
betoogt hij. 'Want zonder groene waterstof in de komende decennia kan 
een deel van de industrie niet verduurzamen.'

Van Hulst is blij dat er in elk geval een groot project wel doorgaat, 
voor de productie van veel groene waterstof vanaf 2025. Shell bouwt op 
de Rotterdamse Maasvlakte een grote fabriek (200 megawatt), goed voor 5 
procent van de groene waterstof die Nederland in 2030 wil gebruiken.

Dat het met groene waterstof verder niet wil vlotten, is geen uniek 
Nederlands probleem, legt Van Hulst uit. 'Je ziet dat internationaal 
gebeuren. Er liggen wereldwijd zo'n 1500 plannen voor de bouw van 
waterstoffabrieken klaar. Overal zie je dat die met tegenwind te kampen 
hebben.' Wereldwijd gaat slechts 4 procent van alle projecten tot 
uitvoering over.


Doorstart

Wel is de stagnatie van groene waterstofplannen in Europa forser dan in 
de Verenigde Staten, China en het Midden-Oosten. 'Heel belangrijk dus 
dat vooral de overheid de omstandigheden gaat scheppen die een snelle 
doorstart van de initiatieven mogelijk maken.' Het Havenbedrijf 
Rotterdam heeft al bij het Rijk aangeklopt voor meer hulp bij de 
ontwikkeling van groene waterstof.

Het Noorse Statkraft wil aantonen dat waterstofambities niet totaal klem 
zitten. Met de haven van Den Helder gaat Statkraft een nieuw idee 
uitwerken, voor de productie van 15.000 a 20.000 ton groene waterstof in 
2026. Dat klinkt misschien als veel, maar het is weinig. Een 
elektrolyser van 2 megawatt, dus honderd keer zo klein als die van Shell 
in Rotterdam, is genoeg. 'Groot denken, klein beginnen', noemt Statkraft 
dit stapje naar een waterstofeconomie.

--------
(c) 2024 DPG Media B.V.