[D66] Column: Doemporno van klimaatactivisten

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  22 september 2023
Auteur: Maarten Boudry
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/09/22/dit-is-de-beste-tijd-om-geboren-te-worden-a4175208
         https://archive.ph/e6am0


Ondanks alle doemporno van klimaatactivisten geldt nog altijd: dit is
de beste tijd om geboren te worden
---------------------------------------------------------------------
De mensheid kan de klimaatopwarming aan. Het alarmisme van XR is 
aanstellerij. Kernenergie, het krachtigste wapen tegen CO2, mag niet 
worden genegeerd, meent Maarten Boudry.

Stel dat je kon kiezen: welk moment is het beste om geboren te worden? 
Een eeuw geleden, een halve eeuw, of vandaag? Laten we zeggen: op een 
willekeurig toegewezen plek in de wereld. Wat zal het zijn: 1923, 1973 
of 2023?

Als je de duizenden activisten van Extinction Rebellion (XR) en Code 
Rood zou bevragen die al maanden snelwegen bezetten, denk ik niet dat 
'2023' vaak uit de bus zou komen. Onze tijd is uitzonderlijk gevaarlijk 
en onheilspellend, zo geloven zij, en dit is slechts de voorbode van wat 
komen zal. Miljoenen jongeren twijfelen of het nog verantwoord is om 
kinderen te verwekken op een planeet die binnenkort toch onleefbaar 
wordt. Een kwart van kinderloze volwassenen noemt klimaatopwarming als 
beweegreden.

De mede-oprichter van Extinction Rebellion Roger Hallam stelt dat 
klimaatverandering zal leiden tot 'de slachting, dood en verhongering 
van 6 miljard mensen deze eeuw'. Het boegbeeld van de Nederlandse tak, 
Chris Julien, sprak in NRC over 'genocide'. Hooguit een week eerder brak 
Annemarije Hagen een lans voor 'wanhoop'. En volgens filosoof Lisa 
Doeland, auteur van Apocalypsofie, leven we in 'een suicidale wereld, 
die geen toekomst heeft'.


Onwetenschappelijk

Wie biedt meer? Suicide? Genocide? Omnicide misschien, de vernietiging 
van alles en iedereen? Maar even ernstig: dit opbod aan doemdenkerij is 
onwetenschappelijk, contraproductief, navelstaarderig, en gespeend van 
enige zin voor proportie en historisch besef.

Eerst en vooral: dit is wel degelijk de beste tijd ooit om geboren te 
worden, om het even waar, ondanks de groeiende dreiging van 
klimaatopwarming. De kans om als kind te sterven voor je vijfde 
verjaardag lag in 1973 drieenhalf keer hoger, in 1923 bijna negen keer 
hoger dan nu. De wereld in zijn geheel is nu drie keer rijker dan in 
1973, en twintig keer rijker dan in 1923. Mondiale bedreigingen hielden 
een halve eeuw geleden ook vele geesten bezig. Van dodelijke uv-straling 
(gat in de ozonlaag), via massale hongersnood (overbevolking), tot 
catastrofale milieuvervuiling.

Dat die problemen ons niet meer de stuipen op het lijf jagen, komt 
doordat ze sindsdien zijn opgelost, via vernuftige technieken en zonder 
aan welvaart in te boeten. Zeker, klimaatopwarming is een taaier en 
omvangrijker probleem dan het gat in de ozonlaag, maar daar staat 
tegenover dat we veel vindingrijker en welvarender zijn dan toen.

Een quizvraagje: stierven er de afgelopen eeuw meer of minder mensen ten 
gevolge van natuurrampen (per hoofd van de bevolking)? Het juiste 
antwoord druist in tegen wat zowat iedereen gelooft en wat krantenkoppen 
onophoudelijk in ons gezicht schreeuwen: die sterftekans is gedaald met 
een factor 100. Honderd keer minder kans om te overlijden.

Maar de natuur werd de afgelopen jaren toch juist gewelddadiger? Zeker, 
en dat maakt onze prestatie nog indrukwekkender. De allerbeste 
bescherming tegen natuurgeweld - of die nu samenhangt met 
klimaatopwarming of niet - is economische ontwikkeling en groei. Daarmee 
kun je dijken aanleggen, stevige huizen en schuilkelders bouwen, airco's 
installeren en waarschuwingssystemen, en infrastructuur aanleggen voor 
evacuatie. Wanneer er vandaag wel grote aantallen dodelijke slachtoffers 
zijn bij een natuurramp, is de allerbelangrijkste factor armoede, en dus 
gebrek aan weerbaarheid. Voor rijke landen is een hittegolf of orkaan 
doorgaans een ongemak, voor arme landen betekent het acute hongersnood, 
dakloosheid en massale sterfte.

Zeker, de ontwrichtende impact van klimaatopwarming zal in de toekomst 
nog stijgen, maar onze rijkdom en ons vermogen tot adaptatie ook. En in 
tegenstelling tot onze atmosfeer en oceanen, is de evolutie van 
menselijke inventiviteit veel onvoorspelbaarder. Dat zorgt voor wat 
psychologen een status quo bias noemen: de expliciete of verzwegen 
aanname dat we stijgende zeespiegels, hittegolven en extreme droogte 
gewoon lijdzaam zouden ondergaan, met onze huidige infrastructuur en 
rijkdom. Nu al leven veel mensen op plekken op aarde die in principe 
'onleefbaar' zijn zonder moderne technologie.

Laat dit duidelijk zijn: de bewering dat we afstevenen op miljarden 
doden, uitsterven of collectieve suicide, valt volledig buiten de 
wetenschappelijke consensus. Natuurlijk zijn er discussies over 
theoretische kantelpunten en speculatieve projecties van extreme 
scenario's (met een stevige status quo bias), maar de mainstream 
klimaatwetenschap biedt geen enkele basis voor de ondergangsfantasieen 
van XR.

Toch hebben wetenschappers de apocalyptische overdrijvingen ook een 
beetje aan zichzelf te danken. Ook serieuze tijdschriften schonken lang 
aandacht aan de meest dramatische voorspellingen en toekomstscenario's, 
zoals het beruchte 'RCP 8.5-scenario' uit de IPCC-rapporten - een 
waanzinnige mondiale steenkoolorgie ten onrechte voorgesteld als 
'business as usual'.


Weegschaal

Blikvernauwing kan ook klimaatwetenschappers treffen, zoals alle experts 
in een domein. Wanneer zij becijferen hoeveel menselijke en economische 
schade we mogen verwachten per graad opwarming, betreft dat doorgaans de 
bijkomende bijdrage van klimaat in de weegschaal. Maar aangezien 
vooruitgang en groei krachtige weldoeners zijn die alle boten optillen, 
zoals een recent commentaar in Nature betoogde, kunnen zij de totale 
weegschaal positief laten overhellen. Alleen minder positief dan in een 
wereld zonder klimaatontwrichting.

Bovendien: doemporno werkt niet. Een kleine minderheid van ideologisch 
gelijkgestemden (die sowieso al bang waren) drijf je tot wanhoop of 
stort je in een klimaatdepressie, maar de grote meerderheid haalt in het 
beste geval de schouders op, en in het slechtste geval gaan ze zich zo 
hard ergeren aan de apocalyptische retoriek dat ze een afkeer krijgen 
van alles wat naar klimaatbeleid ruikt. Zelfs in het rijkste land ter 
wereld noemt slechts 1 procent van de bevolking klimaatopwarming als 
'belangrijkste uitdaging voor het land', ver na inflatie en economie.

Rest de vraag: menen deze doemprofeten echt wat ze beweren? Sommigen 
geloven ongetwijfeld oprecht dat onze wereld geen toekomst heeft, en 
laten zich daarom steriliseren (wat bijzonder tragisch is). Maar vaak 
bekruipt me het gevoel dat doemporno minstens evenveel met ideologische 
deugpronk te maken heeft. Het is opvallend dat het alarmisme crescendo 
gaat juist nu er steeds meer gunstige berichten zijn: elektrische auto's 
breken door, zonnepanelen en batterijen worden spectaculair goedkoper, 
vele landen beleven een nucleaire renaissance, het rijk van Koning 
Steenkool is bijna ten onder. En dat scheelt een slok op een borrel: in 
steeds meer rijke landen daalt de CO2-uitstoot, en waar we tot voor kort 
nog afstevenden op 4 of 5 graden opwarming, is dat vandaag 'slechts' 2,5 
tot 3 graden Celsius: nog steeds erg zorgwekkend, maar al een enorme 
vooruitgang. En toch gaan klimaatactivisten uitgerekend nu harder en 
voller op het ondergangsorgel, en weigeren ze dat goede nieuws onder 
ogen te zien.

Er zijn enkele lakmoesproeven om echte angsten van aanstellerij te 
onderscheiden. Neem kernenergie. Als je overal rondbazuint dat de wereld 
binnenkort vergaat door CO2-uitstoot, maar je verzet je tegelijkertijd 
tegen onze belangrijkste bron van CO2-vrije energie, die historisch nog 
steeds de snelste decarbonisatierecords op zijn naam heeft, hoe ernstig 
moeten we je opvattingen dan nemen? Die 'genocide' waarvan Chris Julien 
rept, geldt die ook voor Greenpeace, Friends of the Earth en zowat alle 
groene partijen ter wereld, die al een halve eeuw verbeten strijd 
leveren tegen onze krachtigste wapen tegen klimaatopwarming? Fossiele 
bedrijven kunnen er op zijn minst nog prat op gaan dat hun product - 
naast alle klimaatschade - miljarden mensen uit de armoede tilde (ja, 
roep gerust: geen enkel land ontsnapte ooit uit de armoede zonder 
massaal gebruik van fossiele brandstoffen). Wat kunnen antinucleaire 
klimaatactivisten daar tegenover zetten?


Vulkanen

Een andere lakmoesproef is geo-engineering, in het bijzonder zonnewering 
in de stratosfeer. Die technologie, die de werking van vulkanen 
nabootst, kan de temperatuur op aarde in een mum van tijd gevoelig doen 
dalen. Voor alle duidelijkheid: ik ben geen voorstander van dit 
paardenmiddel, omdat ik niet geloof dat de toestand zo dramatisch is. 
Maar mensen die wel geloven dat de wereld binnenkort vergaat, kunnen 
zich niet van dat argument bedienen. Opnieuw: als je gelooft dat we 
collectieve suicide plegen, maar tegelijkertijd sluit je kunstmatige 
koeling bij voorbaat uit vanwege 'onvoorziene neveneffecten', hoe 
ernstig moeten we je doempreek dan nemen? Dat is zoals een terminale 
kankerpatient een beloftevol medicijn ontzeggen omdat er 'mogelijke 
neveneffecten' kunnen optreden. Zoals in: neveneffecten die erger zijn 
dan doodgaan?

Asfaltklevers en schilderijbekladders zullen ongetwijfeld blijven roepen 
dat de wereld vergaat, al dan niet vanuit een oprechte overtuiging. Maar 
dat betekent niet dat wij moeten luisteren. En al helemaal niet als ze 
onzalige oplossingen als degrowth voorstellen: dat zou pas een mondiale 
ramp zijn. De mensheid zal het klimaatprobleem oplossen door vernuftige 
innovaties en vindingrijkheid, zoals we dat ook met eerdere ecologische 
crises deden. Daarvoor hebben we groei en innovatie broodnodig, want het 
belooft een wilde rit te worden de komende decennia. Maar onze 
uitgangspositie is uitstekend, want onze veerkracht en weerbaarheid 
waren nooit eerder zo groot. Twijfel er geen seconde over: er is geen 
beter en hoopvoller moment om een kind op de wereld te zetten dan 
vandaag.

--------
(c) 2023 Mediahuis