[D66] Kiezer weet het niet meer: groot deel zweeft of herziet stem

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Telegraaf
Datum:  15 juli 2023
Auteur: Niels Rigter
URL:    
https://www.telegraaf.nl/nieuws/1586710848/kiezer-weet-het-niet-meer-groot-deel-zweeft-of-herziet-stem


Kiezer weet het niet meer: groot deel zweeft of herziet stem
------------------------------------------------------------

Het politieke strijdtoneel ligt volstrekt open. Bijna een kwart van de 
kiezers weet nog niet wie zijn stem krijgt, zo blijkt uit een 
representatieve peiling in opdracht van De Telegraaf. Een nog groter 
deel, 42 procent, geeft aan op een andere partij te gaan stemmen dan bij 
de vorige verkiezingen.

Deze onzekerheid toont volgens onderzoeker Bart Koenen van Kantar Public 
de 'teleurstelling' van de kiezers, bij wie het vertrouwen in de 
politiek tijdens het dertienjarige premierschap van Mark Rutte 
grotendeels is gedaald. Om vertrouwen terug te winnen, zouden nieuwe 
partijleiders best wat vaker mogen uitleggen wat de politiek wel en 
vooral niet kan oplossen.

Volgens de peiling zou BBB de grootste partij worden, maar op de lijst 
van genoemde premierskandidaten komt boerenboegbeeld Caroline van der 
Plas niet voor. De eerste naam die spontaan wordt genoemd voor de post 
van premier is Pieter Omtzigt.


Gouden bergen scoren slecht

Geen gouden bergen beloven, maar eerlijk zijn over wat de politiek wel 
of niet kan oplossen. Dat is de boodschap die Nederlanders meegeven aan 
de nieuwe generatie politici, zo blijkt uit de representatieve enquete 
van De Telegraaf.

De kiezer is uitgekeken op de politiek van nu. In de dertien jaar dat 
Mark Rutte premier was van Nederland, is bij de meerderheid (84 procent) 
het vertrouwen in de politiek gedaald. Rutte scoort bij zijn 
aangekondigde vertrek gemiddeld een mager zesje. Van gevestigde partijen 
VVD en CDA wordt weinig verwacht van een nieuwe leider.

'Mensen zijn sceptisch geworden', zegt Bart Koenen van Kantar Public, 
het peilingsbureau dat de enquete uitvoerde onder 1100 Nederlanders. 
'VVD, CDA, D66 en CU hebben het heel lang mogen proberen, maar van een 
nieuwe bestuurscultuur en ander leiderschap is weinig terechtgekomen.'

Misschien heeft de karige waardering voor Rutte ook met zijn 
zittingsduur als premier te maken. Zo'n 53 procent van de Nederlanders 
vindt een maximale zittingstijd voor politiek leiders een goed idee. 
Acht jaar, ofwel twee volle termijnen, zou bij de meerderheid de 
voorkeur hebben.

Bij BBB-boegbeeld Caroline van der Plas en PVV-voorman Geert Wilders 
verwachten Nederlanders het vaakst wel een ander soort leiderschap (75 
en 72 procent), ongeacht of ze het met hen eens zijn. 'Van der Plas 
vertolkt een fris geluid en heeft het voordeel van de twijfel. Wilders 
is, wat je ook van hem vindt, anders.' Van de samenwerking PvdA/GL, dat 
vooralsnog zonder duidelijke leider zit, verwacht 66 procent ander 
leiderschap dan Rutte heeft getoond.


Landsbelang

Aan de nieuwe generatie politiek leiders worden hoge eisen gesteld. Zo 
vindt een ruime meerderheid (87 procent) van de Nederlanders dat 
politici het landsbelang boven het partijbelang moeten plaatsen, dat ze 
meer oog moeten hebben voor gewone mensen (87 procent) en dat ze beter 
en eerlijker moeten uitleggen wat de politiek wel of niet kan oplossen 
(86 procent). Dat laatste onderwerp - nee durven zeggen - werd zelfs het 
vaakst als eerste geantwoord op de vraag wat nieuwe partijleiders moeten 
doen om het vertrouwen terug te winnen.

Het lijkt misschien een tegenstelling nu de verkiezingscampagne is 
losgebarsten, op een politiek speelveld dat door het plaatsmaken van 
gevestigde leiders bijkans braak ligt.


Transparanter

In de campagnes doen politici nogal eens beloftes die ze nooit kunnen 
waarmaken, al is het maar omdat Nederland een coalitieland is en het 
sluiten van compromissen onvermijdelijk is. Politiek leiders moeten 
transparanter zijn (80 procent), minder bezig om zichzelf te profileren 
(82) procent en meer de taal spreken van gewone mensen (81 procent).

Volgens de peiling zou BBB de grootste partij worden als er nu 
verkiezingen zouden zijn. De VVD, sinds 2010 de grootste partij, zou 
tweede worden, PvdA/GL derde. Meer nog dan de winst van BBB - 'een 
momentopname', waarschuwt Kantar - valt het grote aandeel zwevende 
kiezers op. Bijna een kwart weet nog niet op wie hij gaat stemmen. Teken 
van de onvoorspelbaarheid van de verkiezingsuitslag is ook dat 42 
procent aangeeft op een andere partij gaan stemmen dan bij de vorige 
Tweede Kamerverkiezingen. 'Ook dat zegt misschien iets over de 
teleurstelling die kiezers tonen', zegt Koenen.


Nieuwe premier

Een nog groter vraagteken staat er achter de vraag wie de nieuwe premier 
moet worden; 43 procent weet het niet. Van der Plas komt niet voor in de 
top-10. De eerste naam die spontaan wordt genoemd, is die van Pieter 
Omtzigt. De oud-CDA'er, die grote bekendheid verwierf om het blootleggen 
van de Toeslagenaffaire, moet nog besluiten of hij meedoet aan de 
komende Tweede Kamerverkiezingen.

--------
(c) 2023 Mediahuis