[D66] Hoe voorkomt D66 Amsterdam een tweede 'geval Rijxman'?

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Parool
Datum:  25 februari 2023
Auteur: Tim Wagemakers en David Hielkema
URL:    
https://www.parool.nl/amsterdam/hoe-voorkomt-d66-amsterdam-een-tweede-geval-rijxman~b9eb06af/


Hoe voorkomt D66 Amsterdam een tweede 'geval Rijxman'?
------------------------------------------------------

Vrijwel iedereen in en rondom de Stopera zag de worsteling van Shula 
Rijxman als wethouder. Nu zij vertrekt, is het aan D66 om niet dezelfde 
fouten te maken in de zoektocht naar een vervanger.

Het was de hoogste ambtenaar van de gemeente, Peter Teesink, die maandag 
nog maar eens zijn weg vond naar wethouder Shula Rijxman (Zorg, ICT). 
Achter gesloten deuren hielden zij een kort en lastig gesprek, zeggen 
omstanders, dat naar verluidt zou gaan over haar omgang met ambtenaren 
voor wie Teesink verantwoordelijkheid draagt.

Teesink laat via een woordvoerder weten dat zulke gesprekken 
vertrouwelijk zijn. Rijxman zelf zegt dat ze vast wel eens onaardig is 
geweest tegen een personeelslid, maar dat er geen sprake was van een 
conflict. Nog die avond belt ze onder meer D66-partijleider Sigrid Kaag 
op met de mededeling dat ze de handdoek in de ring gooit. Rijxman krijgt 
de vraag van de landelijke partijtop om er een nachtje over te slapen, 
maar tevergeefs.

Pas de volgende ochtend krijgt de Amsterdamse partijleider Reinier van 
Dantzig te horen dat Rijxman opstapt. In een verklaring aan de 
gemeenteraad laat Rijxman weten dat de rol van wethouder haar minder 
goed past dan ze vooraf had gedacht. Het roept de vraag op waarom D66 
Rijxman uberhaupt naar Amsterdam haalde, maar ook hoe de partij, in de 
persoon van Van Dantzig, een volgend debacle gaat voorkomen.


Unanieme steun voor komst Rijxman

Rijxmans aanstelling als wethouder ging niet over een nacht ijs. Al in 
2018 toog ze naar Amsterdam om kennis te maken met partijleider Van 
Dantzig bij cafe-restaurant Dauphine. Binnen D66 is dan bekend dat 
Rijxman, toen nog bestuursvoorzitter van de NPO, ambities heeft om 
wethouder te worden. Amsterdam is voor haar de ideale stad: hier liggen 
haar roots en het biedt profiel.

Het loopt in 2018 alleen anders dan gepland. Bij Rijxman wordt 
keelkanker ontdekt in dezelfde week als de verkiezingsuitslag. Ze ziet 
af van de positie. Een herkansing komt in 2022 als D66 drie wethouders 
mag leveren. Het gaat dan weer beter met de inmiddels 62-jarige Rijxman. 
Haar ziekte heeft sporen achtergelaten, maar ze werkt volop en zegt 
klaar te zijn voor een volgende stap nu ze niet meer in dienst is bij de 
NPO.

De sollicitatiecommissie binnen D66 oordeelt unaniem dat Rijxman de 
juiste persoon is. Van Dantzig zegt blij te met zijn 'powerhouse'. Niet 
alleen vanwege haar bestuurlijke ervaring, maar ook vanwege de 
diversiteit die ze in het team brengt. Rijxman is Joods, woont samen met 
een vrouw en is ouder dan de andere wethouders. Een frisse blik van 
buitenaf.


Top-down besturen

Binnen de ambtelijke organisatie wordt daar al snel anders over gedacht. 
Intern wordt haar bestuursstijl als warrig en impulsief omschreven. 
Direct betrokkenen zeggen dat Rijxman geen stukken leest, ze geen zin 
heeft in vergaderingen en gesprekken met zorginstellingen stroperig 
verlopen wegens een gebrek aan kennis.

Het lukt Rijxman niet grip te krijgen op het complexe zorgdossier, waar 
honderden miljoen euro's aan worden uitgegeven. Ze wil de ambtelijke 
organisatie vooral top-down besturen, zoals ze dat deed bij de NPO, maar 
ambtenaren in haar omgeving zijn dit niet gewend.

Ambtenaren draaien intussen overuren om haar overeind te houden als 
wethouder, maar tot hun frustratie neemt Rijxman weinig aan. Gedurende 
haar wethouderschap komen deze signalen ook bij Teesink terecht, hij 
spreekt hierover met haar. Haar politiek adviseur wil vanwege deze 
redenen ook vertrekken uit het team.


Rijxman vaker afwezig

Ook Rijxmans medewethouders fronsen de wenkbrauwen als zij in september 
gezamenlijk tijdens een 'heidag' de begroting bespreken. Amsterdam staat 
voor een belangrijke financiele opgave en ook binnen de zorg wachten 
bezuinigingen, maar Rijxman komt amper op voor haar portefeuilles. In de 
maanden daarna gaat het niet beter bij collegevergaderingen tussen 
wethouders en de burgemeester.

Half februari haalt Rijxman ook de verontwaardiging van 
collega-wethouder Touria Meliani op zich. In een debat moet Rijxman in 
de verdediging over het omstreden onderzoek voor het boek Het verraad 
van Anne Frank, waar toen verantwoordelijk wethouder Touria Meliani 
100.000 euro subsidie aan gaf. Rijxman valt Meliani publiekelijk af door 
te zeggen dat de subsidie onder haar wethouderschap nooit op deze manier 
verstrekt zou zijn.

De afbrokkelende steun lijkt effect op haar te hebben. Ze is vaker 
afwezig bij overleggen en ook een bestuursconferentie van D66 slaat ze 
over. De gemeenteraad is kritisch, collega-wethouders zien het niet met 
haar zitten en ambtenaren zeggen dat het niet beter wordt. Rijxman toont 
in haar afscheidsbrief zelfreflectie door te stellen dat ze weinig 
meerwaarde oplevert, maar schrijft ook dat ze onvoldoende ruimte heeft 
gekregen om dingen op een manier te doen die effectief zijn.


Deze keer geen grote naam voor D66

De coalitie PvdA, GroenLinks en D66 heeft besloten dat er een opvolger 
moet komen. Ze vinden de portefeuille Zorg te groot om aan een huidige 
wethouder te geven: bezuinigingen wachten, er zijn lange wachtlijsten en 
zorgpersoneel verlaat de stad vanwege de wooncrisis.

Van Dantzig zegt zo snel mogelijk op zoek te gaan naar een opvolger. Het 
is niet voor het eerst dat Van Dantzig op zoek moet naar vervanging. In 
de vorige periode (2018-2022) vertrok financienwethouder Udo Kock. Van 
Dantzig schoof toen de degelijke maar wat kleurloze Utrechtse wethouder 
Victor Everhardt naar voren.

Wederom een grote naam naar Amsterdam halen kan een risico zijn voor Van 
Dantzig. Kennis van de Amsterdamse zorg en een rustig verleden zijn in 
elk geval een pre. De zoektocht zal zo'n twee maanden in beslag nemen, 
het gaat om een officiele procedure met sollicitanten. Maar zoals goed 
ingevoerde bronnen zeggen: 'Iedereen mag solliciteren, maar het heeft 
alleen zin als je eerst gebeld bent.'

--------
(c) 2023 DPG Media B.V.