[D66] Steekt het coronamonster deze herfst weer de kop op? (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #981)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  29 augustus 2023
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/wetenschap/steekt-het-coronamonster-deze-herfst-weer-de-kop-op-het-rommelt-een-beetje-het-virus-is-niet-weg~b39e7bae/


Steekt het coronamonster deze herfst weer de kop op?
'Het rommelt een beetje. Het virus is niet weg'
----------------------------------------------------

Op het werk en in de kennissenkring zijn ze er ineens weer: mensen die 
besmet blijken met corona. Het begin van een herfstopleving? En wat 
staat ons voor het najaar te wachten?

Kijk naar de cijfers die het RIVM dinsdag bekendmaakte en in een 
oogopslag is duidelijk: er is op coronafront weinig aan de hand. Ruim 30 
biljoen virusdeeltjes per 100 duizend inwoners zitten er momenteel in de 
riolen. Dat klinkt even abstract als duizelingwekkend, maar het is niet 
bijster veel: tijdens coronapieken komt de 'virusvracht' gemakkelijk 
boven de 200 biljoen.

Dit beeld spreekt ook uit andere graadmeters, zoals steekproeven van 
Nederlanders die speciaal op ziekte worden gevolgd, zegt 
RIVM-epidemioloog Susan van den Hof. 'De stijging die we afgelopen maand 
zagen, is gelukkig weer aan het afzwakken. We zien nog niet dat het 
aantal besmettingen een enorme vlucht neemt.'

Ook in het ziekenhuis is het redelijk rustig: ruim honderd 
coronapatienten liggen in het ziekenhuis, een handvol ligt op de 
intensive care.

Maar dat is nu. Weg is corona nog niet, getuige de verhalen van mensen 
die tot hun verbazing toch opeens weer positief testen op het virus. Nu 
het weer slechter wordt, veel mensen terugkomen van vakantie en scholen 
weer opengaan, hangt een opleving in de lucht, denken kenners. 'Dit is 
toch wat je verwacht: toenemende circulatie en nieuwe golfjes', zegt 
viroloog Marion Koopmans.

'Het rommelt een beetje. Het virus is niet weg', ziet ook epidemioloog 
Alma Tostmann. 'Ik ben benieuwd of iedereen straks weer als vanouds 
hoestend en proestend op kantoor zit, of dat we toch meer rekening met 
elkaar houden: ik werk even thuis, vanwege mijn collega's.'


Omikronvariant

De coronavirussen die momenteel rondgaan, behoren allemaal tot de 
omikronvariant, het mildere virus dat begin vorig jaar alle eerdere 
virusvarianten verdrong. Tel daarbij op dat nagenoeg iedereen onderhand 
corona heeft gehad of een of meerdere keren is ingeent, en er is weinig 
reden tot zorg: wie het virus krijgt, wordt doorgaans niet ernstig of 
langdurig ziek.

Ook binnen de omikronfamilie ontstaan steeds nieuwe subsoorten, telkens 
met aanpassingen waardoor ze wat beter kunnen ontkomen aan de 
antistoffen en afweercellen tegen corona die inmiddels door ons bloed 
stromen. In ons land heerst momenteel de subvariant die experts 'XBB' 
noemen, samen met twee directe verwanten, 'XBB.1.16' en 'EG.5.' Dat 
treft: de boosterprik die het ministerie volgende maand wil aanbieden 
aan 60-plussers en risicogroepen, is afgestemd op omikron XBB.

In onder meer Denemarken, Groot-Brittannie en de VS gaat echter een 
opvallende nieuwkomer rond, BA.2.86. Die zit aan een andere tak van de 
omikronstamboom dan XBB en heeft op liefst 34 punten veranderingen aan 
zijn uitsteeksels, een opvallend hoog aantal. 'De verwachting is dat dit 
er wel weer een is die meer kan ontsnappen aan het immuunsysteem', zegt 
Koopmans. 'En het feit dat we hem in meerdere landen tegelijk zien, 
lijkt aan te geven dat hij de neiging heeft om zich te verspreiden.'

In Nederland is de variant voor zover bekend overigens nog niet gezien, 
zegt Van den Hof. Maar dat zegt niet alles: 'Per dag komen er landen 
bij. Ik ga er dus van uit dat BA.2.86 ook in Nederland al circuleert', 
denkt arts-microbioloog Bert Mulder van het Canisius Wilhelmina 
Ziekenhuis.

Belangrijk pluspunt: wetenschappers zien nog geen aanwijzingen dat de 
nieuwe variant mensen ernstiger ziek maakt. Denkbaar is zelfs dat het 
virus weliswaar expert is in het omzeilen van antistoffen, maar minder 
goed in het binnendringen van cellen. Wie weet 'herinnert niemand zich 
over een maand dit virus nog, behalve mensen zoals ik', opperde 
virusevolutiebioloog Jesse Bloom, tegen Nature.


Sudderende epidemie

Met die kaarten op tafel lijkt de weg bereid voor een pruttelende 
coronaherfst. Het virus zal opleven, maar niet zodanig dat heftige 
maatregelen nodig zijn. De boosterprik zal de bescherming opkrikken, 
maar niet genoeg om alle ziektegolven te voorkomen.

Corona begint al haast normaal te worden: een koorts- en spierpijnziekte 
die je soms nu eenmaal krijgt, maar in de regel ben je na een dag of wat 
weer opgeknapt. 'Onze inmiddels opgebouwde basisimmuniteit beschermt 
behoorlijk', zegt Koopmans, 'zeker als daar straks een booster bij komt 
die beschermt tegen de XBB-variant. Maar we zullen toch ook serieuze 
gevallen zien, bij mensen die minder goed met een infectie overweg 
kunnen. Zo kun je best nog een flinke golf krijgen, bovenop de griep 
waar we elk jaar last van hebben.'


Herten

Daardoorheen speelt het kleine, maar reele risico dat de natuur een 
spaak in het wiel steekt. Zo gaan in Ohio de oudere gedaanten van corona 
- de schadelijkere delta- en alfavarianten - nog steeds rond in 
witstaartherten, blijkt uit een maandag verschenen analyse. En het 
evolueert snel in die herten.

Dat is niet geheel zonder risico, schetst Koopmans: zo'n virus zal maar 
weer mensen besmetten. 'Op heel korte termijn zie ik het niet gebeuren. 
Maar het is denkbaar dat je uit zo'n dierlijk virusreservoir op termijn 
afstammelingen krijgt die virulenter zijn dan omikron en terugschieten 
naar de mens.'

Het ministerie van Volksgezondheid staat intussen voor een ingewikkelde 
klus: uitleggen dat vaccineren tegen corona voor kwetsbaren zin heeft, 
terwijl het vaccin in kwestie niet optimaal is afgestemd op de 
BA.2.86-variant. 'Ik zie reikhalzend uit naar de 
voorlichtingscampagnes', zegt Tostmann. 'Het had me niet ongepast 
geleken als men daarmee al was begonnen.'

Ze hoopt op een goede opkomst: 'Ik hoop maar dat het niet weer zo'n 
gepolariseerde discussie wordt. En dat de boodschap dat het best 
verstandig is je te laten boosteren als je oud of kwetsbaar bent, ook 
bijvoorbeeld mensen met een migratieachtergrond bereikt.'

--------
(c) 2023 DPG Media B.V.