[D66] Verstiksloffen

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:     NRC Handelsblad
Datum:    12 april 2023
Auteur:   Philip de Witt Wijnen & Rosa Uijtewaal
URL:      
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/12/geen-enkele-provincie-koerst-op-de-door-het-kabinet-gewenste-stikstofdeadlines-a4161960
WebRadio: 
https://www.nrc.nl/nieuws/2023/04/08/wat-is-er-nog-over-van-de-stikstofplannen-en-van-het-kabinet-a4161652


Geen enkele provincie koerst op de door het kabinet gewenste
stikstofdeadlines
------------------------------------------------------------
Door de onduidelijkheid uit Den Haag worstelen provincies met hun 
stikstofplannen. 'Een serieuze stap nemen kost tijd.'

Toen stikstofminister Christianne van der Wal in juni vorig jaar zo veel 
kritiek kreeg op haar 'stikstofkaartje', was haar geruststellende 
reactie steeds: dit was niet van bovenaf opgelegd beleid. Haar 
ministerie had slechts 'richtinggevende reductiedoelstellingen' 
geformuleerd. Provincies zouden een jaar de tijd krijgen concrete 
maatregelen per gebied te bedenken. Het omstreden kleurenkaartje is 
intussen van tafel - ook bemiddelaar Johan Remkes had er grote moeite 
mee - maar de opdracht aan provincies om het stikstofbeleid voor 1 juli 
te concretiseren geldt nog. En die deadline knelt.

'1 juli is het symbool geworden van het zal en het moet', zegt 
stikstofgedeputeerde en CDA-lijsttrekker Henk Jumelet in Drenthe. 'We 
zullen dan een allereerste 1.0-versie inleveren en dan horen we het wel. 
Wij hebben ons huiswerk gedaan, de regering niet'.

Hij doelt op het ontbreken van duidelijkheid van het kabinet over het 
Landbouwakkoord, het al dan niet legaliseren van de PAS-melders 
(boerenbedrijven waarvan de vergunning door de Raad van State werd 
ingetrokken), de uitkoopregelingen en een digitale tool waarmee boeren 
konden zien of ze een piekbelaster waren, en die er al had moeten zijn.


Er waait een andere wind

Niet alleen het gebrek aan duidelijkheid van het kabinet maakt het voor 
provincies zo lastig om voor 1 juli met hun 'gebiedsplannen' voor 
stikstofaanpak te komen. Er is politiek een andere wind gaan waaien. 
Sinds de Statenverkiezingen van 15 maart zijn de huidige 
provinciebesturen demissionair - zij kunnen dus niet meer over grote 
kwesties beslissen. En de net verkozen Provinciale Staten worden 
gedomineerd door de BoerBurgerBeweging, die juist op het gebied van 
stikstof van het kabinetsbeleid af wil. Als grootste fractie heeft BBB 
in alle provincies het initiatief bij het intussen begonnen 
formatieproces.

Daarbij laat het kabinet grote twijfel bestaan over de tweede deadline 
die van belang is in het stikstofdossier: 2030, het jaar waarin de 
stikstofuitstoot moet zijn gehalveerd. Na het enorme verlies vorige 
maand heeft regeringspartij CDA binnen de coalitie bedongen opnieuw over 
dat jaartal te onderhandelen. BBB wil sowieso vasthouden aan de deadline 
van 2035. Het openbreken van het coalitieakkoord zal niet beginnen voor 
de nieuwe provinciebesturen zijn gevormd.

2030 is niet de enige onzekere factor. 'Het Landbouwakkoord, de 
uitkoopregelingen, het schuift allemaal op, maar 1 juli blijft staan', 
zegt Jumelet. 'De gebiedsplannen ordentelijk voorbereiden met alle 
betrokken partijen en de Provinciale Staten: dat kan gewoon niet. We 
leveren niet meer in dan wat kan.'


Niet meer dan een concept

Dat geluid is meer te horen: wat de provincies op 1 juli inleveren is 
niet meer dan een 'opzet', 'concept-voorstel' of een 'stand van zaken'. 
Alleen de provincie Overijssel heeft in januari een eerste versie 
ingeleverd. Een gebiedsplan op hoofdlijnen dus, omdat de essentiele 
onderdelen nog ontbreken. 'De vorm' van het in te leveren 
gebiedsprogramma 'is vrij', zegt de Drentse VVD-lijsttrekker Willemien 
Meeuwissen. 'Het hoeft geen uitgewerkt plan te zijn, dat hebben we ook 
helemaal niet.'

Eigenlijk koerst niemand af op de deadline van 2030, zoals in de recent 
verstuurde instructie van het kabinet aan de provincies duidelijk is 
opgedragen, blijkt uit een rondgang langs de provincies. 'We hebben 
gebieden waar we 2030 halen en gebieden waar we 2070 niet eens halen', 
zegt lijsttrekker Jo-Annes de Bat van het CDA (tweede partij in 
Zeeland). 'Het heeft geen zin daarover te hebben, maar we gaan uit van 
2035.'

Dat jaartal is in de huidige wet opgenomen, en sluit naadloos aan bij de 
harde eis van BBB die de afgelopen tijd 2030 'van tafel' tot 
verkiezingsthema heeft gemaakt. VVD-minister Van der Wal heeft intussen 
een nieuwe stifkstofwet in voorbereiding waarin de vervroegde deadline 
van 2030 komt te staan, tenzij CDA die coalitieafspraak van tafel weet 
te krijgen.

In Noord-Brabant houden ze zich aan hun eigen deadline van 2024, zegt 
VVD-lijsttrekker Martijn van Gruijthuijsen. '2030/2035 is een Haagse 
discussie waar ik in Brabant niks aan heb. Wij willen het liefst dat 
Brabant al volgend jaar van het slot gaat. We hebben onze eigen 
stallendeadline medio 2024 met eigen doelstellingen en ambities.' Met 
deze 'stallendeadline' moeten Brabantse boeren hun stallen door nieuwe 
vloeren volgend jaar emissiearm hebben gemaakt .

De losse kaders over wat precies moet worden ingeleverd op 1 juli, 
leiden overal tot andere invullingen van die deadline. Robert Kaijser, 
vice-fractievoorzitter van de BBB in Zuid-Holland: 'Straks komen twaalf 
provincies met twaalf verschillende plannen, en daar moet landelijk dan 
beleid van maken. Het moet andersom: wij wachten op het landelijke 
beleid. En dat weten we nu niet.'

Dat ondergraaft de bestuurlijke waarde van 1 juli. CU-gedeputeerde Johan 
Hamster uit Groningen. 'Een serieuze stap nemen duurt een tijd. Het 
eerste kwartaal 2024 is het eerste moment dat we reeel iets opleveren.'

De meeste provincies laten weten gewoon met hun plannen door te gaan 
ondanks de onzekerheden. In feite werken ze, waar mogelijk, om Den Haag 
heen. Zo hebben de Provinciale Staten van Noord-Holland zelf extra geld 
beschikbaar gemaakt om de vrijwillige uitkoop van boeren te faciliteren. 
Ook de provincie Gelderland heeft zo al verschillende kalverbedrijven 
opgekocht en daarmee stikstofruimte gecreeerd.


Tegenstrijdige signalen

Intussen blijft het kabinet tegenstrijdige signalen afgeven. In het 
Kamerdebat vorige week over de ontstane impasse in het kabinet 
adviseerde premier Rutte vrij stellig aan de provincies zich bij het 
formuleren van hun plannen zich te richten op 2030. 'Want dat is de 
politieke afspraak die we als coalitie gemaakt hebben.'

Een maand geleden, kort na de Statenverkiezingen riep Van der Wal tegen 
journalisten dat de provinciale gebiedsplannen 'niet in beton gegoten' 
hoeven zijn. 'Er is altijd de mogelijkheid plannen aan te passen.'


Met medewerking van: Marko de Haan, Claudia Kammer, Denise Retera, Karel 
Smouter, Marit Willemsen en Oscar Vermeer.

--------
(c) 2023 Mediahuis