[D66] Griffiecrisis: Werk-klimaatcrisis

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Trouw
Datum:  12 november 2022
Auteur: Auke van Eijsden
URL:    
https://www.trouw.nl/politiek/met-ambtelijke-onthoofding-bereikt-parlementschaos-het-kookpunt~b341b6d6/


Met ambtelijke onthoofding bereikt parlementschaos het kookpunt
---------------------------------------------------------------

Het parlement dat wekelijks debatteert over nationale en wereldwijde 
crises, ligt nu zelf in puin. Wat begon met een onderzoek naar 
oud-Kamervoorzitter Khadija Arib, ontaardde vrijdag in het opstappen van 
de volledige ambtelijke top. Volgende week moeten alle 150 Kamerleden 
kleur bekennen.

De Tweede Kamer is voor velen jarenlang geen veilige werkomgeving 
geweest - en eigenlijk nu nog steeds niet. Die harde, bijna onwerkelijke 
conclusie van de vrijdag afgetreden griffier Simone Roos zal komende 
weken blijven nadreunen in de gangen van het tijdelijke 
parlementsgebouw. De aanklacht is een politieke schandvlek: 
volksvertegenwoordigers maken niet alleen beleid, maar horen ook het 
goede voorbeeld te geven. Afgelopen weken, maanden en jaren was telkens 
het tegenovergestelde het geval.

Het gebrek aan sociale veiligheid bereikte vrijdagmiddag het kookpunt, 
toen het voltallige managementteam van de Tweede Kamer besloot op te 
stappen. Daarin zit de ambtelijke top van het parlement, met aan het 
hoofd griffier Roos. De brief waarin zij het vertrek aankondigt van alle 
zeven teamleden leest als een hartenkreet. 'Als werkgever moet ik een 
sociaal veilige werkomgeving kunnen bieden', schrijft Roos. 'Mijn 
conclusie is dat dit niet (meer) mogelijk is. Ik kan en wil hier niet 
langer verantwoordelijkheid voor dragen.'


Politieke bemoeienis

Met het ontslag van onder meer de griffier, directeur Huisvesting, 
leiding van de Stafdienst en de huisjurist is de Tweede Kamer ambtelijk 
onthoofd. Het is een ongekende stap die laat zien hoe groot de wanhoop 
was bij betrokken medewerkers.

De bestuurlijke chaos vindt zijn oorsprong in het onderzoek naar 
oud-Kamervoorzitter Khadija Arib, die gedurende vijf jaar een ijzeren 
scepter zou hebben gezwaaid. Die signalen 'zijn bevestigd' door het 
managementteam, aldus Roos. 'Het instellen van een feitenonderzoek 
vloeit voort uit de wettelijke verplichtingen die ik als werkgever van 
de ambtenaren van de Tweede Kamer heb.'

Het steekt Roos dat zoveel mensen zich recent met dat onderzoek hebben 
bemoeid. De onrust is 'voor een groot deel politiek ingegeven en 
bestuurd', meent ze. Ook 'een deel van de media en een aantal 
wetenschappers' zouden daaraan hebben bijgedragen. 'Hiermee heb ik, als 
werkgever, grote moeite. Een dergelijk onderzoek dient plaats te vinden 
in rust en veiligheid voor alle betrokkenen en mag geen onderdeel zijn 
van een politiek schaakspel.'


Khadija Arib

Hoe kon het zo misgaan? Het Nederlandse debat over sociale veiligheid 
kwam afgelopen jaren in een stroomversnelling terecht. Lange tijd bleef 
de Tweede Kamer buiten schot, maar dat bleek uitstel van executie. Want 
niet alleen bij specifieke politieke fracties, ook in de bestuurlijke 
top van het parlement was het werkklimaat jarenlang onveilig. Daarbij 
speelde in het bijzonder het optreden van oud-Kamervoorzitter Khadija 
Arib een negatieve rol, meldde NRC. Er zou tijdens haar voorzitterschap 
van 2016 tot 2021 sprake zijn geweest van een 'schrikbewind'.

Vooral ambtenaren waren het slachtoffer van Aribs manier van leiding 
geven. Interventies en andere pogingen om de PvdA-politica met haar 
gedrag te confronteren, bleken vergeefs. Daarom trok de hoogste 
ambtenaar, griffier Roos, aan de bel bij het presidium. Dat is een 
verzameling van zo'n negen parlementariers die de dagelijkse leiding 
hebben over de Tweede Kamer - het politieke deel.

Aanvankelijk hoefden ambtenaren ook van deze groep Kamerleden geen heil 
te verwachten. Maar na nieuwe klachten stelde het presidium deze zomer 
alsnog een onderzoek in naar het optreden van Arib tijdens haar 
voorzitterschap.


Kan Vera Bergkamp aanblijven?

Het voornemen dat onderzoek stil te houden, mislukte schromelijk. 
Sindsdien is het besluit onderwerp van hoog oplopend politiek debat. 
Daarbij speelt ook Vera Bergkamp een belangrijke rol: zij is als huidig 
Kamervoorzitter het gezicht van het presidium. Diverse Kamerleden uitten 
afgelopen weken kritiek op haar, ze eisen dat het onderzoek direct wordt 
stopgezet. Volgens de critici moet het niet niet alleen over Arib gaan, 
maar ook over de rol van het presidium en Bergkamp zelf. In dat geval, 
zeggen Kamerleden, kan het presidium niet aanblijven als opdrachtgever 
van datzelfde onderzoek.

Bergkamp krijgt ook verwijten van griffier Roos. Ze noemt het in haar 
afscheidsmail 'onaanvaardbaar dat ambtenaren in een publiek en politiek 
debat worden getrokken'. Bergkamp had volgens haar meer moeten doen om 
dat te voorkomen. 'Ik betreur het dat de politieke leiding hier, ondanks 
mijn indringende verzoeken, te weinig actie op lijkt te hebben genomen.'

Vrijdag was Bergkamp echter resoluut: ze blijft aan als Kamervoorzitter 
en het onderzoek naar Arib gaat door. 'Voor mij staat een ding bovenaan: 
dat alle medewerkers zich veilig moeten voelen. Waarom zouden wij, als 
Tweede Kamer, geen onderzoek doen als er meldingen zijn?'


Kamer moet kiezen

Bergkamp baalt van het 'gelek, gekonkel en de nare berichten' over het 
onderzoeksproces. Daarom zet ze Tweede Kamerleden voor het blok: het 
parlement moet volgende week zelf uitspreken of het onderzoek nog kan 
doorgaan. Hoe dat precies moet, maakt de Kamervoorzitter maandag bekend 
- mogelijk dient ze een motie in waarover de 150 parlementariers moeten 
stemmen.

Maar hoeveel autoriteit heeft een onderzoek nog dat zo politiek beladen 
is? Zelfs als een ruime Kamermeerderheid zich volgende week aan 
Bergkamps zijde schaart, lijkt interne rust ver weg. Voorlopig moet 
Nederland het doen met een parlement zonder ambtelijke top, geleid door 
een wankele Kamervoorzitter, en met een onveilig werkklimaat.

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.