[D66] Schengenblues: Terugkeer grenscontroles: Maximaal 2 jaar

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  10 november 2022
Auteur: Kees Versteegh
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/11/10/open-grenzen-in-eu-onder-druk-a4147965


De open grenzen in de Europese Unie staan onder toenemende druk
---------------------------------------------------------------
Vrij verkeer van personen en goederen is de kern van de Europese Unie. 
Blijft dat zo?

De Europese Unie stevent af op het toestaan van ruimere mogelijkheden 
aan lidstaten om grenscontroles binnen Europa uit te voeren. De Europese 
Commissie heeft uitgewerkte plannen om de maximumtermijn van zes maanden 
voor tijdelijke grenscontroles te verlengen naar twee jaar. De meeste 
EU-lidstaten steunen het oprekken van de nu nog strikte voorwaarden voor 
bewaking van en toezicht op de binnengrenzen.

Het recente aantreden van (radicaal)rechtse regeringen in Italie en 
Zweden die paal en perk willen stellen aan de komst van vluchtelingen, 
heeft de steun in Brussel voor grenscontroles vergroot. Ook de 
spanningen rond Oekraine dragen daaraan bij. Critici in het Europees 
Parlement vrezen echter schade aan een van de belangrijkste 
verworvenheden van de Europese eenwording: het vrije verkeer van 
personen en goederen.

De Europese discussie over de grenscontroles is voor Nederland van groot 
belang, niet alleen vanwege zijn open economie, maar ook omdat er het 
laatste jaar steeds meer stemmen opgaan voor grenstoezicht om het aantal 
asielzoekers te verminderen. Het kabinet heeft steeds gesteld dat 
Europese afspraken dit in de weg staan. Eerder deze week heeft premier 
Rutte echter aan de VVD-fractie moeten beloven dat zijn kabinet 
voorstellen gaat doen om de 'instroom te beperken'.


Grensbewaking

In Brussel wordt al bijna een jaar gediscussieerd over een voorstel van 
de Europese Commissie om grensbewaking te gebruiken tegen 
'instrumentalisatie van migratie'. Daarmee doelt de Commissie op het 
gebruiken van migranten als instrument of wapen tegen andere landen in 
een poging deze te ontwrichten, zoals Wit-Rusland deed tegen Polen. Eind 
vorig jaar begeleidden Wit-Russische politieagenten duizenden 
asielzoekers uit onder meer het Midden-Oosten naar de grens met Polen, 
waarop Warschau veel grensposten sloot. Waar het hier ging om een 
buitengrens, kunnen ook binnengrenzen het doelwit worden van 
'instrumentalisatie', aldus de Europese Commissie. In dat geval gaat het 
meer om internationale bendes die migranten gebruiken om veel geld aan 
te verdienen. Ook dat zou een geldige reden kunnen worden voor meer 
grensbewaking, zowel aan de buiten- als de binnengrenzen.

De Europese Commissie wil, met steun van de lidstaten, een einde maken 
aan de wildgroei van grenscontroles. Vanaf 2015 hebben lidstaten zo'n 
250 keer het instellen van grensbewaking aangemeld in Brussel. In 2020 
en 2021 sloten de meeste lidstaten hun grenzen om verspreiding van het 
coronavirus tegen te gaan. Momenteel verscherpen landen hun 
grenstoezicht vanwege de oorlog in Oekraine. Noorwegen heeft 
grenscontroles aangemeld bij Brussel vanwege 'de noodzaak om de 
veiligheid van Noorse onshore en offshore gas-faciliteiten te 
vergroten'. Zweden deed dat 'vanwege het risico van wapensmokkel uit 
Oekraine.'


Fundamentele kritiek

In december vorig jaar heeft de Commissie haar voorstel over een 
hervorming van de Schengen-code ingediend dat afgelopen juni steun kreeg 
van de lidstaten. Het persbericht dat de Raad van Ministers op 10 juni 
uitbracht, sprak zelfs van de mogelijkheid van grensbewaking tot 
tweeeneenhalf jaar in plaats van twee jaar zoals de EU-Commissie wil. De 
Raad onderschreef de noodzaak om met meer maatregelen aan de grens 
'instrumentalisatie van migratie' tegen te gaan. Daarbij kan het ook 
gaan om lichtere vormen van bewaking en toezicht (bijvoorbeeld met 
mobiele brigades). Nederland 'verwelkomt' de plannen, maar wil wel dat 
het begrip instrumentalisatie scherper wordt afgebakend.

Het Europees Parlement, dat meebeslist over de hervorming van de regels 
voor het Schengengebied, is sterk verdeeld. Met name de 
sociaal-democraten en liberalen, twee grote fracties, hebben 
fundamentele kritiek. 'De Europese Commissie is lidstaten aan het 
pleasen in plaats van het Europees Verdrag te beschermen', zegt Thijs 
Reuten, lid van de PvdA-delegatie in het Parlement.

Reuten vreest dat de voorgestelde verruiming lidstaten de mogelijkheid 
biedt 'de instroom van asielzoekers te beperken, in Nederland nu heel 
actueel.' De belofte van premier Rutte die instroom terug te brengen, 
'kan leiden tot meer grenscontroles', aldus de PvdA'er. Nu voert de 
Koninklijke Marechaussee alleen mobiele controles uit in grensgebieden 
in Zuid- en Oost-Nederland, en controleert daar migranten op 
identiteitspapieren.

--------
(c) 2022 Mediahuis