[D66] Cruciaal nieuw spoor coronavirus (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #894)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Volkskrant
Datum:  28 februari 2022
Auteur: Maarten Keulemans
URL:    
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/cruciaal-nieuw-spoor-coronavirus-naar-de-wasbeerhonden-van-kraam-nr-29-in-wuhan~be6a1141/
Ref:    https://zenodo.org/record/6299600#.Yh4-bquZOM9


Cruciaal nieuw spoor coronavirus: naar de wasbeerhonden van
kraam nr. 29 in Wuhan
-----------------------------------------------------------

Net nu het erop begon te lijken dat we de herkomst van het coronavirus 
nooit meer kunnen achterhalen, komt een internationaal onderzoeksteam 
met een cruciaal nieuw spoor, toch weer naar de grote dierenmarkt van 
Wuhan. Opvallend: het virus lijkt twee keer achter elkaar te zijn 
overgesprongen op de mens.

Zet de vroegste ziektegevallen van die ziekte die later covid-19 zou 
gaan heten uit op een kaart en dit is wat je krijgt: een soort 
uitdijende olievlek. Niet vanaf het virologisch laboratorium van Wuhan - 
maar vanaf de grote versmarkt van Wuhan, 33 kilometer verderop. Of, om 
precies te zijn: in de westelijke hal van die markt, als je binnenkomt, 
het negende pad rechts.

Daar, in kraam nummer 29, zou het weleens kunnen zijn gebeurd, schrijven 
wetenschappers uit onder meer Canada, de VS, Groot-Brittannie, Belgie en 
Rotterdam in een omvangrijke studie, als voorpublicatie beschikbaar op 
internet. Op een foto die de Canadezen stomtoevallig vijf jaar eerder 
van de kraam maakten, zijn kooien te zien met daarin onder meer 
wasbeerhonden. Ondanks de nadrukkelijke verzekering van China dat er op 
de markt beslist geen handel was in levende dieren.


Werkblad

Nu blijkt de kraam vindplaats van liefst vijf monsters besmet met 
sars-cov-2, het coronavirus, haast allemaal op voorwerpen die 
rechtstreeks met dieren te maken hebben: een apparaat waarmee dode 
dieren van veren of vacht worden ontdaan, transportkarretjes, een 
werkblad, een kooi. Stille getuigen van een akelige omgang met dieren, 
die in november of december 2019 de vonk kan zijn geweest van de 
grootste natuurramp die de mens in generaties meemaakte.

Laat het een kraampje verderop zijn, of een ander dier: in deze hoek van 
de markt moet het allemaal zijn begonnen, zegt Marion Koopmans, een van 
de auteurs. 'Er was hier een hotspot van besmettingen, er zijn positief 
geteste monsters van de markt, en we weten dat er in november en in 
december levende dieren werden verhandeld. Hoeveel dichterbij wil je 
komen?'

Het onderzoek leest als een detectiveroman. Canadese biologen die sinds 
2014 in Wuhan de zwarte handel in dieren in kaart brachten, leverden 
foto's en kaarten van welke dieren waar werden verhandeld. Epidemiologen 
maakten 'hittekaarten' van de vroegste ziektegevallen, kleurige 
vlekkenkaarten waarop je het virus ziet uitwaaieren. Anderen doken in de 
virusmonsters die Chinese onderzoekers kort na de uitbraak op de markt 
namen en vonden foto's van de markt, door dieractivisten achtergelaten 
op internet.


Bergmarmot

Daaruit blijkt wat China altijd ontkende: op de grote markt vond wel 
degelijk handel plaats in coronagevoelige zoogdieren. Zeker tien, 
misschien achttien soorten, gingen er eind 2019 in een hoek van de 
westelijke hal over de toonbank: van haas tot wasbeer, van bamboerat tot 
stekelvarken, en van rode vos tot bergmarmot. En daarbij zal 
ongetwijfeld ook het dier hebben gezeten dat ons corona bracht, ergens 
buiten de stad opgelopen door vleermuizen.

Ook lijkt het virus niet een, maar twee keer te zijn overgesprongen op 
de mens, blijkt uit weer een ander puzzelstukje, de genetische stamboom 
van het virus. Mogelijk omdat er een dierenpopulatie in het spel was 
waar het virus al een tijdje rondging, legt Koopmans uit, zoals ook 
onder de nertsen in Nederland en Denemarken al snel meerdere, onderling 
iets van elkaar verschillende 'broertjes' van het virus rondgingen.

Aan het Amsterdam UMC reageert arts-microbioloog Matthijs Welkers 
enthousiast. 'Dit is echt fantastisch werk, veel mooier dan dit wordt 
het niet', reageert hij na lezing van het onderzoek. 'Je kunt gerust 
zeggen dat dit de laboratoriumtheorie de nek omdraait', zegt hij, 
doelend op de nog steeds rondzingende gedachte dat het virus zou zijn 
ontsnapt uit het laboratorium.


Vingerafdruk

Welkers brengt in herinnering dat het vorige sarsvirus ook op de mens 
oversprong via de handel in wilde dieren - een civetkat was destijds de 
bron. 'De wetenschappelijke gemeenschap heeft nu heel duidelijk laten 
zien waar het probleem vandaan komt en wat de risico's zijn van dit 
soort markten', zegt hij. 'Nu is het aan de politici en de samenleving 
om te zeggen wat we eraan gaan doen.'

Zover is men in China nog niet, vreest Koopmans. Het liefste zou ze de 
monsters die destijds werden genomen op de markt doorzoeken op dierlijk 
dna, om de vingerafdruk op het spoor te komen van de diersoort aan de 
basis. 'Maar die gegevens heeft China niet vrijgegeven.'

Wat ook niet hoopvol stelt is de wildhandel in China zelf. Volgens een 
net verschenen analyse is die na 2020 weer opgekrabbeld. 'Met 
civetkatten, stekelvarkens, noem maar op', zegt Koopmans. 'Er komen 
virussen uit, je ziet ze weer van soort naar soort gaan. Wat dat betreft 
hebben we helaas weinig geleerd.'

--------
(c) 2022 DPG Media B.V.