[D66] NPO Persbericht+Rapport Ombudsman inzake Ongehoord Nederland

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:  NPO Ombudsman
Datum: 7 juni 2022
URL:   
https://www.omroepombudsman.nl/uitspraken-en-columns/uitspraak-onderzoek-ongehoord-nederland
Ref:   Rapport,
        
https://www.omroepombudsman.nl/storage/configurations/ombudsmannponl/files/document_on.pdf


Uitspraak onderzoek Ongehoord Nederland
---------------------------------------

De Journalistieke Code van de NPO is geschonden in publicaties van de 
omroep Ongehoord Nederland. De ombudsman van de publieke omroepen geeft 
ook aanbevelingen voor andere publieke omroepen en toezichthouders.

In publicaties van omroep Ongehoord Nederland van de afgelopen maanden 
is de Journalistieke Code van de NPO op diverse punten geschonden. Dat 
blijkt uit onderzoek van Margo Smit, de onafhankelijk journalistiek 
ombudsman van de publieke omroepen. Het gaat dan onder meer om schending 
van de code op het punt van betrouwbaarheid en daardoor het passief en 
actief bijdragen aan verspreiding van aantoonbaar onjuiste informatie.

Ook wordt onjuiste informatie niet gecorrigeerd en worden meningen niet 
voldoende gescheiden van feitelijke informatie. Ombudsman Smit: 
'Journalistieke programma's bij de publieke omroepen zijn geen open 
podium en de presentator is geen doorgeefluik. Dat is bij omroep ON nu 
met regelmaat wel zo.'


Ongehoord Nederland

De Journalistieke Code stelt dat informatie betrouwbaar moet zijn en 
gecheckt moet worden. In journalistieke programma's van ON wordt ruimte 
gegeven aan aantoonbaar onjuiste informatie: passief wanneer een 
presentator niet doorvraagt of aantoonbaar onjuiste informatie geuit 
door gasten niet tegenspreekt, en actief in eigen teksten van 
presentatoren of in reportages met aantoonbaar onjuiste opmerkingen en 
niet-bevraagde aantijgingen.

In de onderzochte ON-programma's zitten vooral meningen van gasten. Dat 
stelde omroep Ongehoord Nederland zelf in zijn uitleg over afwegingen en 
journalistieke keuzes, en meningen zijn vrij, stelde men ook. Maar het 
is de vraag of de programma's dan dat doen waarvoor ze binnen de 
journalistieke programmering een plek en geld gekregen hebben. Meningen 
kunnen in journalistieke producties zeker geuit worden, maar 
journalisten moeten dan doorvragen naar de onderbouwing van opvattingen. 
Die journalistieke rol wordt door ON-presentatoren te weinig ingevuld. 
Smit: 'Het maken van een opinierend programma is geen vrijbrief voor het 
uit het oog verliezen van journalistieke normen en afspraken.'

Smit: 'In een journalistieke productie moet het bij de publieke omroepen 
niet om 'het prettige gesprek' gaan of om het vrij baan geven aan 
meningen. Wel om het betrouwbaar informeren van het publiek op basis van 
feiten. Van omroepen mag geeist worden dat ze zich houden aan de 
afgesproken normen in Journalistieke Code, die hebben ze allemaal 
onderschreven. En ze moeten zich houden aan de in de Mediawet beschreven 
en gezamenlijk aanvaarde uit te dragen waarden. Betrouwbaarheid hoort 
daar ook bij.'


Andere omroepen

De ombudsman constateert dat programma's van andere omroepen zich de 
kritiek ook moeten aantrekken. Smit: 'Ik kan niet een geval, bij een 
bepaalde omroep veroordelen als het publiek dezelfde dingen signaleert 
bij andere programma's, ook al gebeurt het daar dan minder frequent of 
systematisch. Om die reden raakte dit onderzoek ook journalistieke 
producties van andere publieke omroepen. Onafhankelijkheid moet merkbaar 
zijn in de wijze waarop je vragen stelt, aan alle bronnen en gasten: met 
kennis van zaken, je weegt en duidt, spreekt aantoonbaar onjuiste 
informatie tegen en laat patronen zien. Dat moet gelden voor alle 
journalisten, van alle omroepen.'


Systeem niet transparant

De ombudsman toetst en doet alleen een uitspraak over inhoudelijke 
klachten over journalistieke producties. Andere organisaties zoals de 
NPO en het Commissariaat voor de Media kunnen bij overtreding wel 
sancties opleggen. Die route is voor het publiek niet transparant en 
weinig begrijpelijk. Smit: 'Voor het publiek moet helder gemaakt worden 
wat de journalistieke normen en waarden zijn, welke consequenties er 
zijn als die genegeerd worden, en wie sancties kan opleggen. Zo wordt 
duidelijk hoe er voor het publiek en met publiek geld journalistiek 
bedreven wordt.'


Het onderzoek

De ombudsman onderzocht programma's van omroep Ongehoord Nederland naar 
aanleiding van klachten vanuit het publiek. Sinds de toetreding van 
Ongehoord Nederland tot het omroepbestel kreeg de ombudsman bijna 150 
mails met opmerkingen. Tien ervan waren complimenten, de rest betrof 
klachten over 'onjuiste informatie', 'gebrek aan onpartijdigheid of 
onafhankelijkheid', 'desinformatie' en 'racisme'.

Niet alle klachten bij de ombudsman waren gegrond. Een publieke omroep 
mag - ook in journalistieke programma's - een standpunt innemen. De 
keuze voor sprekers en gasten was zeker qua politieke achtergrond 
eenzijdig, maar dat is niet te voorkomen als gasten met andere 
overtuigingen niet willen komen. Veronderstelde (politieke) 
afhankelijkheid of belangenvermenging kon niet worden onderbouwd. 
Bepaalde beelden in een reportage waren niet eenduidig als racistisch te 
labelen.

Lees hier het volledige onderzoek
https://www.omroepombudsman.nl/storage/configurations/ombudsmannponl/files/document_on.pdf

--------
(c) 2022 NPO