[D66] Column: Borgen #4

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   VPRO Gids #24
Datum:  7 juni 2022
Auteur: Alex Mazereeuw
URL:    
https://www.vprogids.nl/2022/24/inhoud/artikelen/p28-Olie--eenzaamheid-en-idealen.html


Olie, eenzaamheid en idealen
----------------------------

Na bijna tien jaar keert de Deense hitserie 'Borgen' terug. Het 
voortreffelijke vervolg laat zien hoe eenzaam het kan zijn aan de 
politieke top.

Ruim tien jaar geleden hield een politiek drama over de eerste 
vrouwelijke premier van Denemarken de hele wereld in zijn greep. Hoewel 
er uiteindelijk maar drie seizoenen verschenen, drukte Borgen 
(2010-2013) met de voortreffelijke dialogen, het formidabele acteerwerk 
en de fascinerende politieke dilemma's een groot stempel op de export 
van Scandinavische dramaseries. Dit was complex politiek drama zoals 
complex politiek drama hoort te zijn.

Na de iets mindere derde reeks was het mooi geweest. Het verhaal was 
verteld en voormalig premier Birgitte Nyborg (Sidse Babett Knudsen) was 
door een samenloop van omstandigheden gedegradeerd tot minister van 
Buitenlandse Zaken. Omdat de serie in de jaren hierna goed bleef scoren, 
zagen Netflix en de Deense publieke omroep toch brood in een herstart: 
het achtdelige Borgen: Power & Glory.

Het vervolg pakt de draad ongeveer tien jaar na het vorige seizoen op. 
Birgitte is door de nieuwe (eveneens vrouwelijke) premier wederom 
benoemd tot minister van Buitenlandse Zaken, maar hun relatie is niet 
bepaald goed. Birgitte is jaloers op de nieuwe premier, die zich 
profileert met leuzen als #TheFutureIsFemale en een 'sterk merk' van 
zichzelf heeft gemaakt - mede dankzij guitige selfies met wereldleiders 
op Instagram. Ooit was Birgitte een succesverhaal, maar de glans is er 
inmiddels wel vanaf.


Mijnenveld

De relatie tussen Birgitte en de premier komt nog meer onder druk te 
staan als er op Groenland een grote olievondst wordt gedaan. Groenland 
heeft een grote mate van zelfbestuur, maar maakt nog steeds deel uit van 
het koninkrijk Denemarken. Hoewel de roep om volledige onafhankelijkheid 
luider klinkt na de olievondst wordt het land al snel een speelbal van 
machtige landen als de Verenigde Staten, Rusland en China. Ook Deense 
politici zien de zilvervloot in gedachten al binnenvaren, aangezien 
eventuele opbrengsten uit de olieverkoop deels naar de Deense staatskas 
zullen vloeien. Maar dit potentiele gewin staat haaks op de ambitieuze 
klimaatagenda van de Deense regering, die het gebruik van fossiele 
brandstoffen juist zo snel mogelijk wil afbouwen. In dit mijnenveld moet 
Birgitte zich een weg zien te banen, maar ze lijkt vooral bezig met haar 
eigen hachje.

Borgen is ditmaal internationaler georienteerd - veel scenes spelen zich 
af op Groenland -, al blijven politieke machinaties de voornaamste troef 
van de serie. Wat deze reeks vooral interessant maakt is dat Birgitte 
meer dan ooit een keiharde machtspoliticus is, iemand die haar eigen 
carriere steeds vaker verkiest boven het landsbelang (om nog maar te 
zwijgen over het klimaat). Dat contrasteert sterk met de eerste twee 
seizoenen, waarin Birgitte bovenal een idealist was die met pijn in het 
hart soms compromissen moest sluiten.

In dit vervolg slaat Birgitte een nieuwe weg in en daarbij doet ze 
eerder denken aan de meedogenloze hoofdpersoon uit House of Cards dan 
aan de idealistische president uit The West Wing. Charismatisch is 
Birgitte nog altijd, maar ze ontpopt zich steeds meer als een keiharde 
leider die niet terugdeinst voor sluwe machtsspelletjes. Het zorgt 
ervoor dat ze steeds verder vervreemd raakt van haar naasten. Zelfs haar 
voormalige mentor constateert op een gegeven moment dat hij Birgitte 
'steeds meer is gaan vrezen'.


Bloemenabonnement

Nog altijd is Borgen ijzersterk wanneer het gaat om thema's als 
vergankelijkheid van politieke roem en de worsteling van vrouwen in 
topposities. Dat laatste zien we bij journalist Katrine (Birgitte Hjort 
Sorensen), die we in eerdere seizoenen leerden kennen als ambitieuze 
journalist en voormalig campagneleider van Birgitte. Inmiddels is ze 
gepromoveerd tot baas van de publieke omroep, maar ze ontdekt al snel 
dat de machtspolitiek die hierbij komt kijken ook haar tol eist. De 
verhaallijnen van Birgitte en Katrine vullen elkaar mooi aan - ze vragen 
zich allebei voortdurend af hoeveel morele concessies ze willen doen om 
de macht te behouden.

Borgen zit dicht op de actualiteit en ook zijn er veel parallellen met 
de Nederlandse politiek. Overeenkomsten waren er altijd al - ons 
politieke stelsel lijkt immers op dat van Denemarken -, maar ditmaal 
zijn ze soms frappant, zoals bij de beeldvorming rondom Birgitte. 
Wanneer haar zoon - inmiddels een radicale milieuactivist - in aanraking 
komt met justitie straalt dat ook negatief af op Birgitte (denk aan 
Femke Halsema, die zichzelf moest verdedigen nadat haar zoon een stunt 
had uitgehaald met een nepwapen). Daarnaast krijgt Birgitte 
herhaaldelijk het verwijt dat ze niet 'likeable' genoeg zou zijn en zich 
te weinig zou presenteren als een 'gewone moeder' (denk aan Sigrid Kaag, 
die vaak het label 'elitair' krijgt opgeplakt).

Toch is er een thema dat dit voortreffelijke vervolg domineert: 
eenzaamheid. Birgitte is eenzamer dan ooit, hoezeer ze dat zelf ook 
ontkent. Ze is gescheiden, haar kinderen zijn het huis uit en ze heeft 
een bloemenabonnement afgesloten zodat ze 'toch van iemand bloemen 
krijgt'. Het maakt haarfijn duidelijk hoe verslavend en veeleisend dit 
beroep kan zijn. De politiek beheerst Birgittes leven, maar zonder haar 
werk kan ze niet. Of zoals ze zelf zegt: 'Als ik niet negentien uur per 
dag werk, wie ben ik dan?' Niet bepaald een gezonde situatie, maar voor 
ons als kijkers is het een zegen. Haar verslaving is onze verslaving.

--------
VRPO Koospodcast over Borgen

Yuki Kho, Atze de Vrieze en Alex Mazereeuw bespreken het nieuwe seizoen 
van Borgen: Power en Glory in de VPRO Koospodcast,
https://www.vprogids.nl/koos/2021/podcast.html

--------
(c) 2022 VPRO