[D66] Zorgminister Kuipers is te terughoudend, zeggen critici (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #933)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  19 juli 2022
Auteur: Pim van den Dool
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/07/19/over-preventie-hoor-je-ernst-kuipers-niet-a4136896


'Over preventie hoor je Ernst Kuipers niet'
-------------------------------------------
Zorgminister Kuipers vindt dat de samenleving zelf verantwoordelijk is 
voor coronaregels. Hij is te terughoudend, zeggen critici.

Het aantal Covid-patienten in de ziekenhuizen is ongeveer vier keer zo 
hoog als vorig jaar juli. Toch heerst er rond het coronavirus geen 
paniekerige sfeer in Den Haag. Minister Ernst Kuipers (Zorg, D66) zei 
vrijdag na de laatste ministerraad dat hij 'met een gerust hart' op 
vakantie gaat. De situatie in de ziekenhuizen is met circa duizend 
coronapatienten volgens hem 'beheersbaar'. De minister ontvangt komende 
weken op zijn vakantieadres dagelijks de laatste coronacijfers en 
wekelijks een duiding van het RIVM. Mocht het nodig zijn, dan geeft 
Kuipers nog deze zomer gedragsadviezen aan de bevolking of de opdracht 
voor een nieuwe vaccinatieronde.

Is het coronavirus een ander virus geworden of ziet Kuipers het niet 
langer als een groot probleem? Voor het eerste is zeker wat te zeggen. 
Sinds Omikron en nieuwe subvarianten dominant zijn, worden de meeste 
geinfecteerde mensen minder ziek.

Maar, zeggen critici, het ligt ook aan Ernst Kuipers zelf. De minister 
Ernst Kuipers, die tijdens de coronacrisis in praatprogramma's kritisch 
was over het overheidsbeleid, benadrukt vooral dat de samenleving zelf 
verantwoordelijkheid draagt.

Vlak na zijn aantreden, een half jaar geleden, kondigde Kuipers een 
reeks versoepelingen aan en presenteerde hij een nieuwe aanpak: het ging 
niet alleen om het ontlasten van de zorg, ook het vitaal en open houden 
van de samenleving werd een expliciet doel. Kuipers wil 
overheidsingrijpen in de nieuwe, volgens hem minder ontwrichtende, fase 
van de pandemie zoveel mogelijk voorkomen. Veel besmettingen zijn niet 
altijd meer een probleem, en Kuipers vindt dat er nu meer 
verantwoordelijkheid bij de samenleving ligt. Niet alleen de overheid, 
ook bedrijven en burgers moeten helpen het virus te beheersen.

Deze uitgangspunten krijgen bijval, maar ook scherpe kritiek. Een groep 
deskundigen en bezorgde burgers schreef Kuipers begin deze maand een 
brandbrief waarin zij stellen dat hij zijn verantwoordelijkheid als 
minister onvoldoende neemt. 'Het door u gevoerde beleid leidt ertoe dat 
het coronavirus vrijwel ongehinderd rond kan gaan', staat in de brief. 
'Veel burgers willen niet besmet raken, maar door uw beleid hebben ze 
geen keus.'

Veldepidemioloog Arnold Bosman, een van de ondertekenaars, vindt dat 
Kuipers geen oog heeft voor de gevolgen van hoge aantallen besmettingen. 
'Over kwetsbare mensen, die nog steeds veel risico lopen door Covid, 
zegt hij als een echte clinicus: ik kan hun kwetsbaarheid niet 
herstellen. Dat klinkt als: als je kwetsbaar bent, heb je pech.' Bosman 
verwacht van de minister een breder perspectief op preventie, ook als 
het om long covid gaat. 'Ik hoor hem daar nooit over, terwijl we het 
hebben over honderdduizenden mensen per jaar die gezondheidsklachten 
kunnen houden.'

Viroloog Louis Kroes (Universiteit Leiden) erkent dat er nog steeds 
mensen Covid-19 krijgen, maar de huidige toestand is volgens hem 
onvergelijkbaar met eerdere golven. Kroes juicht daarom de 'nuchtere' 
aanpak van Kuipers toe. 'Zijn beleid is minder directief en autoritair, 
dat past ook alleen bij noodsituaties. Het uitbannen van infecties is 
helaas onmogelijk , dus kwetsbaarheid of long covid zal individueel 
opgelost moeten worden. Daarvoor kun je niet de boel weer zomaar 
beperken of dichtgooien.'


Simpele antwoorden

Antropoloog Ginny Mooy, voormalig lid van het Red Team dat het 
coronabeleid kritisch volgde, mist leiderschap van Kuipers. In de 
communicatie over hoe burgers kunnen voorkomen dat ze ziek worden en 
anderen besmetten vindt Mooy de minister 'onzichtbaar'. Er is maar een 
boodschap van Kuipers echt aangekomen bij burgers, vindt Mooy, namelijk 
dat de coronacrisis voorbij is. 'Burgers nemen het niet meer serieus, 
dat komt ergens vandaan.'

Voor- en tegenstanders van Kuipers' beleid zien wel dat hij als medicus 
met gezag over het virus spreekt. 'Hij kan in Kamerdebatten op moeilijke 
vragen simpele antwoorden geven, spreekt vaak uit het hoofd', zegt 
GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld. 'Het is een gemiste kans dat hij 
zijn kennis niet meer richting burgers inzet.' VVD-Kamerlid Judith 
Tielen is dat met Westerveld eens. 'Mensen willen duiding van de 
minister. Als er berichten zijn over een nieuwe zomergolf, wil je horen: 
is dat erg, en wat moet ik doen? Er zijn nu ziekenhuizen die weer vragen 
een mondkapje te dragen, andere ziekenhuizen doen dat niet. Dat is 
verwarrend.'


Hele lichte beperkingen

Kuipers hoopt nieuwe verplichtende coronamaatregelen in het najaar te 
voorkomen en werkt daarvoor met behulp van andere ministeries aan 
sectorplannen, waarbij ondernemers als kappers en winkeliers met de 
overheid over maatregelen mogen meedenken. De gesprekken hierover lopen 
al maanden. Het idee is om met preventieve maatregelen per sector te 
voorkomen dat opnieuw lockdowns of andere zware beperkingen nodig zijn. 
Inmiddels zijn de voorlopige sectorplannen af, meldde 
werkgeversorganisatie VNO-NCW maandag. In de inventarisatie valt op dat 
in veel sectoren alleen nog draagvlak is voor hele lichte beperkingen. 
Ondernemers willen vooral veel maatregelen niet meer terugzien. In 
september wil Kuipers duidelijk maken wat de maatregelen voor de 
verschillende sectoren bij een nieuwe opleving worden.

Voorzitter Jeroen Dijsselbloem van de Onderzoeksraad voor Veiligheid 
vindt Kuipers' sectorplannen veel te vrijblijvend, schreef hij vorige 
maand in een tussentijdse evaluatie van het coronabeleid. 'Met de 
ervaring van besmettingsgolven die zich snel kunnen aandienen is het van 
belang dat burgers en sectoren tijdig weten wat ze bij een volgende 
opleving kunnen, mogen en moeten doen; en wat de overheid van hen 
verwacht.'

Ginny Mooy zegt dat Kuipers moet zorgen voor samenhang tussen het beleid 
in verschillende sectoren. 'Je kan in jouw sector wel zeggen: mensen 
moeten een mondkapje dragen, maar als het nergens anders hoeft, krijg je 
daar ruzie over. '

SGP-Kamerlid Chris Stoffer is juist blij dat Kuipers niet langer een 
overheidsaanpak wil opleggen. 'Het bedrijfsleven heeft al eerder in de 
crisis laten zien dat het goede voorzorgsmaatregelen kan nemen, 
profiteer daarvan.' Stoffer snapt alleen niet waarom het vaststellen van 
de sectorplannen zo lang moet duren. 'Ik heb altijd geleerd dat je je 
huiswerk op tijd af moet hebben. Nu laat Kuipers het aankomen op 
september. Dat vind ik wel laks.'


Boosterprik

Waar Kuipers steeds benadrukt dat hij niet meer als enige 
verantwoordelijkheid voelt voor de coronabestrijding, geldt dat wel voor 
twee andere zaken: vaccineren en de zorgcapaciteit. Als het om prikken 
gaat, probeert Kuipers daadkracht uit te stralen. Hij heeft de GGD's al 
de opdracht gegeven om deze zomer weer personeel te werven mocht er eind 
zomer of begin najaar een nieuwe vaccinatiecampagne nodig zijn. Het 
motiveren van de bevolking blijft wel een probleem: van alle 60-plussers 
heeft nog niet de helft hun tweede boosterprik gehaald. Het ministerie 
van Volksgezondheid zegt dat er deze zomer extra campagnes komen om de 
opkomst te verhogen.

Een zorgenkind is de zorg zelf. Na tweeenhalf jaar coronacrisis staat de 
sector er, onder andere door personeelsgebrek, een stuk slechter voor, 
ziet intensivist Girbes. 'Ik vrees dat een stevige Covid-golf dit najaar 
de boel totaal kan ontregelen.' Girbes ziet geen urgentie, bijvoorbeeld 
bij het flexibel inzetten en omscholen van het schaarse personeel. 'Wij 
zwaaien mensen uit die met pensioen gaan die niet gevraagd worden in te 
springen als de nood hoog is. Daar is geen goed systeem voor 
ontwikkeld.'

Om mogelijke problemen in het najaar te voorkomen, stelt Girbes voor dat 
Covid-zorg in bepaalde ziekenhuizen geconcentreerd wordt. 'Zo kun je 
efficienter werken en elkaar personeel uitlenen. Daarvoor zijn 
onderlinge afspraken en landelijke coordinatie nodig, die ontbreekt nu. 
Ik vrees dat we het allemaal gewoon weer laten gebeuren.'

--------
(c) 2022 Mediahuis