[D66] Column: Het virus 'laten uitrazen' is een slecht idee (Wuhan Coronavirus 2019-nCoV #873)

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   NRC Handelsblad
Datum:  14 januari 2022
Auteur: Ginny Mooy (was lid van het Red Team)
URL:    
https://www.nrc.nl/nieuws/2022/01/14/het-virus-laten-uitrazen-is-een-slecht-idee-a4079329


Het virus 'laten uitrazen' is een slecht idee
---------------------------------------------
Corona De pandemie is nog niet voorbij. 'Leren leven met het virus' 
betekent niet nog meer lockdowns, maar preventie eindelijk serieus 
nemen. Dat vraagt vooral in Nederland om een cultuuromslag, waarschuwt 
Ginny Mooy.

Eindelijk heerst er optimisme. De vaccins en de 'mildere' Omikronvariant 
lijken het tij te keren. Sommige experts denken zelfs dat dit het begin 
van het einde is van de pandemie. Omikron zou een 'natuurlijk vaccin' 
kunnen zijn, de manier waarop de natuur zich aanpast, zodat wij met het 
virus samen kunnen leven.

Helaas lijkt dat meer gebaseerd op hoop dan op harde wetenschap. En 
mocht Omikron daadwerkelijk milder zijn, dan zou het ook een toevallig 
kopieerfoutje in ons voordeel kunnen zijn. Volgens de 
Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) is het zeer onwaarschijnlijk dat de 
pandemie snel ten einde zal zijn. Maar de waarschuwingen zijn aan 
dovemansoren gericht; we grijpen ieder positief nieuws aan om aan de 
pandemie te ontsnappen.

Een virus is niet waarneembaar met het blote oog en hoeveel schade het 
ook aanricht, de meeste mensen worden niet direct geconfronteerd met de 
afschuwelijke gezondheidsgevolgen. Omdat in Nederland epidemieen van 
deze omvang al lang niet meer voorkomen, is er geen 
vergelijkingsmateriaal. Behalve de griep. Daar vallen we dan ook steeds 
weer op terug - en dat zet ons op achterstand.

Ieder land heeft eigen culturele opvattingen over ziekte. Nederlanders 
gaan niet 'om het minste geringste' naar de dokter. In vergelijking met 
andere landen zijn onze medici terughoudend met behandelen. Expats 
merken op dat Nederlanders alles denken te kunnen oplossen met een 
'paracetamolletje'. We 'kijken het even aan', 'zieken uit', 'leren ermee 
leven' of 'bouwen weerstand op'. We gaan pas naar de dokter als we echt 
ziek zijn; in preventie investeren we nauwelijks.

Gezondheid beschouwen we vooral als een gevoel. Voel je je gezond, dan 
ben je gezond. Doorlopen met klachten is in dit licht altijd een deugd 
geweest. We vonden thuisblijven niet zo snel nodig. Infectieziekten 
zoals de griep vormen in het dagelijks leven een min of meer individueel 
gezondheidsprobleem. We zijn er niet aan gewend dat een virus het 
dagelijks samenleven kan verstoren.

Het ziektebeeld van Covid-19 lijkt voor veel mensen op een verkoudheid 
of een griepje - en dat laten we ook nooit vaststellen met een test. We 
dragen bij griep geen mondneusmasker en gaan gewoon op de koffie, ook al 
kan griep onder 'kwetsbaren' tot complicaties leiden. Zo bezien voelen 
de huidige coronamaatregelen al snel 'overdreven'. Niet alleen voor ons, 
maar ook voor onze wetenschappers en onze beleidsmakers.

Neem het mondkapje. Bijna de hele wereld droeg het, wij peinsden er niet 
eens over. En toen het eenmaal toch ingevoerd was, grepen we de eerste 
kans aan om het weer af te schaffen. In de meeste landen bleef het een 
goede gewoonte om de mondkapjes overal te dragen, ongeacht of het een 
gedragsmaatregel is of besmetting tegenhoudt. Bij ons niet. Nu ze ook 
bij ons op meer plekken op moeten, beginnen we de discussie van voren af 
aan.


Geloof in het onvermijdelijke

Misschien is het dan ook wel begrijpelijk dat hier steeds vaker de roep 
klinkt te accepteren dat mensen 'ergens aan dood moeten gaan'. Dat doen 
we met de griep immers ook. Toch is het ook alsof we eeuwen worden 
teruggeworpen in de tijd, toen men nog dacht dat ziekten een straf van 
God waren en mensen hun lot gelaten aanvaardden. Of nog verder terug in 
de tijd, toen men geloofde in het onvermijdelijke en de weerloosheid 
tegen de natuur.

Maar de geschiedenis laat zien dat de mens de macht heeft om het verloop 
van een pandemie te beinvloeden. Als men nooit tegen infectieziekten 
gestreden had, waren er nooit vaccins ontwikkeld, waren er geen 
hygienische middelen geweest en hadden we wellicht ook geen riolering 
gehad. Als 'het lot' het in vroeger tijden ook van de wil om te 
overleven had gewonnen, was de sterfte hier nog altijd immens hoog 
geweest, de levensverwachting laag en waren er nog veel infectieziekten 
in omloop geweest.

Strijd en inventiviteit zijn nodig. We kunnen niet jarenlang met al te 
veel beperkende maatregelen leven, maar ook niet met massale ziekte en 
sterfte. Corona rond laten gaan klinkt in theorie beter dan het in de 
praktijk uitpakt. Gaat er veel virus rond, dan zullen veel mensen 
tegelijk ziek worden of sterven. Dan komt er een moment dat de 
samenleving stagneert door het virus zelf, niet door maatregelen.

Langdurig corona in de wereld betekent: veiligheidsrisico's als hele 
politiekorpsen ziek thuiszitten, noodsituaties in ziekenhuizen als veel 
besmette zorgmedewerkers zich tegelijkertijd moeten isoleren, nieuwe 
varianten, veel langdurig zieken, wereldwijde economische problemen als 
productieprocessen stil komen te liggen en voedselproblemen als de 
distributie van levensmiddelen stagneert of oogsten niet verwerkt kunnen 
worden. Als corona vrij mag circuleren, leidt dat tot chaos.

Na bijna twee jaar pandemie zouden we geleerd moeten hebben dat het 
ziektebeeld voor sommigen misschien lijkt op de griep, maar dat de 
impact ervan in geen enkel opzicht gelijk te stellen is.

Het kabinet lijkt die les helaas niet te hebben geleerd. De 
langetermijnvisie waar het aan werkt heet, hoe Nederlands, het 'griep 
plus pakket'. Samen met 'creatieve geesten' zetten topambtenaren de 
lijnen van het samenleven voor ons uit, meldde De Telegraaf onlangs. Het 
belangrijkste uitgangspunt: corona wordt iets van de herfst en de 
winter. In de zomer kan er veel meer, zo is de gedachte. De grote 
schoolvakantie kan naar de winter, veel activiteiten en evenementen 
kunnen naar de zomer. Ziekenhuizen en scholen moeten zich aanpassen, 
evenals ondernemers die hun bedrijfsplannen moeten aanpassen, zodat ze 
in de zomer volop kunnen draaien om in de winter tegenvallers op te 
kunnen vangen en creatieve oplossingen te bedenken.

Bij de opening van de Olympische Spelen van 2021 (Tokio) zei Tedros 
Adhanom Ghebreyesus, de directeur-generaal van de WHO: wie denkt dat de 
pandemie voorbij is omdat het binnen de eigen grenzen beter gaat, leeft 
in een 'dwazenparadijs'. Afgelopen Nieuwjaarsdag herhaalde hij: 'Geen 
enkel land is uit de problemen. Bekrompen nationalisme en het hamsteren 
van vaccins hebben de perfecte omstandigheden gecreeerd voor het 
ontstaan van varianten die we kunnen voorkomen noch voorspellen. Het 
toedienen van booster, na booster, na booster aan mensen in rijke 
landen, zal de pandemie niet beeindigen.'


Hedonistische zomers

Kijken we naar de plannen van het Nederlandse kabinet, dan zien we dat 
beeld van een dwazenparadijs op akelige manier tot leven komen. Het 
moeten hedonistische zomers worden, waarin we ons van school en werk 
naar kroeg, restaurant, theatervoorstellingen, bioscoop, familiereunies, 
carnaval, kermis en massa-evenementen torsen. Het coronavirus mag overal 
mee naartoe, omdat men bedacht heeft dat het ons alleen nog in de winter 
problemen gaat geven. Is dat werkelijk een realistisch scenario?

Een 'seizoenspakket' is onhaalbaar. Niet alleen vanwege het virus; 
niemand weet immers of corona daadwerkelijk een seizoensvirus zal 
worden, maar vooral omdat we niet alleen in de zomer kunnen voldoen aan 
onze sociale behoeften. Sociale behoeften hebben we altijd.

Hoe langer de pandemie duurt, hoe laconieker we zullen worden. We zullen 
manieren vinden om samen te komen; ouderen die hun einde zien naderen 
bijvoorbeeld, zullen meer risico's nemen en geen tijd met dierbaren meer 
willen missen. Sociale isolatie zal voor iedereen zwaarder gaan wegen. 
Mensen die zich al sinds het begin van de pandemie isoleren zullen het 
niet meer volhouden. All work, no play maakt de jeugd opstandig. We 
verzorgen de zieken, nemen afscheid van de stervenden, begraven de 
doden. We trouwen, vieren, zoeken elkaars nabijheid. We vinden manieren 
om in ons levensonderhoud te voorzien, ook al lopen we daarmee een 
besmettingsrisico. Mensen zullen steeds meer ruimte voor zichzelf 
opeisen. Het is onderdeel van onze menselijkheid. Als we dat menselijk 
gedrag afzetten tegen het 'griep plus'-scenario van het kabinet, worden 
het hele korte zomers en lange, lange winters.

Dat corona voorlopig niet weggaat, betekent niet dat het altijd in deze 
mate aanwezig blijft en altijd deze schade blijft toebrengen. Of het 
virus verandert en richt minder schade aan, of we zorgen ervoor dat het 
niet zoveel schade meer kan aanrichten. We hebben alle middelen al in 
handen - behalve een vaccin dat ook de verspreiding stopt.

Maar dat laatste kunnen we ook zonder vaccin. De vraag die ons voorligt: 
willen we leven in een dwazenparadijs, blijven we wachten op wat het 
virus voor ons in petto heeft, of binden we toch de strijd aan?

We kunnen niet alleen in de zomer sociaal zijn. We kunnen niet nog 
jarenlang met massale ziekte en sterfte leven, maar ook niet met 
lockdowns. Steun aan ondernemers kan niet eeuwig door blijven gaan, op 
den duur schaadt dat de economie. Het wordt dan ook steeds moeilijker 
sectoren op slot te gooien.


Vliegen zonder vangnet

Dit jaar wordt het vliegen zonder vangnet. Het jaar waarin de klappen 
gaan vallen en we de echte pijn van de pandemie zullen gaan voelen. We 
kunnen niet meer ondoordacht met het virus omgaan. Het heeft harde en 
serieuze consequenties. Een ondernemer heeft niets aan een open 
samenleving, als niemand naar zijn restaurant komt vanwege ziekte of uit 
angst om besmet te raken. Zolang het virus rondgaat veroorzaakt het 
problemen. Bovendien ontstaan er nieuwe varianten. Zo blijven we bezig.

Wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen brachten naast 
vaccins ook andere middelen voort zoals FFP2-maskers, 
ventilatiesystemen, testtechnologie en digitale middelen die we niet 
alleen kunnen inzetten voor opsporing van besmettelijke personen en hun 
ondersteuning tijdens quarantaine, maar ook voor scholing en 
thuiswerken. Voorkomen dat er nieuwe varianten komen, vraagt om 
wereldwijde solidariteit. Niet alleen door vaccins eerlijk te verdelen, 
maar door ervoor te zorgen dat al die andere middelen ook overal ter 
wereld ingezet kunnen worden.

Om de pandemie leefbaar te maken, zal ieder land oplossingen moeten 
vinden die passen bij de eigen aard. Welke maatregelen grijpen niet zo 
hard in het leven in, maar hebben wel veel impact op de verspreiding? 
Mondneusmaskers en goede ventilatie zijn veel minder ingrijpend dan 
sluiting van sectoren, bijvoorbeeld.

En het maakt veel verschil als mensen weten dat ze besmettelijk zijn. Na 
een positieve testuitslag begeeft meer dan 90 procent van de 
Nederlanders zich niet meer onder de mensen. Met gratis zelftesten, 
testlocaties op steenworp afstand, sabbeltesten en een razendsnelle 
PCR-uitslag, zouden meer mensen zich laten testen. Mensen die niet thuis 
kunnen blijven omdat ze anders inkomen mislopen, zouden ondersteund 
kunnen worden. Arbodiensten, werkgevers en schoolleiders zouden een veel 
actievere rol kunnen spelen om ervoor te zorgen dat zij hun locaties 
zoveel mogelijk vrijhouden van corona. Winkelcentra kunnen meer inzetten 
op het reguleren van drukte door het instellen van een maximum aantal 
bezoekers en een digitale druktemeter.

De creatieve Nederlandse handelsgeest zal ongetwijfeld veel meer of vele 
betere oplossingen kunnen voortbrengen, waarbij we de besmettelijkheid 
zoveel mogelijk uit de samenleving houden. De pandemie eindigt als we 
elkaar niet meer ziek maken, het is geen raketwetenschap. Het vraagt van 
ons vooral een radicaal andere mentaliteit.

Corona gaat niet om ons eigen gezondheidsrisico, maar om het verlammende 
effect ervan op de hele wereld. We zijn niet slechts een onbetekenend 
onderdeel van de pandemie. Als we besmettelijk onder de mensen gaan, 
brengen we een hele nieuwe keten op gang. Die snotneus laten testen en 
een mondneusmasker dragen is niet overdreven. Het voorkomt verspreiding. 
En verspreiding is ons grootste probleem. Als we dat inzien, zijn we 
dichterbij een samenleving zonder al te veel corona en zonder al te veel 
beperkende maatregelen dan we denken. Maar dan moeten we allemaal de 
consequenties van het doorgeven van een besmettelijke ziekte nu 
eindelijk serieus gaan nemen.

--------
(c) 2022 Mediahuis