[D66] Verruwing van de parlementaire cultuur

[Dr. Marc-Alexander Fluks]

Bron:   Vrij Nederland
Datum:  25 februari 2022
Auteur: Thijs Broer
URL:    https://www.vn.nl/verruwing-parlementaire-cultuur/


Kamerleden klagen over de verruwing van de parlementaire cultuur
maar doen er zelf niets aan
----------------------------------------------------------------

Achter de hand beklagen Kamerleden zich over voorzitter Vera Bergkamp 
die geen orde kan houden, schrijft Thijs Broer. Maar waarom gaan ze zelf 
niet vaker het gevecht aan met de uitdagers?

Eigenlijk zou de Tweede Kamer deze week debatteren over de parlementaire 
omgangsvormen, die er de laatste tijd niet beter op zijn geworden. 
Steeds vaker wordt in het parlement gescholden en gedreigd, met als 
pregnant voorbeeld FvD-Kamerlid Pepijn van Houwelingen die D66'er Sjoerd 
Sjoerdsma bedreigde met een tribunaal: 'Uw tijd komt nog wel!'.

Het was vertrekkend coronaminister Hugo de Jonge die de kat de bel 
aanbond, toen hij in zijn afscheidsinterview in Vrij Nederland alarm 
sloeg over de verruwing van de politieke cultuur. Als we niet uitkijken 
zou het 'allesverzengend gif' van het wantrouwen vanuit de Tweede Kamer 
kunnen doorsijpelen naar de samenleving.

Helaas moest de poging tot zelfreflectie wijken voor de actualiteit: het 
debat werd uitgesteld vanwege de Russische inval in Oekraine. In de 
wandelgangen viel op te vangen dat die beslissing niet louter door de 
volle agenda werd ingegeven. Het zou ook 'niet goed zou voelen' als het 
parlement met zichzelf bezig zou zijn 'terwijl de wereld in brand 
staat'. En zo werd de cruciale exercitie weer op de lange baan 
geschoven, want eerst moet de Kamer nog met reces.

Te hopen valt dat de parlementariers hun vrije weekje gebruiken om flink 
bij zichzelf te rade te gaan. Achter de hand beklagen Kamerleden zich al 
maanden over Kamervoorzitter Vera Bergkamp, die geen orde zou kunnen 
houden waardoor onruststokers als Van Houwelingen hun zalige gang kunnen 
gaan. Maar ze zouden er beter aan doen te bedenken wat ze er zelf 
eigenlijk aan doen.

Over de verruwing van de parlementaire cultuur wordt al jaren gesproken, 
zonder dat de Kamer er ooit een ook maar enigszins bevredigend antwoord 
op heeft geformuleerd. Zo werd in 2007 een twee jaar durend traject van 
Parlementaire Zelfreflectie in gang gezet, dat nauwelijks tot concrete 
veranderingen leidde. En ook nu verwijzen de meeste Kamerleden liever 
naar wat anderen aan de parlementaire cultuur moeten doen, dan naar hun 
eigen rol.

Terwijl je zou zeggen: dien de onruststokers zelf krachtig en 
spitsvondig van repliek, als je vindt dat ze te ver gaan. Dat werkt een 
stuk beter dan je beklag doen bij de voorzitter, zoals nu veel te vaak 
gebeurt, of zelfs de voorzitter de schuld geven van ontsporingen in het 
debat. Op Vera Bergkamp valt vast van alles aan te merken, maar dat 
ontslaat de Kamer niet van de verantwoordelijkheid de hand in eigen 
boezem te steken.


TOENEMEND DEDAIN

Als de verruwing in het parlement ter sprake komt in de pers, wordt vaak 
verwezen naar een voorval in 2019, toen Thierry Baudet de opvattingen 
van Kamerlid Hanke Bruins Slot over de relatie met Rusland met enig 
misprijzen 'schattig' en 'naief' noemde. De CDA-politica gaf hem meteen 
een onverwachte veeg uit de pan: 'Ik wil wel even duidelijk maken dat ik 
pelotonscommandant in Uruzgan ben geweest en dat ik daar een 
pantserhouwitser heb afgeschoten,' verklaarde ze op barse toon. 'Toen 
zat de heer Baudet in een studeerkamer en was ik militair!'

Bruins Slot werd alom geprezen om haar stevige optreden - tevens de 
eerste en enige keer dat ze opviel tijdens haar langdurige 
Kamerlidmaatschap - maar eigenlijk is het een treurig gegeven dat je 
ruim drie jaar terug moet om in de hele Kamer een voorbeeld van een 
geslaagde repliek op Baudets plaagstoten te vinden.

Geen wonder dat rebelse figuren als Baudet en Van Houwelingen zich 
alleen maar bevestigd voelen in hun toenemende dedain voor de gevestigde 
partijen. Baudet koestert inmiddels zo'n minachtig voor de 'makke 
schapen' in het parlement en het kabinet dat hij zich steeds meer laat 
gaan, vooral op de sociale media. Zo noemde hij minister van 
Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra van de week op Twitter nog vanwege 
diens steunverklaring aan Oekraine 'acteur, poseur, nitwit, clown'.

Chic is het allemaal niet, maar de gevestigde politiek heeft zulke 
beschimpingen ook aan zichzelf te wijten.

Voor Geert Wilders, die in tegenstelling tot Baudet niet zijn neus 
optrekt voor het parlementaire handwerk, geldt hetzelfde. Al jaren zet 
de PVV-leider de toon in vrijwel ieder belangrijk debat, en wat hij 
zegt, hoe buitensporig ook, wordt zo onmachtig weersproken dat zijn 
opvallend trouwe aanhang alleen maar kan denken: dan zal hij wel gelijk 
hebben.

Het parlementaire debat is misschien gebaat bij scherpere regels - zo 
worden dreigementen volgens het Reglement van Orde niet expliciet 
genoemd als reden voor de voorzitter om in te grijpen - maar dat is niet 
genoeg. Politiek moet ook spektakel zijn, om de aandacht en het respect 
van de kiezer vast te houden. Politici van gevestigde partijen zouden er 
goed aan doen de 'geur van wilde beesten' te verspreiden, zoals wijlen 
Hans van Mierlo het ooit noemde, en het gevecht met de uitdagers aan te 
gaan, in plaats van de voorzitter de schuld te geven van het vacuum dat 
ze zelf laten ontstaan.

--------
(c) 2022 Vrij Nederland